Η λέξη
τεχνοκράτης στην Ελλάδα έχει καταλήξει να έχει κακοποιημένη έννοια. Όχι άδικα.
Ίσως γιατί οι όποιοι κατά καιρούς τεχνοκράτες αναδείχθηκαν στη δημόσια σφαίρα
κατέληξαν να χρησιμοποιηθούν ως άλλοθι υποκατάστασης της ίδιας της πολιτικής.
Και φυσικά απέτυχαν. Γιατί δεν μπορείς να λύνεις προβλήματα υποδυόμενος ρόλου
«ειδικού» παντός καιρού. Ή, ακόμη χειρότερα, να προσπαθείς να «παντρέψεις» την
πολιτική με την αυστηρή τεχνοκρατική προσέγγιση. Ή παπάς, παπάς, ή ζευγάς, ζευγάς.
Τα
πράγματα θα ήταν αλλιώς αν εμπιστευόμασταν τους τεχνοκράτες. Άλλωστε, ποιος ο
λόγος να προσφεύγουμε σε αυτούς; Από τη στιγμή που διαπιστώνεται ότι όλοι οι
άλλοι, από τους πολιτικούς έως τους καθ’ ύλη εμπλεκόμενους, δεν μπορούν να
φέρουν σε πέρας τη δουλειά που ανέλαβαν, το να επιστρατεύονται εξειδικευμένα
στελέχη να επιλύσουν δύσκολες εξισώσεις είναι και θεμιτό και επιβαλλόμενο. Όταν
τους αφήνουμε να κάνουν σωστά αυτό που ξέρουν, με βάση την κατάρτιση και την
εμπειρία τους και πατώντας σε αντικειμενικά δεδομένα και επιστημονικά στοιχεία,
τότε το αποτέλεσμα αναμένεται να είναι και στοιχειοθετημένο και λειτουργικό.
Μία από
τις δύσκολες εξισώσεις προς επίλυση αυτή τη στιγμή είναι η ριζική αναδιοργάνωση
της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Τι έχουμε στα χέρια μας; Τη γνωμοδότηση της
ΡΑΕ, που συνιστά ένα πλαίσιο προς συζήτηση ή αλλιώς, ένα χρήσιμο
road
map. Τι δεν έχουμε; Το ποιος θα αναλάβει να
διαμορφώσει τις λεπτομέρειες αυτού του πλαισίου.
Το
ΥΠΕΚΑ, σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, προτίθεται να στελεχώσει τις
τρεις ομάδες εργασίας που προτείνει για το σκοπό αυτό η ΡΑΕ με εκπροσώπους όλης
της αγοράς. Τουτέστιν, από τους θεσμικούς φορείς, ως και τους παραγωγούς, ίσως
και τους καταναλωτές. Βέβαια, μένει να αποδειχθεί αυτό. Ωστόσο, ενόψει των
τελικών αποφάσεων του υπουργείου θα θέλαμε να κάνουμε μερικές ερωτήσεις. Το
σκέφθηκαν καλά εκεί στη Μεσογείων; Υπήρξαν δεύτερες σκέψεις για την υλοποίηση
των προθέσεων που διέρρευσαν; Θέλει το υπουργείο να προχωρήσει τάχιστα αυτή η
διαδικασία
;
Διότι,
το να συμμετέχουν στις ομάδες εργασίας όλοι οι εκπρόσωποι της αγοράς έχει μια
λογική, που εδράζεται στην αρχή της συμμετοχικότητας και της δημοκρατίας, αλλά
δεν είναι βέβαιο ότι σχετίζεται και με την επιδίωξη της αποτελεσματικότητας και
της λειτουργικότητας. Το γιατί το είδαμε στο δημόσιο διάλογο που προηγήθηκε. Ο
κάθε εκπρόσωπος της αγοράς κατέθεσε τις απόψεις του για το όλο θέμα,
περιχαρακωμένος στα ίδια συμφέροντα του. Απολύτως λογικό. Τι κάνει το υπουργείο
να πιστεύει ότι δεν θα γίνει κάτι ανάλογο και στις ομάδες εργασίας, με
αποτέλεσμα τη διαιώνιση των επιδιωκόμενων λύσεων;
Το
σωστό, κατά τη γνώμη μας, θα ήταν να ακολουθηθεί η ευρωπαϊκή τακτική στα θέματα
αυτά, που έχει δοκιμασθεί αποτελεσματικά. Τι κάνουν, δηλαδή, εδώ και χρόνια
εκεί στην Εσπερία; Αναθέτουν τη διαμόρφωση των κρίσιμων λεπτομερειών για τα
ρυθμιστικά ζητήματα της αγοράς στους Διαχειριστές, με τις γενικές κατευθύνσεις
των Ρυθμιστών και σε ορισμένα θέματα (π.χ.
