Του Ιωάννη Χατζηβασιλειάδη*
Πολλά νησιά, ιδιαίτερα στις Κυκλάδες και στα Δωδεκάνησα, αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα επάρκειας νερού αφού τα επιφανειακά και υπόγεια νερά δεν καλύπτουν επαρκώς τις τοπικές ανάγκες. Οι ανάγκες νερού σήμερα καλύπτονται εν μέρει από τα υπόγεια νερά με αντλήσεις και κατά σημαντικό μέρος με μεταφορά νερού από υδροφόρα πλοία. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι αντλήσεις ξεπερνούν το δυναμικό των υπογείων υδάτων με αποτέλεσμα να εισχωρεί η θάλασσα στον υδροφόρο ορίζοντα.
Οι μεταφορές νερού με υδροφόρα πλοία επί σειρά ετών παρουσιάζουν αυξητικές τάσεις. Με τη μεταφορά όμως δεν εξασφαλίζεται ικανοποιητική ποιότητα και ποσότητα υγιεινού και πόσιμου νερού για τους καταναλωτές. Η προμήθεια νερού από άλλες περιοχές παρουσιάζει προβλήματα λόγω περιορισμένης διαθεσιμότητας και η µεταφορά γίνεται με σημαντικό κόστος της τάξης των 8€/m3 νερού. Οι δαπάνες προμήθειας και μεταφοράς νερού καλύπτονται από το Υπουργείο Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, στα πλαίσια του προγράμματος υδροδότησης των άνυδρων νησιών του Αιγαίου.
Μονάδες Αφαλάτωσης
Κάτω από αυτές τις συνθήκες, φαίνεται ότι η παραγωγή πόσιμου νερού με αφαλάτωση θαλασσινού, λαμβάνοντας υπόψη και το υψηλό αιολικό δυναμικό των νησιών, μπορεί να αποτελέσει μια οικονομικά εφικτή και μόνιμη λύση για την υδροδότηση των νησιών.
Η ιδέα είναι καινοτόμος σε πλήρη ωριμότητα και πληρότητα από την άποψη της τεχνολογίας και η εφαρμογή της στα νησιά συμβάλλει αξιόπιστα στην κάλυψη αναγκών νερού και ηλεκτρικής ενέργειας με αδιάλειπτη παροχή ολόκληρο το χρόνο.
Η μέθοδος της αντίστροφης όσμωσης για την παραγωγή πόσιμου νερού από θαλασσινό είναι η πλέον επικρατούσα σήμερα μέθοδος με προηγμένη τεχνολογία και μεγάλο αριθμό επιτυχών εφαρμογών σε όλο τον κόσμο. Η τεχνολογία αυτή είναι η πλέον αξιόπιστη, αποδοτική και οικονομική χωρίς δυσμενείς περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
Η παραγωγή νερού με αντίστροφη όσμωση δεν θεωρείται σήμερα μια ενεργοβόρος διαδικασία παραγωγής αφού η απαιτούμενη ενέργεια είναι πολύ χαμηλή της τάξης των 2,0-2,5 kWh/m3 νερού για μεσαίου και μικρού μεγέθους μονάδες (λιγότερη για μεγάλες μονάδες) συν την ενέργεια για αντλήσεις. Ένας μικρός αριθμός τέτοιων μονάδων έχει εγκατασταθεί και λειτουργεί σε μερικά νησιά.
Η αιολική ενέργεια προσφέρεται για εκμετάλλευση στα νησιά πιο οικονομικά για τις ανάγκες της Μονάδας Αφαλάτωσης και εν μέρει για τις ανάγκες του νησιού, σε συνεργασία με τους πετρελαϊκούς σταθμούς. Η κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της αφαλάτωσης από τον άνεμο και η βέλτιστη διαχείριση ενισχύοντας το ηλεκτρικό σύστημα του νησιού υποστηρίζει την οικονομική βιωσιμότητα της Μονάδας Αφαλάτωσης αλλά και οδηγεί σε βιώσιμη ανάπτυξη.
Αναμενόμενα οφέλη
· Χαμηλό κόστος ηλεκτρικής ενέργειας από τον άνεμο για την αφαλάτωση και για το δίκτυο, υποπολλαπλάσιο αυτού του πετρελαίου. Από ενεργειακής άποψης η ενέργεια που απαιτείται για την αφαλάτωση και τις αντλήσεις (με αιολική ενέργεια) είναι μικρότερη από την ενέργεια μεταφοράς νερού (με πετρέλαιο).
· Βέλτιστη διαχείριση του ηλεκτρικού συστήματος με μεγιστοποίηση της διείσδυσης αιολικής ενέργειας, μείωση αιχμών πετρελαϊκού σταθμού, βελτίωση του συντελεστού φορτίου του συστήματος με οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη.
