Αυξημένες είναι οι μακροχρόνιες αβεβαιότητες στον
παγκόσμιο ενεργειακό τομέα εξαιτίας σημαντικών γεγονότων που έλαβαν χώρα τον
περασμένο χρόνο, επισημαίνει η ετήσια έκδοση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας
(ΙΕΑ) για την παγκόσμια αγορά πετρελαίου, «World Energy
Outlook 2014» (WEO-2014). Στην φετινή ετήσια έκθεση του, ο ΙΕΑ
προειδοποιεί για τον κίνδυνο να αποσπασθεί η προσοχή των υπευθύνων για την λήψη
αποφάσεων από τις μακροχρόνιες ενδείξεις της έντασης που αναδεικνύονται στο παγκόσμιο
ενεργειακό σύστημα.
Το WEO-2014, στο κεντρικό του σενάριο, υποθέτει ότι η
πρωτογενής ενεργειακή ζήτηση θα αυξηθεί κατά 37% ως το 2040, εξέλιξη που θα προκαλέσει
μεγάλη πίεση στο παγκόσμιο ενεργειακό σύστημα. Μάλιστα, αν δεν ληφθούν μέτρα
εξοικονόμησης ενέργειας, η πίεση αυτή θα είναι ακόμη μεγαλύτερη. Σύμφωνα με το
σενάριο αυτό, η παγκόσμια ζήτηση για δύο από τα τρία ορυκτά καύσιμα, δηλ. το
πετρέλαιο και τον άνθρακα θα σταθεροποιηθεί ως το 2040, αν και για
διαφορετικούς λόγους ανά χώρα. Ταυτόχρονα, οι τεχνολογίες ΑΠΕ κερδίζουν ταχύτατα
έδαφος, βοηθούμενες από τη μείωση στα κόστη και τις επιδοτήσεις (που για το 2013
υπολογίζονται σε 120 δις δολ.). Ως το 2040, η παγκόσμια προσφορά ενέργειας θα
κατανέμεται σε τέσσερα σχεδόν ισα μερίδια: τις πηγές χαμηλών εκπομπών άνθρακα
(ΑΠΕ και πυρηνικά), το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και τον άνθρακα.
Επικεντρώνοντας στην πυρηνική ενέργεια, το WEO-2014
του ΙΕΑ προβλέπει ότι η εγκατεστημένη ισχύς θα αυξηθεί ως το 2040 κατά 60% στο
κεντρικό σενάριο στης έκθεσης, με την αύξηση να παρατηρείται σε τέσσερις χώρες,
την Κίνα, την Ινδία, την Κορέα και την Ρωσία. Ωστόσο, το μερίδιο της πυρηνικής ενέργειας
στο παγκόσμιο ενεργειακό μείγμα θα παραμείνει κάτω από τα ιστορικά υψηλά
επίπεδά της. Η πυρηνική ενέργεια, όπως τονίζει ο ΙΕΑ, παίζει σημαντικό
στρατηγικό ρόλο στην ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας κάποιων χωρών. Επίσης, θα
συντελέσει, ως το 2040, στην αποφυγή ρύπων διοξειδίου του άνθρακα που
ισοδυναμούν με την παραγωγή τεσσάρων ετών. Ωστόσο, αντιμετωπίζει κεφαλαιώδεις προκλήσεις
σε ανταγωνιστικές αγορές όπου παρατηρούνται σημαντικοί κίνδυνοι που αοφορούν το
ρυθμιστικό πλαίσιο και τη λειτουργία της αγοράς, ενώ και η αποδοχή της εκ
μέρους της κοινής γνώμης εξακολουθεί να παραμένει ακανθώδες ζήτημα διεθνώς. Πολλές χώρες, εξάλλου, προχωρούν σε σημαντικές
αποφάσεις που αφορούν τους περί τους 200 πυρηνικούς αντιδραστήρες που πρόκειται
να αποσυρθούν ως το 2040, αλλ΄ακαι τρόπους διαχείρισης των αυξανόμενων ποσοτήτων των χρησιμοποιηθέντων πυρηνικών
καυσίμων, για τα οποία δεν υπάρχουν εγκαταστάσεις μόνιμης απόθεσης.
«Καθώς το παγκόσμιο ενεργειακό σύστημα αναπτύσσεται και
μετεξελίσσεται, σημεία έντασης συνεχίζουν να αναδεικνύονται», τονίζει η
εκτελεστική διευθύντρια του Οργανισμού, Μαρία βαν ντερ Χαίβεν. «Ωστόσο, οι ΑΠΕ αναμένεται
να ενισχύονται όλο και περισσότερο, και είναι απίστευτο πως σήμερα μπορούμε να
προβλέψουνε ότι κάποτε θα αποτελέσουν την πρώτη πηγή παραγωγής ηλεκτρισμού»,
πρόσθεσε.
