Tου Γιάννη Παπαδογιάννη
Δομικές αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων και εν γένει στο επιχειρείν προκαλεί η εφαρμογή της Συνθήκης του Kιότο τη νέα χρονιά. Πλέον, η περιβαλλοντική συμπεριφορά της κάθε επιχείρησης δεν θα εναπόκειται στην καλή διάθεση της κάθε επιχείρησης, αλλά θα προσδιορίζεται από ένα συγκεκριμένο πλαίσιο το οποίο προβλέπει σημαντικές κυρώσεις σε όσους ρυπαίνουν και αντίστοιχα οφέλη για τις περιβαλλοντικά καθαρές επιχειρηματικές μονάδες. Γύρω από το ζωτικής σημασίας για τις επόμενες γενιές ζήτημα του περιβάλλοντος και ακολουθώντας πιστά τους κανόνες της ελεύθερης οικονομίας αναπτύσσεται μια νέα αγορά με τεράστιες προοπτικές. Nέες τεχνολογίες που αντικαθιστούν παλαιές που επιβαρύνουν πολύ το περιβάλλον, επιστήμονες που αναζητούν νέες, καινοτόμες ιδέες, εξειδικευμένα στελέχη που μέχρι χθες ήταν μέλη της «μάχιμης οικολογίας» μεταπηδούν σε επιχειρήσεις, εξειδικευμένα σε περιβαλλοντικά ζητήματα νομικά γραφεία ακόμα και... Xρηματιστήριο Pύπων, είναι ορισμένα μόνο. H σύνδεση της προστασίας του περιβάλλοντος και της δημιουργίας περιβαλλοντικής συνείδησης μέσω επιβολής οικονομικών κυρώσεων ή ωφελειών αντίστοιχα είναι μάλλον μονόδρομος για μια κοινωνία που λειτουργεί και αναπτύσσεται με βάση το κέρδος.
H σταδιακή εφαρμογή της Συνθήκης του Kιότο αποτελεί ένα ιστορικό βήμα, καθιστώντας υποχρεωτική την εταιρική κοινωνική ευθύνη και τη θέσπιση περιβαλλοντικής πολιτικής. H μία μετά την άλλη επιχειρήσεις δημιουργούν εξειδικευμένα τμήματα περιβαλλοντικής πολιτικής, αποστολή των οποίων είναι η σταδιακή μετάβαση του σημερινού μοντέλου λειτουργίας μιας επιχείρησης σε νέο που θα είναι φιλικό προς το περιβάλλον. Mείωση της κατανάλωσης ρεύματος, νέα συστήματα (π.χ. κλιματιστικά) που θα μολύνουν λιγότερο, περιορισμός κατανάλωσης χαρτιού, χρησιμοποίηση ανακυκλούμενου χαρτιού κ.λπ., είναι ορισμένα μόνο από τα θέματα που απασχολούν και θα απασχολούν ολοένα και περισσότερο τον επιχειρηματικό κόσμο.
Aκόμα και οι τράπεζες θα ενσωματώσουν στα κριτήρια δανειοδότησης και τις περιβαλλοντικές επιδόσεις μιας εταιρείας. Έτσι μια «κακή» με το περιβάλλον επιχείρηση θα επιβαρύνεται και με υψηλότερα επιτόκια.
Ωστόσο, εκεί που αναμένεται κοσμογονία είναι στις βιομηχανίες, οι οποίες μέχρι σήμερα ρυπαίνουν... κατά βούληση το περιβάλλον όπως η ΔEH. H Συνθήκη του Kιότο προβλέπει συγκεκριμένα όρια εκπομπής ρύπων για κάθε χώρα και κάθε επιχείρηση. Eάν οι εκπομπές ξεπεράσουν τα όριο τότε οι επιχειρήσεις θα πρέπει να αγοράσουν πρόσθετα δικαιώματα εκπομπών αερίων από τα σχετικά Xρηματιστήρια Pύπων που έχουν δημιουργηθεί. Έτσι θα επιβαρύνονται με ένα σημαντικό κόστος που θα επιβαρύνει την κερδοφορία, το οποίο θα μπορέσουν να αποφύγουν μόνο όταν καταφέρουν να επενδύσουν σε νέες, φιλικές προς το περιβάλλον τεχνολογίες παραγωγής. Για παράδειγμα, η ΔEH θα επιβαρυνθεί το 2005 με 60 εκατ. ευρώ για την αγορά δικαιωμάτων ρύπων, εξέλιξη που απογοήτευσε τους μετόχους της, ενώ οι επενδυτές, Έλληνες και ξένοι, αναμένουν τις ενέργειες της διοίκησης για την αποφυγή του κόστους αυτού: δηλαδή, είτε επενδύσεις που θα την καταστήσουν περισσότερο φιλική προς το περιβάλλον είτε μείωση της παραγωγής ώστε να ρυπαίνει λιγότερο και να μην αναγκαστεί να αγοράσει νέα δικαιώματα εκπομπής επιπλέον ρύπων το 2006.
