Μετά από τέσσερις δεκαετίες τυραννικής εξουσίας του Καντάφι,
η οποία στηρίχθηκε εν πολλοίς στα έσοδα από το πετρέλαιο, οι Λίβυοι έκαναν αυτό
το καλοκαίρι κάποια βήματα προς μια αληθινή δημοκρατία. Τον περασμένο βήμα,
ψηφίσαμε και αυτό το μήνα μεταβιβάστηκε ειρηνικά η εξουσία από το μεταβατικό
συμβούλιο προς μια νέα εθνοσυνέλευση, για πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία της
χώρας.
Αν και είμαστε ευγνώμονες στις χώρες εκείνες που μας
βοήθησαν να ανατρέψουμε τον Κανταφί πέρυσι, εντούτοις κάτι περίεργο συμβαίνει
εκεί σήμερα. Οι λομπίστες των πετρελαϊκών πιέζουν την Ουάσιγκτον και τις
Βρυξέλες για να υποβαθμίσουν τα μέτρα διαφάνειας τα οποία θα μπορούσαν να
εμποδίσουν τους μελλοντικούς τυράννους. Αυτό δεν πρέπει να συμβεί.
Όταν ο Καντάφι ήταν στην εξουσία, εργαζόμουν για την κρατική
πετρελαϊκή σε μια θέση που μου επέτρεπε να δω την διαφθορά εκ πρώτης όψεως.
Βοηθούσα στην σύνταξη εγγράφων που ανέλυαν την κακοδιαχείριση εκατομμυρίων
δολαρίων από πετρελαϊκά έσοδα και αφορούσαν την συστηματική υποτίμηση της αξίας
του πετρελαίου και τις εκπτώσεις προς συγκεκριμένες ξένες εταιρείες. Ξεκίνησα
έρευνες σχετικά με το γιατί εκατομμύρια βαρέλια αργού πετρελαίου χάθηκαν από
πετρελαιοπηγή το 2008. Όπως φαίνεται, τα κέρδη κατέληξαν στις τσέπες της ελίτ.
Το καθεστώς δεν εξήγησε ποτέ γιατί παρήγγειλε τα έγγραφα
αυτά, τα οποία δεν δημοσιεύτηκαν. Ένιωσα ότι έπρεπε να κάνω κάτι και αφελώς
έγραψα 50 άρθρα αναλύοντας την διαφθορά, ανάμεσά τους τρία προς τον ισχυρό γιο
του Καντάφι, τον Σείφ αλ-Ισλάμ. Το αποτέλεσμα; Υποβαθμίστηκα και τέθηκα σε
διαθεσιμότητα δίχως μισθό. Με ανέκρινε η ασφάλεια. Έλαβα απειλές κατά της ζωής
μου. Όταν ένα αυτοκίνητο δίχως πινακίδες έπεσε πάνω στο δικό μου, οι άνθρωποι
της ασφάλειας μου είπαν «η επόμενη φορά ίσως να ναι μοιραία».
Σήμερα, οι κατηγορίες για τη διαφθορά εξετάζονται, αλλά οι
έρευνες εξακολουθούν να προσκρούουν σε εμπόδια. Νωρίτερα φέτος, η Ιντερπόλ, με
βάση τις εκθέσεις τις δικές μου και άλλων, επιχείρησε να συλλάβει τον πρώην
υπουργό Πετρελαίου, Σούκρι Γκανέμ. Όμως, την 29η Απριλίου, πριν τον
συλλάβουν, βρέθηκε πνιγμένος στο Δούναβη, κοντά στο σπίτι του στη Βιέννη. Οι
αυστριακές αρχές δήλωσαν ότι δεν βρήκαν στοιχεία ότι πρόκειται για δολοφονία,
αλλά η έρευνα συνεχίζεται.
Αν πρόκειται να μεταμορφώσουμε τη Λιβύη, τότε πρέπει όχι
μόνο να ερευνήσουμε το παρελθόν, αλλά να αναμορφώσουμε και όλη τη σχέση του
ενεργειακού κλάδου με την κυβέρνηση. Πρέπει να βεβαιώσουμε ότι η υποβολή
προτάσεων είναι δίκαιη και ανοικτή, ότι τα συμβόλαια είναι διαφανή και ότι τα
έσοδα χρησιμοποιούνται σωστα. Η δημοσιοποίηση και η νομοθετική εποπτεία των
συμβολαίων και των πληρωμών είναι καθοριστικές.