Η ετήσια έκθεση του ΙΕΑ για την παγκόσμια παραγωγή πετρελαίου
προβλέπει επίσης θετικές προοπτικές για τις ΑΠΕ, καθώς ως το 2040 περίπου το
50% της αύξησης στην παραγωγή ηλεκτρισμού θα οφείλεται σε αυτές. Μάλιστα, προβλέπει
ότι θα εκτοπίσει τον άνθρακα από την πρώτη θέση ανάμεσα στις πηγές ηλεκτρισμού.
Η αιολική ενέργεια θα έχει το μεγαλύτερο μερίδιο αύξησης στις
ΑΠΕ, με τα υδροηλεκτρικά και τα ηλιακά να ακολουθούν. Ωστόσο, καθώς το μερίδιο
των αιολικών και των φωτοβολταϊκών στο παγκόσμιο ενεργειακό μείγμα θα
τετραπλασιαστεί, με συνέπεια η ενσωμάτωσή τους στο σύστημα να αποτελεί όλο και
μεγαλύτερη πρόκληση σε τεχνικό επίπεδο και σε επίπεδο αγοράς.
Η πρόβλεψη του WEO-2014
του ΙΕΑ για την παγκόσμια παραγωγή πετρελαίου θα αυξηθεί στα 104 εκατ. βαρέλια
ημερησίως το 2040, αλλά αυτό θα εξαρτηθεί κυρίως από τις επενδύσεις στην Μέση
Ανατολή. Καθώς αναμένεται να εξισορροπηθεί η σφικτή προσφορά αργού στις ΗΠΑ και
η προσφορά αργού από τις χώρες εκτός OPEC να μειωθεί την δεκαετία μετά το 2020,
η Μέση Ανατολή θα αποτελέσει τον βασικό παράγοντα της αύξησης της πετρελαϊκής
παραγωγής. Η αύξηση στην παγκόσμια ζήτηση πετρελαίου θα επιβραδυνθεί, ενώ ως το
2040 ανεμένεται σχεδόν να αποτελματωθεί. Η ζήτηση στις χώρες όπου σήμερα
παρατηρείται η μεγαλύτερη κατανάλωση πετρελαίου θα βρίσκεται το 2040 ή σε
μακροπρόσθεσμη παρακμή (πχ. ΗΠΑ, ΕΕ και Ιαπωνία) ή θα έχουν ουσιαστικά αγγίξει
ένα ανώτατο επίπεδο (πχ. Κίνα, Ρωσία και Βραζιλία). Η Κίνα αναμένεται να
διαδεχθεί τις ΗΠΑ στην πρώτη θέση όσον αφορά την κατανάλωση πετρελαίου περί το
2030, αλλά, καθώς η ζήτηση θα επιβραδύνεται, η Ινδία αναμένεται να αναδειχθεί
ως ο βασικός μοχλός ανάπτυξης, μαζί με την υποσαχάρια Αφρική, την Μέση Ανατολή
και την ΝΑ Ασία.
«Μία αγορά πετρελαίου με επαρκείς προμήθειες δεν θα
πρέπει να εθελοτυφλεί μπροστά στις επικείμενες προκλήσεις, καθώς ο κόσμος
αναμένεται να βασίζεται όλο και πιο πολύ σε έναν συγκριτικά μικρό αριθμό χωρών
που θα παράγουν πετρέλαιο», δήλωσε ο επικεφαλής οικονομολόγος του ΙΕΑ, Φατίχ
Μπιρόλ, κατά την παρουσίαση της έκθεσης. Πρόσθεσε, μάλιστα, ότι τα περιθώρια που
παρέχει η αύξηση της παραγωγής στην αμερικανική ήπειρο την επόμενη δεκαετία μόνο
λίγη διασφάλιση, δεδομένων των μεγάλων διαστημάτων που απαιτούνται για την
δρομολόγηση νέων πρότζεκτ στο upstream
Η ζήτηση για αέριο, το 2040, αναμένεται
να αυξηθεί κάτά πάνω από 50% ως το 2040, και θα είναι η μόνη μορφή καυσίμου που
θα σημειώνει σημαντική αύξηση ως τότε. Οι ΗΠΑ θα παραμείνουν ο μεγαλύτερος
παραγωγός φυσικού αερίου, μολονότι τα επίπεδα παραγωγής θα αρχίσουν να πέφτουν
μετά τα τέλη της δεκαετίας του 2030 καθώς θα μειώνεται η παραγωγή αερίου
σχιστών. Αναδυόμενες δυνάμεις στον τομέα της παραγωγής αερίου θα είναι η
Ανατολική Αφρική, το Κατάρ, η Αυστραλία, η Βόρειος Αμερική κλπ., ενώ αυξανόμενο
ρόλο στην ενεργειακή ασφάλεια θα αποκτήσει το LNG.
Τέλος, η έκθεση του Οργανισμού προβλέπει αύξηση στη ζήτηση
άνθρακα 15% ως το 2040, αλλά αυτή αναμένεται να έχει σταθεροποιηθεί από το 2020
και μετά. Η ζήτηση θα φτάσει στο υψηλότερο επίπεδό της στην Κίνα, θα συνεχίσει να
αυξάνεται στην Ινδία, ενώ στις ΗΠΑ θα μιωθεί κατά το ένα τρίτο σε σχέση με
σήμερα.