Ανησυχία έχουν προκαλέσει στην διεθνή αγορά πετρελαίου οι
πρόσφατες τρομοκρατικές επιθέσεις στην Αλγερία, οι οποίες δείχνουν ότι η ισλαμιστική
τρομοκρατία της Αλ Κάιντα και των άλλων ομάδων έχουν βάλει στο στόχαστρο χώρες
που βρίσκονται στις παρυφές της Ευρώπης, απειλώντας, παράλληλα, την ενεργειακή
της ασφάλεια, καθώς η συγκεκριμένη βορειοαφρικανική χώρα καλύπτει το 10% των
αναγκών της Γηραιάς Ηπείρου σε φυσικό αέριο. Στον εύλογο αυτό προβληματισμό,
που προκλήθηκε μετά την πολύνεκρη τραγωδία στις εγκαταστάσεις φυσικού αερίου
στο Ιν Αμένας στις 16-19 Ιανουαρίου και την επίθεση σε αλγερινό αγωγό αερίου
στις 28 του μήνα, είναι αφιερωμένο το τελευταίο τεύχος του “Monthly Analysis”
(no. 82, Ιανουάριος 2013), της ηλεκτρονικής συνδρομητικής έκδοσης του ΙΕΝΕ.
Σε συνδυασμό με την κατάσταση στο γειτονικό Μάλι,
συμπεραίνουμε ότι η ανατροπή του Καντάφι άνοιξε τους «ασκούς του Αιόλου» για τη
διάχυση της ισλαμιστικής τρομοκρατίας. Ακόμη περισσότερο, η Αλ Κάιντα κατάφερε με
αυτά τα δύο σημαντικά χτυπήματα να καταστήσει αντιληπτό ότι μπορεί να πλήξει
σημαντικές ενεργειακές εγκαταστάσεις. Ο πολιτικός αντίκτυπος των χτυπημάτων
αυτών ήταν κάτι που επεδίωκε από πολύ καιρό τώρα το διεθνές δίκτυο ισλαμιστικής
τρομοκρατίας, η συμμετοχή του οποίου στις τρέχουσες πολιτικές εξελίξεις στην
Βόρειο Αφρική και τη Μέση Ανατολή είναι κεντρικής σημασίας, όπως τονίστηκε και
κατά την πρόσφατη (30/1) ειδική απογευματινή εκδήλωση του ΙΕΝΕ με θέμα « Η
Αραβική Άνοιξη, οι Επιπτώσεις στην Αγορά Πετρελαίου και ο Ρόλος των Κοιτασμάτων
της Ανατ. Μεσογείου».
Όπως, εξάλλου, σημειώνει το νέο “Monthly Analysis” του ΙΕΝΕ,
είχε κατά καιρούς προσπαθήσει να πλήξει στόχους με μεγάλη σημασία για την
ενεργειακή ασφάλεια της Δύσης, αλλά και ολόκληρου του κόσμου, με σημαντικότερη
την αποτυχημένη επίθεση, τον Φεβρουάριο του 2006, στις πετρελαϊκές
εγκαταστάσεις του Abqaiq, απ’ όπου εξάγονται τα δύο τρίτα των ποσοτήτων αργού
που παράγει η Σαουδική Αραβία.
Ένα τρομοκρατικό χτύπημα στην Αραβική Χερσόνησο θα
αποτελούσε σημαντική επιτυχία για την Αλ Κάιντα, καθώς θα έδειχνε ότι είναι σε
θέση να διαταράξει την προσφορά αργού από τις χώρες του Κόλπου και, άρα, να
επιφέρει ένα καίριο πλήγμα στην οικονομία του ανεπτυγμένου κόσμου, που
παραδοσιακά εξαρτάται από το πετρέλαιο των κρατών αυτών. Ωστόσο, τα δρακόντεια
μέτρα ασφαλείας που έλαβαν τα τελευταία μετά την επίθεση στο Abqaiq, αλλά και η
αποδυνάμωση της κεντρικής δομής της οργάνωσης άλλαξε τον προσανατολισμό των
χτυπημάτων. Νέα, αποκεντρωμένα παρακλάδια εμφανίστηκαν, όπως η Ισλαμική Moghrab
(AQIM) και το Κίνημα για την Ενότητα και τον Ιερό Πόλεμο στη Δυτική Αφρική, που
στόχο είχαν να πλήξουν εγκαταστάσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου στη Βόρειο
Αφρική.
