Περισσότερο ίσως και από τις ευρωεκλογές του ερχόμενου Μαΐου,
ολόκληρη η Ευρώπη έχει στρέψει την προσοχή της σε ένα κυρίαρχο ζήτημα
που ζητά επειγόντως λύση. Πώς θα μπορέσουν να συγκεραστούν οι στόχοι της
κλιματικής αλλαγής και εν γένει του 2030 με τη διασφάλιση και τη
σταθερότητα της ενεργειακής τροφοδοσίας. Πώς θα συνυπάρξει η ανάγκη για
την αποτροπή δυσμενών επιπτώσεων στο περιβάλλον και ταυτόχρονα πώς θα
ενισχυθεί ο τομέας της ενέργειας και θα αποτραπεί η ενεργειακή φτώχεια
των ευρωπαίων πολιτών. Σε αυτό το πλαίσιο κρίσιμος παράγοντας αποτελεί η
στήριξη της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, που δέχεται τα πυρά της
ανταγωνιστικότητας από την αμερικανική, ελέω shale gas, και ήδη μελετά
τη μετεγκατάσταση της σε χώρες φθηνού κόστους, με αποτέλεσμα την απώλεια
θέσεων εργασίας και την περαιτέρω επιβάρυνση της οικονομικής ύφεσης σε
πανευρωπαϊκό επίπεδο.
Οι αντιπαλότητες αυτή τη στιγμή στην
Ευρώπη είναι περισσότερες από τις συγκλίσεις. Περιβάλλον εναντίον
ενέργειας, συμβατική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας εναντίον ΑΠΕ,
βιομηχανία ηλεκτρικής ενέργειας εναντίον ενεργοβόρου βιομηχανίας,
πυρηνικά εναντίον ΑΠΕ, απειλή εισαγωγών εναντίον εγχώριων πηγών και δη
shale gas και ουκ έσται τέλος.
Οι φορείς, τα λόμπυ και οι εταίροι
κάθε πλευράς βρίσκονται κυριολεκτικά σε πλήρη ετοιμότητα, πιέζοντας η
κάθε μία για τη λύση που της ταιριάζει, ειδικά ενόψει των Συμβουλίων
Ενέργειας και Περιβάλλοντος που θα πραγματοποιηθούν σε πρώτη φάση στις
αρχές Μαρτίου και στη συνέχεια στις αρχές Ιουνίου, προκειμένου να
διαμορφώσουν τις τελικές θέσεις τους για το Συμβούλιο Κορυφής, που θα
δώσει και τις οριστικές κατευθυντήριες δράσεις. Ήδη, έχει προηγηθεί
διάσταση απόψεων μεταξύ Ευρωκοινοβουλίου και Κομισιόν για τους στόχους του 2030, που υπογραμμίζει το πολεμικό περιβάλλον που έχει διαμορφωθεί.
Είναι
σαφές ότι η σύγκλιση απόψεων αποτελεί δύσκολη εξίσωση. Όλοι
αναγνωρίζουν στην Ευρώπη -και η Ελλάδα πλέον- ότι χωρίς την ατμομηχανή
της βιομηχανίας οικονομία δεν μπορεί να υπάρξει. Αυτή είναι ο
μεγαλύτερος καταναλωτής ενέργειας, προσφέρει θέσεις εργασίας, δίνει
αναπτυξιακή προοπτική. Μια βιομηχανία που θα βουλιάξει στα νερά της
ανταγωνιστικότητας, έχοντας να αντιπαλέψει με χώρες όχι πλέον φθηνού,
αλλά σχεδόν μηδενικού κόστους, αποτελεί τον εφιάλτη όλων όσων ασκούν
πολιτική στις Βρυξέλλες. Και το ενεργειακό κόστος συνιστά βαρίδιο στα
πόδια της. Ήδη, πετροχημικές βιομηχανίες στην Ευρώπη μεταναστεύουν στις
ΗΠΑ, καθώς εκεί η πρώτη ύλη είναι πάμφθηνη. Στην Ελλάδα ο εφιάλτης αυτός
γίνεται ήδη ορατός με παραδοσιακές βιομηχανίες να οδεύουν προς
κλείσιμο, ενώ άλλες έχουν ήδη μεταφέρει την παραγωγική βάση τους σε
γειτονικές χώρες.
