Του Μιχάλη Καϊταντζίδη
Στην υπηρεσία του επιβατικού κοινού του Αμστερνταμ. εδώ και λίγα χρόνια, ηλεκτρικά λεωφορεία. Τίποτε το πρωτότυπο μέχρι εδώ, αφού ηλεκτρικά λεωφορεία κυκλοφορούν και σε άλλες πόλεις. Ωστόσο τα συγκεκριμένα λεωφορεία του Αμστερνταμ διαφέρουν από τα άλλα στο ότι ο ηλεκτρισμός που τα κινεί παράγεται από υδρογόνο που αποθηκεύεται σε φιάλες, στην οροφή τους.
Πρόκειται για τη γνωστή από δεκάδες χρόνια τεχνολογία, η οποία με τη χρήση των ονομαζόμενων ενεργειακών κυψελών μετατρέπει το αέριο σε ηλεκτρισμό. Η διαδικασία είναι αντίθετη από αυτή της ηλεκτρόλυσης, όπου με τη χρήση ηλεκτρισμού διασπάται το νερό σε οξυγόνο και υδρογόνο.
Η τεχνολογία της παραγωγής ηλεκτρισμού, που αποτελεί έναν από τους πυλώνες της ονομαζόμενης οικονομίας του υδρογόνου, εφαρμόζεται μέχρι στιγμής σε μη ανταγωνιστικούς τομείς. Για παράδειγμα στην πολεμική βιομηχανία, όπως είναι η πρόωση υποβρυχίων μέσω κυψελών υδρογόνου, και στη διαστημική βιομηχανία.
Οι καθαρά εμπορικές εφαρμογές βρίσκονται ακόμη σε πολύ πρώιμο στάδιο, καθώς το κόστος των τεχνολογιών τις καθιστά μη ανταγωνιστικές. Ετσι μέχρι στιγμής, οι εμπορικές εφαρμογές βρίσκονται σε επιδεικτικό στάδιο, δηλαδή μέσω ερευνητικών προιγραμμάτων, επιδιώκεται να βρεθούν και να δοκιμαστούν οι κατάλληλες τεχνολογίες, που θα καταστήσουν το υδρογόνο ως καύσιμο εύκολο και ασφαλές στη διαχείρισή του. Δηλαδή αποθήκευση, μεταφορά και χρήση.
Για το θέμα της παραγωγής υδρογόνου, που είναι το άλλο μεγάλο κεφάλαιο, λίγο ώς πολύ, οι τεχνολογίες που προκρίνονται σε Ευρώπη και Αμερική προβλέπουν την εξαγωγή του από τους υδρογονάνθρακες. Προτεραιότητα έχει το φυσικό αέριο, καθώς οι σχετικές τεχνολογίες είναι ώριμες και χρησιμοποιούνται ευρέως στα διυλιστήρια και τη βιομηχανία πετροχημικών.
Η έρευνα
Λίγο έξω από το Αμστερνταμ, στο Πέτεν της Ολλανδίας, βρίσκεται το Κοινό Ερευνητικό Κέντρο της Ε.Ε. (Joint Research Center), το οποίο ειδικεύεται στις τεχνολογίες της ενέργειας. Η συνεισφορά του στα θέματα της οικονομίας του υδρογόνου αφορά την εξασφάλιση μεθόδων που θα καταστήσουν τη χρήση του υδρογόνου ασφαλή.
Στις 7 Ιουλίου ο επίτροπος αρμόδιος για θέματα ενέργειας Γιάνεζ Ποτότσνικ (Σλοβένος) και η υπουργός Παιδείας της Ολλανδίας Μαρία βαν ντερ Χέβεν εγκαινίασαν τα νέα εργαστήρια του ερενητικού κέντρου, στα οποία θα γίνονται οι κάθε είδους δοκιμές των συσκευών που σχετίζονται με τη χρήση του υδρογόνου. Δηλαδή, δεξαμενές, ενεργειακές κυψέλες.
Στο ερευνητικό κέντρο του Πέτεν και ειδικότερα στα προγράμματα του υδρογόνου, εργάζονται και αρκετοί Ελληνες επιστήμονες. Ο Γιώργος Τσοτρίδης και ο Στάθης Πετεβές είναι επικεφαλής δύο από τα σημαντικότερα προγράμματα που υλοποιεί το ερευνητικό κέντρο. Αυτά αφορούν τις προοπτικές και τις επιπτώσεις που θα έχουν σε βάθος χρόνου οι τεχνολογίες παραγωγής και χρήσης του υδρογόνου, όσο και τα θέματα αξιολόγησης των συσκευών χρήσης υδρογόνου από άποψη ενεργειακής απόδοσης και ασφάλειας.
Από μια συζήτηση με τους παραπάνω, όπως και με τους Ανδρέα Ποδιά και Βαγγέλη Τζίμα, προκύπτει ότι μπορεί θεωρητικά να βρισκόμαστε πολύ κοντά στην εμπορική χρήση του υδρογόνου, αλλά τα λίγα τελευταία βήματα θα διαρκέσουν πολύ.
Σύμφωνα με τον κ. Ποδιά, οι στόχοι που έχουν τεθεί για εισαγωγή της χρήσης του υδρογόνου στην οικιακή κατανάλωση το 2015 και της κάλυψης του 5% στις μεταφορές το 2020, παρά τις μεγάλες προόδους που έχουν γίνει, πρέπει να θεωρούνται αισιόδοξοι.
Σήμερα, αυτό που προέχει, σύμφωνα με τους ίδιους, είναι η ασφαλής χρήση του υδρογόνου, ενός καυσίμου που χαρακτηρίζεται από πολύ μεγάλη πτητικότητα, σε σχέση με το φυσικό αέριο για παράδειγμα. Ετσι έως ότου διασφαλιστεί ότι το ρεζερβουάρ του Ι.Χ. αυτοκινήτου που χρησιμοποιεί υδρογόνο δεν θα έχει την παραμικρή διαφυγή, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για κλειστούς χώρους, η χρήση του υδρογόνου θα περιορίζεται σε λεωφορεία ή άλλους στόλους επαγγελματικών αυτοκινήτων.
Αντίστοιχα προβλήματα αντιμετωπίζει η επιστημονική έρευνα στο Πέτεν σε ό,τι αφορά τη μεταφορά του υδρογόνου μέσω αγωγών, τη συμπεριφορά των ενεργειακών κυψελών κάτω από ακραίες συνθήκες θερμοκρασίας, υγρασίας, σκόνης κ.λπ., προκειμένου να καταστεί δυνατή η χρήση τους σε αυτοκίνητα κάθε είδους.
(Από την Ελευθεροτυπία, 18/7/05)