Οι βορειοαφρικανοί «εταίροι» της Αλ Κάιντα έδειξαν ότι
μπορούν να πλήξουν ενεργειακές υποδομές στην περιοχή, ενώ δεν έλειψαν και οι εικασίες
ότι διαθέτουν ο χρυσός, τα όπλα και τα χρήματα που διαθέτουν πλέον σε αφθονία
είναι ικανά να τους βάλουν στον πειρασμό να πλήξουν εγκαταστάσεις ακόμη και
στον Ευρωπαϊκό Νότο (Ισπανία, Ιταλία, Κύπρος, Μάλτα, Ελλάδα), ο οποίος
αντιμετωπίζει ήδη αρνητικό κλίμα λόγω οικονομικής κρίσης.
Οι επιθέσεις πραγματοποιήθηκαν, όμως, στη χειρότερη δυνατή στιγμή και για την
ίδια την Αλγερία, η οποία, αν και αποτελεί παραδοσιακή πηγή φυσικού αερίου (και
δευτερευόντως πετρελαίου) για τις ευρωπαϊκές αγορές, αποθάρρυνε, τα τελευταία
χρόνια, επενδυτές λόγω γραφειοκρατικών εμποδίων, παραγωγικής παρακμής πολλών
πεδίων πετρελαίου αλλά και της δεσπόζουσας θέσης της κρατικής Sonatrach. Η
επίθεση στο Ιν Αμένας και ο διεθνής της αντίκτυπος δείχνει να απομακρύνει την
πραγματοποίηση του νέου διαγωνισμού για έρευνες πετρελαίου, που είχε
προγραμματίσει η κυβέρνηση της χώρας για εφέτος. Ήδη η ροή αλγερινού φυσικού
αερίου από τον υποθαλάσσιο αγωγό που τροφοδοτεί την Ιταλία έχει πέσει κατά 10
εκατ. κυβικά μέτρα την ημέρα μετά την επίθεση – και εκφράζονται φόβοι πως θα
υπάρξουν πετρελαϊκοί όμιλοι που θα σκεφτούν σοβαρά το ενδεχόμενο να αποχωρήσουν
από την Αλγερία.
Επιπλέον, οι επιθέσεις στις ενεργειακές εγκαταστάσεις της
Αλγερίας και η εν γένει επέκταση των δραστηριοτήτων της Αλ Κάιντα στη Βόρειο
Αφρική συνιστούν μία απειλή για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης, η οποία
αντιμετωπίζει μία διπλή πρόκληση: αφενός την υπέρβαση μίας πρωτοφανούς σε
διάρκεια και ένταση οικονομικής κρίσης και αφετέρου την προσπάθεια ενεργειακής
απεξάρτησης από την Ρωσία, ιδίως όσον αφορά το φυσικό αέριο. Ήδη η Ε.Ε.
προσπαθεί να αυξήσει τις εισαγωγές LNG, οι οποίες έχουν αυξηθεί από 15% το 2000
σε 25% το 2010 επί του συνόλου των εισαγωγών φυσικού αερίου. Χώρες της Βόρειας
Αφρικής, όπως η Αλγερία και η Αίγυπτος πρωταγωνιστούν ανάμεσα στις πηγές των
ποσοτήτων αυτών.
Η σημασία της περιοχής της Βόρειας Αφρικής και της Αραβικής
Χερσονήσου για την ενεργειακή ασφάλεια της Ε.Ε. έγινε πιο σημαντική μετά την
έναρξη των ευρωπαϊκών κυρώσεων στις εισαγωγές ιρανικού αργού από 1ης Ιουλίου
2012. Είναι ευνόητο, συνεπώς ανάδυση μίας διαρκούς τρομοκρατικής απειλής στις
ενεργειακές εγκαταστάσεις (αγωγοί, τερματικά LNG, διυλιστήρια κλπ.) των χωρών
αυτών, αλλά και των γειτονικών τους ενεργειακών κρατών, τείνει να αποτελέσει
μία νέα πηγή ανησυχίας και, συνεπώς, αύξησης του κόστους στα ενεργειακά
εμπορεύματα.
Αγωγοί φυσικού αερίου από την Αλγερία προς την Ευρώπη: