Οι εσωτερικές διενέξεις της Τρόϊκας, η αντίθεση μεταξύ του Διεθνούς
Νομισματικού Ταμείου και των ευρωπαϊκών θεσμών, δημοσιοποιήθηκε
προσφάτως. Ο διεθνής οικονομικός τύπος εστιάζει και πάλι στην ελληνική
περίπτωση.
Έχουν περάσει τέσσερα χρόνια από την απαρχή της
κρίσης. Μετά από την μαζική σωστική παρέμβαση της τρόϊκας, τι έχει
επιτευχθεί; Η Ευρώπη ευελπιστεί, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο
αμφισβητεί. Οι λόγοι είναι κατανοητοί. Η Ευρώπη ανησυχεί ότι η προβολή
των αστοχιών της ενδέχεται να επηρεάσει αρνητικά τις κρίσιμες
επερχόμενες ευρωεκλογές· το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο επιδιώκει να
εξασφαλίσει την μακροπρόθεσμη αξιοπιστία του, διαχωρίζοντας τις ευθύνες
του από μια στρατηγική την οποία κρίνει αδιέξοδη.
Και οι δύο
εκδοχές πάσχουν μεθοδολογικά. Αγνοούν τον δυναμικό χαρακτήρα των
ελληνικών εξελίξεων, την επίδραση του γεωπολιτικού περιβάλλοντος, την
κλίμακα της ελληνικής οικονομίας σε σχέση με την ευρωπαϊκή και την
αμερικανική· τέλος, την Ιστορία και την ψυχολογία. Αδιαφορούν για τα
εθνικά συμφέροντα, καθώς προσβλέπουν σε στόχους αλλότριους.
Η
θέση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου αποθαρρύνει· αυξάνει, επομένως,
τους κινδύνους για αποσταθεροποίηση και οπισθοδρόμηση. Η ευρωπαϊκή
άποψη, μολονότι επαινετική για την ελληνική προσπάθεια, συγκαλύπτει την
ανάγκη για αναπροσαρμογή της ακολουθούμενης στρατηγικής. Προσφέρει στους
Ευρωπαίους εταίρους μας οδούς διαφυγής από τις υποχρεώσεις της
κοινοτικής αλληλεγγύης. Ως προς την Ελλάδα, ωφελεί μικροπολιτικά, αλλά
βλάπτει μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Φαίνεται λιγότερο απειλητική από
την θέση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου· συμβάλλει, όμως, στην
στασιμότητα η οποία οδηγεί επίσης στην οπισθοδρόμηση.
Η Ελλάδα
πρέπει, επομένως, να διατυπώσει τον δικό της λόγο. Από αντικείμενο των
διεθνών συζητήσεων, οφείλει να κατακτήσει την θέση του υποκειμένου.
Πρέπει, δηλαδή, να καθορίσει η ίδια την ατζέντα των συζητήσεων οι
οποίες την αφορούν.
Δεν είναι εύκολο. Προϋποθέτει να
κατανοήσουμε εμείς οι ίδιοι τα διακυβεύματα. Γίνεται κανείς πειστικός
μόνον όταν έχει σαφείς ιδέες τις οποίες έχει διαμορφώσει αυτόνομα. Ο
μιμητισμός στον τομέα των ιδεών δεν οδηγεί μόνο σε απώλεια του ελέγχου·
συνεπάγεται σύγχυση και, επομένως, αναποτελεσματικότητα. Η πνευματική
ανεξαρτησία είναι το κύριο συστατικό του soft power.
Κατά τα
τελευταία τέσσερα έτη, η Ελλάδα πραγματοποίησε αλλαγές επώδυνες, αλλά
επιφανειακές. Επειδή η προηγούμενη τριακονταετία είχε συσσωρεύσει
ασύλληπτους παραλογισμούς, υπήρχε μεγάλο περιθώριο για άμεσες και ορατές
βελτιώσεις. Όμως, ό,τι μπορούσε να γίνει σε αυτό το πρώτο επίπεδο έχει,
λίγο-πολύ, πραγματοποιηθεί. Τώρα πλέον, μόνο με ουσιαστική, μη
αναστρέψιμη επέμβαση στον σκληρό πυρήνα των προβλημάτων μπορεί να
σημειωθεί πρόοδος. Δεν υπάρχει χώρος ούτε για συμβιβασμούς με το
παρελθόν, ούτε για ημίμετρα, ούτε για καθυστερήσεις. Αν η Ελλάδα δεν
κινηθεί δυναμικά· αν δεν αλλάξει η νοοτροπία στο Δημόσιο· αν δεν
απλουστευτεί ριζικά η νομοθεσία, ασφαλώς και πρωτίστως και η φορολογική·
αν δεν συγκρουστεί με τα κρατικοδίαιτα συμφέροντα· αν δεν εγκατασταθεί
γνήσια αξιοκρατία· και, last but not least, αν δεν επικρατήσει το Κράτος
Δικαίου, θα ακολουθήσει τραγική οπισθοδρόμηση. Το Διεθνές Νομισματικό
Ταμείο θα επιβεβαιωθεί στις πλέον απαισιόδοξες αναμονές του.
Η
Ελλάδα βρίσκεται, επομένως, σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Καμία πρόβλεψη
των διεθνών οικονομικών εμπειρογνωμόνων δεν είναι πειστική. Η πολιτική
υπερκαθορίζει την οικονομία· οι οικονομέτρες, αν είναι έντιμοι,
παραμένουν σιωπηροί.
Η θέση αυτή επιτρέπει να τοποθετηθούν όλοι
οι διεθνείς παράγοντες ενώπιον των ευθυνών τους. Οι αισιόδοξοι Ευρωπαίοι
πρέπει να κατανοήσουν ότι οι προβλέψεις τους θα διαψευσθούν, αν τις
χρησιμοποιήσουν για να διαφύγουν από τις υποχρεώσεις τους. Οι
απαισιόδοξοι του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου πρέπει να
συνειδητοποιήσουν ότι η προφητεία τους ενδέχεται να αποδειχθεί
αυτοεκπληρούμενη· ότι, χωρίς να το επιδιώκουν, καθίστανται σύμμαχοι όσων
μάχονται τις μεταρρυθμίσεις.
Κατά το τελευταίο έτος, χάρη στις
προσπάθειες του Πρωθυπουργού, η διεθνής εικόνα της Ελλάδας αναβαθμίστηκε
εντυπωσιακά. Η σύγκρουση στο εσωτερικό της Τρόϊκας δείχνει ότι
χρειάζεται ανάλογη προσπάθεια σε ό,τι αφορά την ερμηνεία της ελληνικής
κρίσης. Οι "επιστημονικές" συζητήσεις συνιστούν σημαντική διεθνή αρένα.
Μπορούμε και πρέπει να παίξουμε καθοριστικό ρόλο. Τώρα.
* Ο κ.
Γ. Σ. Πρεβελάκης είναι Καθηγητής Γεωπολιτικής στην Σορβόννη και Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Ελλάδος στον ΟΟΣΑ
(από την εφημερίδα "ΕΣΤΙΑ")