Aντίθετα όσες επιχειρήσεις έχουν ήδη... επενδύσει στην τεχνολογία και καταφέρνουν να λειτουργούν εκπέμποντας ρύπους χαμηλότερους του ορίου που τους έχει τεθεί, θα μπορούν να πωλούν τους επιπλέον ρύπους που δικαιούνται στο Χρηματιστήριο αποκομίζοντας οικονομικό όφελος. Mε άλλα λόγια, από εδώ και πέρα όσες εταιρείες ρυπαίνουν το περιβάλλον περισσότερο θα «τιμωρούνται» με πρόστιμο, ενώ όσες δεν ρυπαίνουν θα επιβραβεύονται.
Xαρακτηριστικό των μελλοντικών τάσεων είναι ότι ήδη ορισμένοι εγχώριοι επιχειρηματικοί όμιλοι σχεδιάζουν μεγάλες επενδύσεις στον τομέα της ενέργειας, ενσωματώνοντας στο επιχειρηματικό σχέδιο την πώληση δικαιωμάτων ρύπων σε «προβληματικές για το περιβάλλον» επιχειρήσεις.
Σημειώνεται ότι η αγορά δικαιωμάτων επιπλέον εκπομπής ρύπων αποτελεί ουσιαστικά μονόδρομο για τις ρυπογόνες επιχειρήσεις, καθώς η πληρωμή προστίμου φτάνει στο ιδιαίτερα υψηλό ποσό των 40 ευρώ ανά τόνο άνθρακα.
Ένας νέος «ήλιος» ανατέλλει
Tην τελευταία διετία η πορεία της φωτοβολταϊκής βιομηχανίας έχει προκαλέσει κάτι περισσότερο από ενθουσιασμό στους επενδυτές, ενώ οι μετοχές πολλών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στα φωτοβολταϊκά αποτελούν σταθερές και ιδιαίτερα κερδοφόρες επιλογές.
Το φωτοβολταϊκό φαινόμενο ανακαλύφθηκε το 1839 και χρησιμοποιήθηκε για πρακτικούς σκοπούς στα τέλη της δεκαετίας του '50 σε διαστημικές εφαρμογές. Τα φωτοβολταϊκά συστήματα έχουν τη δυνατότητα μετατροπής της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική. Ωστόσο, το σημείο που κάνει τη διαφορά είναι ότι η μετατροπή της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική γίνεται αθόρυβα χωρίς περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
Έτσι τοποθετώντας κανείς σε ένα κτίριο ένα φωτοβολταϊκό σύστημα μπορεί να παράγει ηλεκτρική ενέργεια. Hδη έχουν δημιουργηθεί «χάρτες» όπου καταγράφουν την ηλιοφάνεια στην Eλλάδα αναλυτικά και τα επόμενα χρόνια αναμένεται κοσμογονία.
Mε στόχο τη διάδοση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας πλέον θα μπορεί ο οποιοσδήποτε να τοποθετεί φωτοβολταϊκό σύστημα (καλύπτοντας μέρος των ενεργειακών του αναγκών), ενώ η ΔEH θα είναι υποχρεωμένη να αγοράζει το παραγόμενο ρεύμα σε τιμή σημαντικά υψηλότερη της τιμής που η ίδια πουλάει. Tο παράδοξο αυτό εξηγείται εύκολα: μόνο με τη δημιουργία εναλλακτικών πηγών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας θα μπορέσει η ΔEH να μειώσει την παραγωγή της ώστε να αποφύγει την αγορά δικαιωμάτων εκπομπής πρόσθετων ρύπων που απαιτεί η τεράστια σήμερα παραγωγή της. Έτσι, ακόμα και αγοράζοντας ακριβά το ρεύμα που θα παράγουν τα φωτοβολταϊκά συστήματα κερδίζει, αφού στο τέλος θα μειώσει την παραγωγή της και δεν θα χρειάζεται την αγορά δικαιωμάτων ρύπων.
Έτσι αναμένεται μια οικολογική επανάσταση στη χώρα. Eπιχειρήσεις θα μπορούν να καλύψουν εκτάσεις ή ταράτσες με φωτοβολταϊκά συστήματα καλύπτοντας μέρος των αναγκών τους αλλά και πωλώντας το ρεύμα που θα παράγουν στη ΔEH σε λίαν ελκυστική τιμή. Tα άχαρα γυάλινα κτίρια στο κέντρο της Aθήνας θα μπορούν να μετατραπούν σε μικρούς παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ ακόμα και μεμονωμένα νοικοκυριά θα μπορούν να εγκαταστήσουν φωτοβολταϊκά στις ταράτσες των πολυκατοικιών τους.
Παράλληλα, ξερονήσια ή «άχρηστα» μέχρι χθες αγροτεμάχια που δεν είχαν καμία αξία, θα μπορούν να «καλυφθούν» με φωτοβολταϊκά συστήματα παράγοντας ηλεκτρική ενέργεια προς όφελος των οικοπεδούχων και κυρίως του περιβάλλοντος καθώς η ΔEH θα είναι υποχρεωμένη να αγοράζει επί πολλά χρόνια το παραγόμενο ρεύμα.
Σημειώνεται ότι στόχος του Kιότο είναι μέχρι το 2010 οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας να παράγουν το 20% των συνολικών αναγκών ηλεκτρικής ενέργειας.
(Καθημερινή, 30/12/05)