Κάτι το οποίο παραβλέπεται συστηματικά και, ίσως, από
ορισμένους και εκ προθέσεως, είναι το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι η χώρα που
άνοιξε ουσιαστικά τον «Νότιο Διάδρομο» καθώς το 2007 ξεκίνησε τον ελληνοτουρκικό
αγωγό (Greek-Turkish interconnector), φέρνοντας για πρώτη φορά αζέρικο φυσικό
αέριο σε ευρωπαϊκό έδαφος, με την προοπτική να πάει μέσω της χώρας μας στην
Ιταλία διά του αγωγού ITGI. Βέβαια, το έργο αυτό δεν προχώρησε, καθώς η Ε.Ε.
δημιούργησε εντωμεταξύ το πρότζεκτ του Nabucco, με εναλλακτική διαδρομή μέσω
Ανατολικών Βαλκανίων και Αυστρίας και εμβόλιμα μπήκε ο αγωγός ΤΑΡ.
Από τη στιγμή που εισήλθε στο προσκήνιο ο αγωγός ΤΑΡ,
περιεπλάκη η κατάσταση περισσότερο γιατί ο κύριος μέτοχος του αγωγού αυτού, η Statoil,
αποτελεί ταυτόχρονα έναν από τους βασικούς μετόχους του Σαχ Ντενίζ 2, από το
οποίο υποτίθεται ότι ο ITGI θα ελάμβανε φυσικό αέριο. Σήμερα, η Ελλάδα, δηλαδή
ο ITGI, έχει αποκλειστεί από το αζέρικο φυσικό αέριο λόγω του ΤΑΡ και όχι τόσο
εξαιτίας της ύπαρξης του εναλλακτικού Nabucco West (δηλ. του τμήματος που
απέμεινε μετά την απόφαση της Τουρκίας να κατασκευάσει τον Trans-Anadolu).
Και εύλογα τίθεται το ερώτημα τι συμφέρει πλέον την Ελλάδα
να κάνει μετά από τα νέα αυτά δεδομένα αναφορικά με τη συμμετοχή της στον Νότιο
Διάδρομο. Εξετάζονται αυτή τη στιγμή διάφορες εναλλακτικές λύσεις, π.χ. η
εισαγωγή φυσικού αερίου από την Αλγερία μέσω Νότιας Ιταλίας, κάνοντας χρήση του
υποθαλάσσιου τμήματος του ITGI, η μελέτη κατασκευής του οποίου βρίσκεται σε
προχωρημένο στάδιο, ή, εναλλακτικά, να φέρει αέριο μέσω αγωγού από την Κύπρο.
Ακόμη, υπάρχουν προτάσεις για αύξηση της δυναμικότητας LNG (αποθήκευση και
αεριοποίηση) με κατασκευή νέου τέρμιναλ στη Βόρειο Ελλάδα και μικρότερων
τέρμιναλ στην Δυτική Ελλάδα.
Αυτό, πάντως, που δεν πρέπει να κάνει επ’ ουδενί λόγω είναι
να επιτρέψει τη διέλευση του ΤΑΡ άνευ σημαντικών ανταλλαγμάτων, με την διαδρομή
του να έχει σχεδιαστεί μέσω Ελλάδος και Αλβανίας και έπειτα υποθαλασσίως μέσω
Αδριατικής προς Ιταλία. Υπάρχουν τρεις λόγοι γι’ αυτό:
1. Η Αλβανία, μέσω και πολύ πρόσφατων δηλώσεων, επισήμων φορέων
της, εξακολουθεί να επιμένει να θεωρεί άκυρη τη συμφωνία του 2009 για την
οριοθέτηση των χωρικών υδάτων με την Ελλάδα, μετά την απόφαση του Συνταγματικού
Δικαστηρίου της Αλβανίας, στα τέλη Ιανουαρίου του 2010. Άρα, δεν μπορεί η
Ελλάδα να διευκολύνει την Αλβανία να εισαγάγει φυσικό αέριο, ενώ εκείνη
αρνείται να αποδεχθεί μία συμφωνία που έχει ήδη υπογράψει.
2. Βάσει της συμφωνίας third party agreement του ΤΑΡ, δεν
προβλέπεται δέσμευση της κοινοπραξίας του αγωγού για διάθεση αξιόλογων
ποσοτήτων φυσικού αερίου προς την χώρα μας, τη στιγμή που είναι βέβαιο πως θα
χρειαστούν επιπλέον ποσότητες στο μέλλον.
3. Ο ΤΑΡ, ως ανεξάρτητος αγωγός, δεν εντάσσεται στο σύστημα του
ΔΕΣΦΑ, ή, έστω, κάτι τέτοιο διαφαίνεται από την ως τώρα στάση της κοινοπραξίας.
Εν κατακλείδι, η Ελλάδα πρέπει και μπορεί να παίξει βασικό ρόλο
στην επαναχάραξη του «Νοτίου Διαδρόμου», πιέζοντας για την προώθηση των
συμφερόντων της προς τα κέντρα λήψης των αποφάσεων εντός και εκτός των
ευρωπαϊκών θεσμών. Κι αυτό γιατί διαθέτει ήδη την υποδομή, αλλά και επειδή
συντρέχουν ευρύτεροι γεωπολιτικοί και γεωστρατηγικοί λόγοι να ενισχυθεί ο
άξονας Ανατολής-Δύσης, ο οποίος περικλείει αρκετά μεγαλύτερο δυναμικό
οικονομικής ανάπτυξης και εμπορίου, παρά ο άξονας Ανατολής -Βορρά.