Η υπογραφή
μνημονίου συναντίληψης την περασμένη
εβδομάδα στην Ν. Υόρκη μεταξύ των υπουργών εξωτερικών της Ελλάδας, Ιταλίας και
Αλβανία για την πολιτική υποστήριξη του αγωγού
Trans-
Adriatic
Pipeline, γνωστού ως
TAP, έφερε πάλι στην επικαιρότητα τις
διεργασίες γύρω από τον Νότιο Διάδρομο. Ο
TAP εάν και όποτε κατασκευασθεί θα διασχίζει την Βόρειο Ελλάδα,
από την Κομοτηνή μέχρι τα Ελληνο-Αλβανικά σύνορα, ΒΑ της Καστοριάς, θα
διέρχεται μέσω της Αλβανίας και μετά υποθαλασσίως θα κατευθύνεται στην Νότιο
Ιταλία με απώτερο στόχο την μεταφορά ποσοτήτων φυσικού αερίου από το
Αζερμπαϊτζάν προς τις Ευρωπαϊκές αγορές.
Όμως, η προβλεπόμενη χωρητικότητα του
αγωγού αυτού (10.0
bcm)
με δυνατότητα αναβάθμισης του στα 20.0
bcm) είναι εξαιρετικά περιορισμένη για να επηρεάσει τις
ισορροπίες προμήθειας της Ευρώπης η οποία ως γνωστό εισάγει από τη Ρωσία, την
Νορβηγία και την Αλγερία το μεγαλύτερο μέρος του αερίου που καταναλώνει, σχεδόν
τα 2/3.
Και για να
ξέρουμε για το τι μιλάμε και για να αντιληφθούμε την σημασία ορισμένων αριθμών
να υπενθυμίσουμε ότι η Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης και της Τουρκίας το 2011
σύμφωνα με τον ΙΕΑ κατανάλωσε 520 δις. κυβ. μέτρα, από τα οποία εισήγαγε 278
bcm από πηγές εκτός Ευρώπης (τα 142
bcm από Ρωσία, τα 33 από
Αλγερία, 9.0
bcm από
Ιράν και 4.0
bcm από
Αζερμπαϊτζάν και 2.0
bcm
από Λιβύη μέσω αγωγού και 88.0
bcm
μέσω
LNG
από διάφορες χώρες όπως Κατάρ, Νιγηρία και Αλγερία).
Η
Ρωσία, μέσω της
Gazprom,
κάλυψε σχεδόν το 1/3 της συνολικής Ευρωπαϊκής κατανάλωσης και το 50% των
εισαγωγών. Οι ποσότητες που υποτίθεται ότι θα είναι διαθέσιμες προς εξαγωγή το
2016 από το πεδίο
Shah
Deniz
II
στον Κασπιανό τομέα του Αζερμπαϊτζάν δια της βίας θα είναι το 10.0
bcm και ίσως μέχρι το 2025
φθάσουν τα 20.0
bcm.
Δηλαδή σταγόνα στον ωκεανό ιδίως εάν λάβουμε υπ’ όψη ότι οι ανάγκες της Ευρώπης
με πολύ συντηρητικές παραδοχές θα έχουν αυξηθεί στα 570-580
bcm μέχρι το 2020. Δηλαδή το
Αζερμπαϊτζάν θα μπορεί να καλύπτει μόλις το 3.5% των Ευρωπαϊκών αναγκών στην
καλύτερη περίπτωση.
Το νούμερο αυτό έχει ενδιαφέρον ώστε να μην υπερεκτιμούμε
την σημασία του Νοτίου Διαδρόμου και
ιδίως του Αζερμπαϊτζάν μίας χώρας με περιορισμένα αποθέματα φυσικού αερίου (1.3
τρις κυβ. μέτρα ή 0.6% των παγκόσμιων αποθεμάτων) σε σύγκριση με αυτά των
γειτονικών τους χωρών δηλ. της Ρωσίας, του Τουρκμενιστάν και του Ιράν. Παρ’ όλα
αυτά το Αζερμπαϊτζάν, πολύ έντεχνα προβάλλεται και προωθείται από τον
Αμερικανικό παράγοντα και ορισμένους κύκλους των Βρυξελλών, ως η μεγάλη εναλλακτική πηγή εφοδιασμού αερίου της
Ευρώπης που θα συμβάλλει δήθεν αποτελεσματικά στην διαφοροποίηση των εισαγωγών
της ΕΕ και στην μείωση της εξάρτησής της από την Ρωσία.