Είναι σαφές, επίσης, ότι κάθε χώρα-μέλος της
Ε.Ε. έχει διαφορετικές ανάγκες και τις δικές της προτεραιότητες στα
ζητήματα αυτά. Κάποιες, όπως η Ελλάδα, έχει να αντιμετωπίσει παράλληλα
και την πίεση της εσωτερικής οικονομικής κρίσης, που δυσχεραίνει ακόμη
περισσότερο τις σχεδιαζόμενες λύσεις.
Από την άλλη πλευρά, η
ηλεκτρική βιομηχανία πιέζεται κι αυτή αφόρητα από την οικονομική ύφεση,
τη μεγάλη διείσδυση των ΑΠΕ και την αδυναμία των νοικοκυριών να
ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους. Η ζήτηση μειώνεται, η κερδοφορία
των εταιριών πιέζεται, τα χρέη αυξάνονται, οι επενδύσεις
καταποντίζονται.
Όλοι αξιώνουν στήριξη. Και με το δίκιο τους. Το
θέμα είναι πώς και με τι όρους θα δοθεί αυτή και κυρίως με ποιες
προτεραιότητες. Ποιος έχει μεγαλύτερη ανάγκη; Η ενεργοβόρα βιομηχανία, η
ηλεκτρική βιομηχανία, οι πολίτες, το περιβάλλον; Οι απαντήσεις δεν
είναι εύκολες γι αυτό και οι ζυμώσεις που γίνονται αυτόν τον καιρό
πανευρωπαϊκά σε κλειστά φόρα έχουν πάρει κυριολεκτικά φωτιά.
Οι
παραδοχές που υπάρχουν αυτή τη στιγμή κινούνται σε δύο άξονες: σαφώς και
πρέπει να δοθεί έμφαση στη βιομηχανία για εύλογους λόγους που
αναλύθηκαν και πιο πάνω και σαφώς πρέπει να αλλάξει το μοντέλο της
υφιστάμενης αγοράς ενέργειας, είτε στον ηλεκτρισμό, είτε στο φυσικό
αέριο. Μόλις πρόσφατα ο Διευθυντής της Γενικής Διεύθυνσης Ενέργειας της
Κομισιόν Klaus-Dieter Borchardt υπεραμύνθηκε της ανάδειξης του ρόλου των κόμβων φυσικού αερίου στην Ευρώπη, σε μια
προσπάθεια να συγκρατηθούν οι τιμές του προϊόντος, ενώ στις αρχές
Φεβρουαρίου για πρώτη φορά 15 χώρες της Ε.Ε. προχώρησαν σε κοινή
δημοπρασία ηλεκτρικού ρεύματος, με τον ίδιο στόχο. Να μειωθούν οι τιμές
του ρεύματος και να ενισχυθεί το διασυνοριακό εμπόριο. Ουσιαστικά, η
κίνηση αυτή φαίνεται να δίνει «σάρκα και οστά» στο στόχο της Ε.Ε. που
λέγεται target model.
Η Ευρώπη βρίσκεται σήμερα ενώπιον της
μεγαλύτερης πρόκλησης της. Να διατηρήσει την πρωτοκαθεδρία της στην
προστασία του περιβάλλοντος και ταυτόχρονα να διασφαλίσει την
αναπτυξιακή προοπτική της, παρέχοντας «ομπρέλα» θωράκισης σε όλο το
φάσμα της οικονομικής δραστηριότητας της, συμπεριλαμβανομένων και των
πολιτών της. Σε αυτή την πορεία χρειάζεται ίσως κάθε πλευρά, κάθε
τομέας, να απεμπολήσει στείρες θέσεις και απόψεις, να χάσει ενδεχομένως
και κάτι, προκειμένου να υπηρετηθεί ο κοινός στόχος: μια Ευρώπη που θα
σέβεται το περιβάλλον της, θα μπορεί να σταθεί επάξια στον παγκόσμιο
οικονομικό ανταγωνισμό, θα περιορίσει τα φαινόμενα ενεργειακής φτώχειας
και ενεργειακής εξάρτησης και θα διατηρήσει εντέλει την οντότητα της στο
μέλλον. Δύσκολοι καιροί για πρίγκηπες.