Δεν μπορούμε να πετύχουμε τους στόχους αυτούς χωρίς βοήθεια
από το εξωτερικό. Η εξουσία του Καντάφι στηριζόταν στην συνδρομή ξένων
συμμάχων, οι οποίοι έκανα τα στραβά μάτια στη διαφθορά. Η Αμερική μπορεί να
εμποδίσει την διαφθορά από το να γίνει πάλι πραγματικότητα.
Η αναθεώρηση των ρυθμίσεων για την Ουόλ Στριτ, στην οποία
προχώρησε ο πρόεδρος Ομπάμα τον Ιούλιο του 2010, περιείχε μια διάταξη που
απαιτεί από τις αμερικανικές και ξένες εταιρείες που είναι εγγεγραμμένες στην
Securities
and
Exchange
Commission (
SEC) να ανακοινώνουν πόσα πληρώνουν σε
κυβερνήσεις ανά τον κόσμο για πρόσβαση στο πετρέλαιο και σε άλλα ορυκτά (επίσης
ο νόμος απαγορεύει την δωροδοκία ξένων αξιωματούχων).
Τον Δεκέμβριο του 2010, η
SEC πρότεινε την εφαρμογή των παραπάνω διατάξεων, αλλά αυτό δεν
έχει συμβεί ακόμα και αναμένεται να τεθεί σε ψηφοφορία την Τετάρτη σε ακρόαση
στην Ουάσιγκτον. Οι μεγαλύτερες πετρελαϊκές, μαζί με συνδέσμους όπως το
Αμερικανικό Πετρελαϊκό Ινστιτούτο, προσπαθούν να νοθεύσουν τις ρυθμίσεις και να
τις καθυστερήσουν. Κάποιοι προτείνουν να εξαιρεθούν οι επιχειρήσεις στα ορυκτά
από τις διατάξεις αυτές εάν μια ξένη κυβέρνηση αντιδρά, μια ιδέα που εγώ
αποκαλώ «το βέτο του τυράννου».
Ο κλάδος ισχυρίζεται επίσης ότι η τήρηση των ρυθμίσεων για
την διαφάνεια θα είναι πολυδάπανη και θα αποτελέσει ανταγωνιστικό μειονέκτημα.
Τα επιχειρήματα αυτά όμως έχουν ήδη αντικρουστεί και μπορεί κάποιος να βγάλει
το συμπέρασμα ότι απλά προτιμούν να δρουν εν κρυπτώ και παραβύστω.
Μια αντίστοιχη διαμάχη λαμβάνει χώρα στην Ευρώπη. Η γερμανική
κυβέρνηση αντιστέκεται στις απαιτήσεις για δημοσίευση των διαφόρων δραστηριοτήτων
και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί για πιο ήπιες ρυθμίσεις σχετικά με την διαφάνεια.
Παρόλα αυτά, ορισμένα μέλη του Ευρωκοινοβουλίου συνεχίζουν να απαιτούν ισχυρή
νομοθεσία.
Έχοντας βοηθήσει την Λιβύη να αποτινάξει έναν τύραννο, οι
ΗΠΑ και η Ευρώπη μπορούν τώρα να νικήσουν και στην ειρήνη, δίνοντας έμφαση σε
αυστηρές προδιαγραφές διαφάνειας για τους ενεργειακούς ομίλους. Στη Λιβύη, δεν
θέλουμε το πετρέλαιό μας να καλλιεργήσει νέους τύραννους και δεν θα έπρεπε να
το θέλει ούτε ο υπόλοιπος κόσμος. Όταν
οι τύραννοι ελέγχουν τις ενεργειακές πηγές και πυροβολούν τους πολίτες τους, τότε
προκαλούν επανάσταση, στρατιωτική επέμβαση και πετρελαϊκές κρίσεις. Θέλουμε μια
σταθερή, ευημερούσα χώρα, στην οποία οι πολίτες επωφελούνται από τους φυσικούς
πόρους και θέτουν τους ηγέτες προ των ευθυνών τους.
Παροτρύνω την
SEC και τους Ευρωπαίους νομοθέτες να αντισταθούν στο λόμπι του
πετρελαίου και να θέσουν ισχυρούς κανόνες με το πνεύμα της νομοθεσίας του 2010.
Κάνοντας τις πετρελαϊκές υπόλογες στο δημόσιο, μπορούμε να κάνουμε το πετρέλαιο
μια δύναμη για διαφανές και ανοικτό εμπόριο, παρά για διαφθορά και καταστολή.
(ο Νατζουά αλ-Βεστί είναι πρώην επικεφαλής συμβολαίων στην
κρατική πετρελαϊκή της Λιβύης)