Των Rebecca Bream, Leslie Crawford και Richard Milne
Μετά την ανακοίνωση της υποβολής προσφοράς για την εξαγορά της ισπανικής Endesa από την εγχώρια ανταγωνιστική Gas Natural και την εκδήλωση ενδιαφέροντος εκ μέρους της γερμανικής Eon για την απόκτηση της Scottish Power, οι εταιρείες κοινής ωφελείας σε όλη την Ευρώπη ετοιμάζονται να υποδεχτούν ένα νέο κύμα συγχωνεύσεων. Έτσι, θα παρουσιαστεί πιθανότατα ένας μικρός αριθμός σημαντικών ενεργειακών παικτών, καθώς οι παγκόσμιες αγορές βρίσκονται σε φάση απελευθέρωσης, ενώ οι κρατικοί προμηθευτές – όπως η Gaz de France – ιδιωτικοποιούνται. Οι αναλυτές εκτιμούν ότι σε πέντε χρόνια από τώρα ο ευρωπαϊκός τομέας υπηρεσιών κοινής ωφελείας θα κυριαρχείται από λίγες μεγάλες εταιρείες, όπως οι γερμανικές Eon και RWE, οι γαλλικές GdF και EdF, η ιταλική Enel και πιθανόν οι συγχωνευμένες Gas Natural και Endesa στην Ισπανία.
Παρ’ όλα αυτά, η επιθετική προσφορά της Gas Natural για την απόκτηση του μεγαλύτερου ομίλου ηλεκτρικής ενέργειας της Ισπανίας δέχθηκε αρκετή κριτική, με αφορμή το εμπόδια που θα συναντήσουν οι εταιρείες στο δρόμο για τη συγχώνευση. Αναλυτές, μικρότερες εταιρείες κοινής ωφελείας, ενώσεις καταναλωτών και πολιτικοί εξέφρασαν τις αμφιβολίες τους σχετικά με την προσφορά, πριν ακόμη το δ.σ. της Endesa αποφασίσει να την απορρίψει. Ο Luis Urquijo, αναλυτής στην ισπανική χρηματιστηριακή Ahorro Corporacion, ανέφερε: «Το ποσό που προσφέρει η Gas Natural δεν θα ικανοποιήσει τους επενδυτές, ειδικά αν ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι η εταιρεία επιθυμεί να χρηματοδοτήσει την εξαγορά πουλώντας το 20% περίπου των συνδυασμένων καθαρών περιουσιακών της στοιχείων». Ο κ.Urquijo πιστεύει πως οι ξένοι θεσμικοί επενδυτές, στους οποίους ανήκει το 50% περίπου της Endesa, θα περιμένουν μία καλύτερη προσφορά. Ωστόσο, οι δυνατότητες της Gas Natural – η οποία σημειωτέον προσπαθεί να απορροφήσει μία εταιρεία που είναι διπλάσια από αυτήν σε μέγεθος – να βελτιώσει την προσφορά της είναι ελάχιστες. Κάτι που επιβεβαίωσε, άλλωστε, και ο διευθύνων σύμβουλος της ισπανικής εταιρείας, Rafael Villaseca.
Η προσφορά της Gas Natural οφείλει να εγκριθεί πρώτα νομοθετικά και έτσι θα αποτελέσει ένα πρώτο τεστ για την μόλις ενός έτους σοσιαλιστική κυβέρνηση της Ισπανίας, η οποία έχει δεσμευτεί να προωθήσει τον ανταγωνισμό μεταξύ των εγχώριων ενεργειακών αγορών. Στελέχη, ωστόσο, των αντίπαλων παρατάξεων καταγγέλλουν ήδη πολιτικά παιχνίδια. «Η κυβέρνηση θα χρησιμοποιήσει τη συμφωνία αυτή για να ξεπληρώσει πολιτικές εύνοιες» δήλωσε ο εκπρόσωπος του Λαϊκού Κόμματος, Eduardo Zaplana. Χαρακτηριστικό είναι ότι οι προσπάθειες της Gas Natural να αποκτήσει την Iberdrola, τον δεύτερο μεγαλύτερο ενεργειακό όμιλο της Ισπανίας, έχουν ανατραπεί δύο φορές, κατά το παρελθόν, όταν στην εξουσία βρισκόταν το Λαϊκό Κόμμα. Αντιθέτως, η σοσιαλιστική κυβέρνηση αντιμετωπίζει πιο ευνοϊκά τους εθνικούς ενεργειακούς κολοσσούς.
Πριν από την πώληση των περιουσιακών τους στοιχείων, οι συγχωνευμένες Gas Natural – Endesa θα ελέγχουν το 40% περίπου της παραγωγής ενέργειας στην Ισπανία και σχεδόν το 80% της αγοράς φυσικού αερίου, εκτός από ενεργειακούς σταθμούς και τις συμμετοχές σε έργα φυσικού αερίου στη Λατινική Αμερική, την Ιταλία και τη Γαλλία.
Ο κ.Villaseca επιμένει, πάντως, πως η εξαγορά δεν θα πρέπει να προκαλεί ανησυχίες όσον αφορά το νομοθετικό μέρος της. «Η Endesa κατέχει μόλις το 4% της ισπανικής αγοράς φυσικού αερίου, ενώ η Gas Natural κατέχει λίγο περισσότερο από το 3% της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Οι δύο εταιρείες συμπληρώνουν η μία την άλλη, δεν είναι ανταγωνίστριες» τόνισε.