Σε ό,τι αφορά δε
τον
TAP ο μεγάλος
ωφελημένος στην περίπτωση που επιλεχθεί από την κοινοπραξία του
Shah
Deniz
II
ως
η προτιμητέα διαδρομή, σε αντίθεση με τον
Nabucco
West που θα διέρχεται μέσω Ανατολικών
Βαλκανίων, θα είναι η Αλβανία και όχι η Ελλάδα. Και αυτό διότι η γειτονική χώρα
δεν διαθέτει ουδεμία πρόσβαση σε προμήθεια αερίου και άρα ο
TAP
αποτελεί μία
λύση. Επιπλέον, ο σχεδιασμός του
TAP προβλέπει την αξιοποίηση υπογείων γεωλογικών σχηματισμών στην
Αλβανία για την δημιουργία αποθηκών αερίου ως και την διακλάδωση προς Βορρά για
την μεταφορά αερίου προς Μαυροβούνιο, Κόσσοβο και νότιο Κροατία, περιοχές που
και αυτές δεν διαθέτουν αέριο. Έτσι με την διέλευση του
TAP ο στρατηγικός ρόλος της Αλβανίας
ενισχύεται καθ’ ότι η χώρα μετατρέπεται αίφνης σε ενεργειακό κόμβο. Και όλα
αυτά βέβαια εις βάρος της Ελλάδας η οποία όχι μόνο δεν προβλέπεται να παραλάβει
κάποιες αξιόλογες ποσότητες μέσω του
TAP, αφού αυτές θα είναι δεσμευμένες για Αλβανία και Ιταλία, αλλά
θα αδυνατεί να προχωρήσει σε υποθαλάσσιες έρευνες στα θαλάσσια σύνορα με την
Αλβανία στην Αδριατική αφού η Αλβανική κυβέρνηση εξακολουθεί να μην αναγνωρίζει
την διακρατική συμφωνία του 2009.
Όμως το πλέον
πιθανό είναι ότι τελικά ο
TAP
να μην προτιμηθεί από την κοινοπραξία του
SDII
έναντι του
Nabucco
West, ο οποίος και θα
αποτελέσει την φυσική προέκταση του τουρκικού αγωγού
Transanadolou που θα διασχίζει οριζόντια
τον ηπειρωτικό όγκο της Τουρκίας, η κατασκευή του θα είναι πιο σύντομη χρονικά και άρα πιο
οικονομική. Επιπλέον, θα μεταφέρει το αέριο στην καρδιά της Ευρώπης στο κέντρο
αποθήκευσης και διανομής στο
Baugarten
της Αυστρίας. Για την Τουρκία, η οποία έχει ήδη ρίξει το
πολιτικό της βάρος υπέρ του
Nabucco
West,
ο αγωγός αυτός έχει και μία υπέρτατη συμβολική αξία. Μπορεί να μην κατόρθωσαν
τα Οθωμανικά στρατεύματα υπό τον Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή να αλώσουν την
Βιέννη στην μεγάλη πολιορκία του 1529, όμως σήμερα η Τουρκία θα είναι αυτή,
βοηθούντος και του ομοεθνούς Αζερμπαϊτζάν, που θα εφοδιάζει με αέριο και
ενέργεια την Αυστρία. Έτσι μία νέα πολιτική ισορροπία θα επέλθει ανάμεσα στις δύο χώρες
και στις Τουρκο-Ευρωπαϊκές σχέσεις γενικότερα.