Του Θ. Σκυλακάκη
Το σημερινό άρθρο έχει γραφή στο Πεκίνο*, στην καρδιά μιας χώρας που θα επηρεάσει καταλυτικά τη ζωή όλων μας στη διάρκεια του 21ου αιώνα. Σε μια πόλη στην οποία συνειδητοποιεί κανείς το νέο μεγάλο πρόβλημα που από κοινού θα αντιμετωπίσουμε στις επόμενες δεκαετίες. Την ασφυκτική πίεση που υφίστανται οι πόροι που διαθέτει ο πλανήτης, καθώς τεράστιοι πληθυσμοί στο δεύτερο και τον τρίτο κόσμο διεκδικούν να κατακτήσουν το δικό μας (δυτικό) επίπεδο ζωής.
Το Πεκίνο, γεμάτο ουρανοξύστες που υψώνονται καθημερινά προς τον ουρανό ο ένας μετά τον άλλο, μαζί με τα θαυμάσια καινούρια στάδια που κατασκευάζονται εν όψει του 2008, αλλά και με τα ασφυκτικά μποτιλιαρίσματα, την πυκνή αιθαλομίχλη και τα εκατομμύρια βιομηχανικούς εργάτες που δουλεύουν για 100 ευρώ το μήνα, μέχρι έντεκα ώρες κάθε μέρα, παράγοντας «τα κινέζικα» σε τιμές 5-10 φορές χαμηλότερες από τις ευρωπαϊκές, συμβολίζει με τον καλύτερο τρόπο τις αντιφάσεις του κόσμου που έρχεται.
Αξιοποιώντας στο έπακρο τις δυνατότητες που προσφέρει η ελεύθερη αγορά, η Κίνα έχει δημιουργήσει μια τεράστια βιομηχανική υποδομή και εξελίσσεται με ταχύτατους ρυθμούς στο νέο παγκόσμιο κέντρο παραγωγής κάθε είδους προϊόντων. Πουλώντας φθηνά και παράγοντας όλο και περισσότερο ανεβάζει το επίπεδο ζωής της, αλλά και την παγκόσμια κατανάλωση. Ο κόσμος ολόκληρος γίνεται με τον τρόπο αυτό πλουσιότερος και τα αγαθά φθηνότερα. Καταναλώνουμε έτσι όλο και περισσότερο από τους πόρους του πλανήτη (ιδίως τους πεπερασμένους όπως το πετρέλαιο), ενώ ταυτόχρονα τον επιβαρύνουμε με τεράστιες ποσότητες σκουπιδιών και αερίων που επιδεινώνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου.
Ήδη οι επιπτώσεις με την μορφή ανόδου των τιμών των πρώτων υλών όπως το πετρέλαιο, αλλά και περιβαλλοντικών προειδοποιήσεων (όπως είναι πιθανώς κάποια ακραία καιρικά φαινόμενα των τελευταίων ετών), αρχίζουν να γίνονται εμφανείς.
Η αντίληψη που έχουμε πολλοί στην Ευρώπη, αλλά και στη χώρα μας, ότι μπορούμε να μείνουμε ανεπηρέαστοι από τις αλλαγές κλείνοντας τα σύνορά μας στους ανθρώπους και τα προϊόντα του τρίτου κόσμου και αναστέλλοντας την ιστορική εξέλιξη, αποδεικνύεται εκτός πραγματικότητας.
Ο πλούτος της Δύσης εξαρτάται περισσότερο από την παγκοσμιοποιημένη οικονομία από ό,τι θα επηρεάζονταν, από την πιθανή παρεμπόδιση της παγκοσμιοποίησης, οι δυνατότητες ανάπτυξης της Ανατολής. Μια περίοδος εμπορικών πολέμων, που αποτελεί αναγκαστικό επακόλουθο κάθε πολιτικής κλεισίματος των συνόρων, θα οδηγούσε εκατομμύρια Ευρωπαίων στην ανεργία και στην ανέχεια, ενώ οι άλλες αρνητικές επιπτώσεις της ανάπτυξης του τρίτου κόσμου –με τη μορφή περιβαλλοντικών επιπτώσεων και αυξημένου κόστους πρώτων υλών- θα συνεχίσουν να επέρχονται.
Μοναδική διέξοδος για την Δύση, αλλά και για την Ελλάδα, είναι να συνεχίσουμε στο δρόμο της ανάπτυξης, επενδύοντας πολύ περισσότερο στην παιδεία, την τεχνολογία, την καινοτομία, την ποιότητα και την περιβαλλοντικά βιώσιμη οικονομική πρόοδο. Εμείς στη Δύση δεν έχουμε το ηθικό δικαίωμα, αλλά ούτε και την πρακτική δυνατότητα να απαιτούμε να απολαμβάνουμε μόνοι εμείς ένα επίπεδο ζωής 5-10 φορές καλύτερο από αυτό του υπόλοιπου πλανήτη. Και ο πλανήτης μπορεί να φιλοξενήσει με τρόπο οικονομικά και περιβαλλοντικά βιώσιμο 6 δις ανθρώπους, οι οποίοι να ζουν στο επίπεδο που ζει σήμερα η Δύση, μόνο αν υπάρξουν στη Δύση τεχνολογικά άλματα που θα μας επιτρέψουν να αξιοποιήσουμε πολύ αποτελεσματικότερα τους πόρους που ήδη διαθέτουμε. Οποιαδήποτε άλλη λύση θα οδηγήσει σε δραματική επιδείνωση του δικού μας επιπέδου ζωής, σε έναν καινούριο αμείλικτο ανταγωνισμό για πρώτες ύλες και στην καταστροφική υποβάθμιση του περιβάλλοντος.
Η κούρσα αυτή για περισσότερη και καλύτερη τεχνολογία είναι η μόνη λύση στο πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο πλανήτης. Και οι χώρες της Δύσης που θα πρωταγωνιστήσουν στη νέα τεχνολογική επανάσταση θα έχουν τη δυνατότητα όχι μόνο να διατηρήσουν αλλά και να βελτιώσουν το επίπεδο ζωής τους. Με δεδομένο δε ότι δεν ανήκουμε για την ώρα σ’ αυτές τις χώρες, η πρόοδος των μεταρρυθμίσεων στην παιδεία και την οικονομία έχει σήμερα, ιδιαίτερα για την Ελλάδα, καθοριστική σημασία.
*Στη διάρκεια επίσημης αποστολής στην Κίνα με επικεφαλής τη Δήμαρχο Αθηναίων
(Εστία, 27/9/05)