intraday) επιδιώκεται συνεργασία με τα
Χρηματιστήρια Ενέργειας. Προκειμένου να υπάρξει εκπροσώπηση της αγοράς,
λειτουργούν παράλληλα εν είδει συμβουλευτικών οργάνων και φόρουμ (το Φόρουμ της
Φλωρεντίας για τον ηλεκτρισμό, το Φόρουμ της Μαδρίτης για το φυσικό αέριο, το
Φόρουμ του Λονδίνου για την προστασία των καταναλωτών και το Φόρουμ του Βουκουρεστίου,
για τις ΑΠΕ), στα οποία συζητούνται οι μελετώμενες λύσεις, με δυνατότητα
βελτίωσης τους, πάντα στη λογική της συμβουλευτικής παρέμβασης.
Κάτι
ανάλογο θα μπορούσε να υιοθετηθεί και για την αναδιοργάνωση της ελληνικής
ηλεκτρικής αγοράς, την οποία προσδοκούν όλοι οι συμμετέχοντες, προκειμένου να
ανοίξει ο ανταγωνισμός προς όλες τις κατευθύνσεις. Πιο συγκεκριμένα, στις τρεις
ομάδες εργασίας που προτείνει η ΡΑΕ, για την αναδιοργάνωση της χονδρεμπορικής
αγοράς, τη διενέργεια των δημοπρασιών ενέργειας και την προετοιμασία μετάβασης
στο
target
model, να συμμετάσχουν
αποκλειστικά και μόνον τεχνοκράτες, εκπρόσωποι των Διαχειριστών (ΑΔΜΗΕ, ΛΑΓΗΕ)
και της ΡΑΕ, υπό την εποπτεία εκπροσώπου του ΥΠΕΚΑ, προκειμένου να διασφαλισθεί
ότι θα υπάρξουν αποτελέσματα άμεσα, χωρίς καμία χρονοτριβή και κυρίως,
ανεπηρέαστα από εκατέρωθεν συμφέροντα και σκοπιμότητες. Παράλληλα, θα μπορούσε
να λειτουργήσει και ένα Φόρουμ, στο οποίο να συμμετέχουν όλοι οι εκπρόσωποι της
αγοράς, από τους παραγωγούς ως τους μεγάλους καταναλωτές, το οποίο θα έχει τη
δυνατότητα να καταθέτει την κριτική και τις παρατηρήσεις του κατά την πρόοδο
της εργασίας των τριών επιτροπών.
Το
σχήμα αυτό θα ήταν εκείνο το οποίο πραγματικά θα εγγυόταν ταχύτητα στο έργο,
φερεγγυότητα στις λύσεις και τεχνοκρατική τεκμηρίωση στις αποφάσεις. Αν βέβαια
θέλουμε να έχουμε άμεσα αποτελέσματα. Διαφορετικά, φοβούμαστε ότι οι
αναμενόμενες λύσεις για την αναδιοργάνωση της αγοράς θα συνθλιβούν στις
μυλόπετρες της εκάστοτε επιδίωξης των εταίρων της.