Το πιο αντιφατικό μέρος της εξαγοράς αφορά την ξεχωριστή συμφωνία που έχει συνάψει η Gas Natural με την Iberdrola, για την πώληση περιουσιακών στοιχείων της, αξίας 7-9 δις ευρώ, μετά την απόκτηση της Endesa. Όπως προβλέπει η ανωτέρω συμφωνία, η Iberdrola θα αποκτήσει το 20% περίπου του τομέα Λιανικής της Gas Natural, ορισμένους από τους σταθμούς παραγωγής της Endesa στη Γαλλία και την Ιταλία, μερικούς σταθμούς λειτουργίας με άνθρακα στην Ισπανία και ίσως κάποιους ενεργειακούς σταθμούς της Endesa στα Κανάρια Νησιά και τις Νήσους των Βαλεαρίδων.
«Η Gas Natural και η Iberdrola συμφώνησαν να μοιράσουν μεταξύ τους την Endesa» υποστηρίζει ο αναλυτής της Ahorro Corporacion, συμπληρώνοντας πως «είναι μία πολύ καλή συμφωνία για την Iberdrola, αλλά αποτελεί μία συγκεκαλυμμένη κοινή προσφορά για την Endesa». Ο κ.Urquijo εκτιμά ότι στο τέλος η Iberdrola θα κατέχει ουσιαστικά το 20% σχεδόν του καθαρού ενεργητικού της νέας εταιρείας που θα προκύψει.
Αν και η Gas Natural υποστηρίζει ότι η διμερής αυτή συμφωνία είχε ως στόχο να κατευνάσει τις ανησυχίες για το νομοθετικό πλαίσιο της εξαγοράς, η εταιρεία δέχθηκε τα πυρά πρώην νομοθετών και άλλων παραγόντων τις αγοράς, οι οποίοι καταλόγισαν στην ίδια και στην Iberdrola απροκάλυπτη απόπειρα να μοιράσουν μεταξύ τους τις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου.
Έτσι, η πώληση της Endesa στην Gas Natural αναμένεται να δώσει μία ισχυρή ώθηση στην προσπάθεια της Iberdrola να εισέλθει στην αγορά φυσικού αερίου – της οποίας το μονοπώλιο είχε μέχρι πρόσφατα η Gas Natural – και συγκεκριμένα στον προσοδοφόρο τομέα της μεταφοράς αερίου. Ωστόσο, όντας σε διαπραγματεύσεις αποκλειστικά με την Iberdrola, η Gas Natural κατηγορείται ότι καταστρέφει το ανταγωνιστικό περιβάλλον για εταιρείες όπως η Union Fenosa, η τρίτη μεγαλύτερη επιχείρηση κοινής ωφελείας στην Ισπανία, η οποία έχει κάνει σημαντικές επενδύσεις στην Αίγυπτο προκειμένου να αναδειχθεί σε βασικό προμηθευτή φυσικού αερίου στη χώρα της.
«Η συμφωνία μεταξύ της Gas Natural και της Iberdrola είναι ένα τεράστιο λάθος. Δεν έχει καμία αξία αν οι αντιμονοπωλιακοί νομοθέτες δεν εγκρίνουν την πώληση της Endesa. Οι αρχές ανταγωνισμού είναι αυτές που θα αποφασίσουν εν τέλει ποια περιουσιακά στοιχεία θα πρέπει να δημοπρατηθούν και δεν θα εκτιμήσουν το γεγονός ότι οι Gas Natural και Iberdrola προσπάθησαν να καταλήξουν σε συμφωνία, προτού καθορίσουν οι ίδιες τη στάση τους» δήλωσε πρώην αντιμονοπωλιακός παράγων της Ισπανίας.
Όσον αφορά στην υπόλοιπη ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας, η Βρετανία κυριαρχείται ήδη από ξένους ομίλους, όπως η RWE, η Eon και η EdF Energy, ενώ είναι αμφίβολο το κατά πόσο θα διασωθούν, μετά από την επόμενη φάση των συγχωνεύσεων, οι βρετανικές εταιρείες. Φημολογείται, μάλιστα, πως η μεγαλύτερη επιχείρηση κοινής ωφελείας της χώρας, Centrica, ενδέχεται να πωληθεί, με το όνομα της γαλλικής Gaz de France να ακούγεται έντονα. Σύμφωνα με αναλυτή, «η εταιρεία αποτελεί τρόπαιο για όποιον επιθυμεί να εισέλθει στη βρετανική αγορά ενέργειας».
Ο πρόσφατος γύρος των προγραμματισμένων συμφωνιών αποσκοπεί περισσότερο στην εξάντληση της υπερβάλλουσας ρευστότητας παρά στη μείωση των εξόδων, ανέφερε ένας άλλος αναλυτής. «Οι επιχειρήσεις προτιμούν να κάνουν συμφωνίες παρά να επιστρέφουν ρευστό στους μετόχους τους» συμπλήρωσε.
Όσον αφορά στις μικρότερες επιχειρήσεις κοινής ωφελείας, αυτές ενδεχομένως αναγκαστούν να συνάψουν μεταξύ τους αμυντικές συμμαχίες, ώστε να επιζήσουν και μετά από την απελευθέρωση των ευρωπαϊκών ενεργειακών αγορών. Όπως εύστοχα τόνισε Γερμανός παράγοντας του ενεργειακού τομέα, «Οι εταιρείες σκέφτονται το εξής πλέον: ‘είτε προχωρώ τώρα σε συγχώνευση για να ενδυναμώσω τη θέση μου είτε γίνομαι υποψήφια προς πώληση εταιρεία όταν ανοίξουν οι αγορές, το 2007’».
(Financial Times, 7/9/05)