· Η Εθνική Οικονομία και η ΔΕΗ ωφελούνται από την μείωση της κατανάλωσης και εξάρτησης του πετρελαίου (για μεταφορά νερού, παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας σε πετρελαϊκές μονάδες) καθώς και από την μείωση εκπομπών ρύπων και CO2.
· Τα οικονομικά στοιχεία της αφαλάτωσης είναι πολύ ελκυστικά σε σύγκριση με τη λύση της μεταφοράς νερού ή άλλες δαπανηρές και αβέβαιες λύσεις. Το κόστος του παραγόμενου πόσιμου νερού είναι χαμηλό, υποπολλαπλάσιο του κόστους μεταφοράς, ενώ η επένδυση για τη Μονάδα Αφαλάτωσης σε ένα νησί αντιπροσωπεύει τις ετήσιες δαπάνες μεταφοράς νερού σε αυτό.
· Το Δημόσιο θα απαλλαγεί δια παντός από τις δαπάνες μεταφοράς νερού ενώ δημιουργούνται επιπλέον οικονομικές δραστηριότητες στα νησιά με απασχόληση και άλλες παράλληλες δράσεις.
· Εφαρμόζονται τεχνολογίες φιλικές προς το περιβάλλον και προς την κατεύθυνση της βιώσιμης ανάπτυξης. Το σύστημα είναι δυναμικό και επεκτείνεται στα επόμενα χρόνια για την αντιμετώπιση της αυξανόμενης ζήτησης με την προσθήκη νέων μονάδων αφαλάτωσης και ανεμογεννητριών.
· Τα νησιά αποκτούν αυτάρκεια σε πόσιμο νερό καλής ποιότητας και υγιεινό καθ’όλη τη διάρκεια του χρόνου και μαζί ενίσχυση του ηλεκτρικού δικτύου με αιολική ενέργεια και νέες τεχνολογίες διαχείρισης που θα αποτελέσουν τις βασικές υποδομές για την ανάπτυξη των νησιών με έμφαση τον οικολογικό τουρισμό, τις υπηρεσίες, τη γεωργία, την κτηνοτροφία κλπ.
· Βελτίωση του επιπέδου ζωής των κατοίκων των νησιών όπου η έλλειψη πόσιμου νερού και τα υφάλμυρα νερά με τις επικαθήσεις αλάτων στον οικιακό εξοπλισμό θα αποτελούν παρελθόν, επιτυγχάνοντας περιβαλλοντικά, κοινωνικά, οικονομικά οφέλη.
Το Πρόγραμμα του ΥΠ.ΑΝ
Το Υπουργείο Ανάπτυξης προέβη πρόσφατα σε Προκήρυξη διαγωνισμού παροχής οικονομικών κινήτρων για την υποστήριξη, μεταξύ άλλων, συστημάτων αφαλάτωσης νερού με τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Οι λόγοι που επιβάλλουν ένα τέτοιο πρόγραμμα είναι κοινωνικοί, εθνικοί, περιβαλλοντικοί αλλά και αναπτυξιακοί για υποδομές με την αξιοποίηση ανανεώσιμων ενεργειακών πόρων.
Η απόφαση της Πολιτείας να προκηρύξει και να υποστηρίξει οικονομικά αυτό το πρόγραμμα αποτελεί μια επιτυχή πρωτοβουλία προς την σωστή κατεύθυνση. Θεωρείται ως η πλέον ορθολογική χρήση του δημόσιου χρήματος για οριστικές και βιώσιμες λύσεις στο πρόβλημα ύδρευσης των νησιών αντί της σημαντικής ετήσιας επιβάρυνσης μεταφοράς νερού. Τα νησιά αποτελούν τη μεγάλη πρόκληση για την εφαρμογή βιώσιμων ενεργειακών συστημάτων συμπεριλαμβανομένης της αφαλάτωσης με ανταγωνιστικό κόστος σε σύγκριση με το σημερινό. Τα υψηλά ποσά που θα εξοικονομούνται κατ’έτος μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε παραγωγικά έργα στα νησιά.
* Ο Ιωάννης Χατζηβασιλειάδης είναι Διπλ. Μηχανολόγος-Ηλεκτρολόγος, πρωτοπόρος στην εκμετάλλευση της αιολικής ενέργειας στην Ευρώπη, Τεχνικός Σύμβουλος στην ΕΕ σε ερευνητικά έργα για ένταξη και μεγάλη διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και άλλων αποκεντρωμένων μονάδων στα μελλοντικά ηλεκτρικά δίκτυα.