Ο ΙΕΑ, στην
ετήσια έκθεσή του για την παγκόσμια αγορά πετρελαίου για το 2015, θεωρεί ότι δεν μπορούμε να αποκλείσουμε μία
παρατεταμένη περίοδο χαμηλών τιμών πετρελαίου και για το λόγο αυτό έχει
εκπονήσει ένα σχετικό σενάριο. Όμως, τι σημαίνει ένα τέτοιο σενάριο για την
παγκόσμια οικονομία, αλλά και πηγές ενέργειας πέραν των ορυκτών καυσίμων, όπως οι
ΑΠΕ και η ηλεκτροκίνηση;
Το σενάριο αυτό
προϋποθέτει, σύμφωνα με το
World
Energy
Outlook
του 2015, μία τιμή βαρελιού γύρω στα 50 δολ. έως το τέλος της τρέχουσας
δεκαετίας, οπότε και μετά θα αρχίσει να ανακάμπτει, για να φτάσει το 2049 τα 85
δολ. Βασικές παραδοχές του σεναρίου αυτού του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας είναι
οι χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας, μία περισσότερο σταθερή Μέση
Ανατολή και μία μακρόχρονη αλλαγή στη στρατηγική του
OPEC
προς την κατεύθυνση της διασφάλισης ενός μεγαλύτερου μεριδίου στην
παγκόσμια αγορά πετρελαίου, αλλά και ένα επίπεδο τιμής που θα προστατεύει τη
θέση του πετρελαίου στο παγκόσμιο ενεργειακό μείγμα. Επίσης, προβλέπεται μεγαλύτερη
προσφορά από χώρες εκτός του καρτέλ και ιδίως από τις ΗΠΑ.
Με αυξημένη
ζήτηση, που αποδίδεται κυρίως στις μεταφορές, η χρήση του πετρελαίου θα φτάσει
στα 107 εκατ. βαρέλια την ημέρα το 2040, η ισχύς του εν λόγω σεναρίου εξαρτάται
κατά βάσιν από την ικανότητα αλλά και την προθυμία των μεγάλων παραγωγών
χαμηλού κόστους να παραγάγουν σε πολύ υψηλότερα επίπεδα σε σχέση με το βασικό
σενάριο του ΙΕΑ. Το σενάριο χαμηλών τιμών πετρελαίου προβλέπει ότι το μερίδιο της Μέσης Ανατολής
στην αγορά πετρελαίου θα καταλήξει υψηλότερο σε σχέση με τα τελευταία σαράντα
χρόνια. Η πιθανότητα αυτό να επαληθευθεί μακροπρόθεσμα περιορίζεται, ωστόσο,
από τις επιπτώσεις στα έσοδα των παραγωγών: οι χώρες του
OPEC
θα δουν τα έξοδά τους από τις εξαγωγές
να πέφτουν κατά 25% σε σχέση με το βασικό σενάριο του Οργανισμού, παρά την
μεγαλύτερη παραγωγή.
Εξάλλου, ο
ΙΕΑ θεωρεί ότι οι χαμηλότερες τιμές πετρελαίου δεν αποτελούν μόνο «καλά νέα»
για τους καταναλωτές και εξηγεί ότι τα οικονομικά οφέλη αντισταθμίζονται από
την αυξημένη εξάρτηση από τις χώρες της Μέσης Ανατολής όσον αφορά το αργό, ενώ
επισημαίνει και τον κίνδυνο μία απότομης επανόδου σε υψηλές τιμές αν αποτελματωθούν
οι επενδύσεις στον πετρελαϊκό τομέα. Επιπλέον, θεωρεί ότι αυξημένες θα είναι οι
προκλήσεις όσον αφορά την ενεργειακή ασφάλεια και για το φυσικό αέριο αν το
χαμηλότερο επίπεδο τιμών επιφέρει ανεπαρκές επίπεδο επενδύσεων.
Ο Οργανισμός
παρατηρεί ότι από μόνες τους οι χαμηλές τιμές πετρελαίου δεν έχουν μεγάλη
επίδραση στην αξιοποίηση των ΑΠΕ από τον κλάδο της ηλεκτροπαραγωγής, αλλά μόνο
αν οι διαμορφωτές πολιτικής επιμείνουν στην πολιτική επιδοτήσεων.
Τέλος, ο ΙΕΑ
θεωρεί ότι το χαμηλό επίπεδο τιμών πετρελαίου βλάπτει τις προοπτικές ανάπτυξης
των βιοκαυσίμων αλλά και των ηλεκτρικών οχημάτων, καθώς και της αυτοκίνησης με
φυσικό αέριο (
CNG), καθώς
αποθαρρύνει τις επενδύσεις στους εν λόγω κλάδους. Στο σενάριο χαμηλών τιμών
πετρελαίου, οι μεγαλύτερες περίοδοι απόσβεσης επενδύσεων ισοδυναμεί με απώλεια
περί του 15% της εξοικονόμησης ενέργειας που προβλέπει το βασικό σενάριο του
Οργανισμού ήτοι περί τα 800 δις δολ. σε σχετικές βελτιώσεις σε οχήματα,
αεροπλάνα και λοιπό εξοπλισμό και προϊόντα τελικής κατανάλωσης, γεγονός που
καθυστερεί ακόμη πιο πολύ την τόσο απαραίτητη μετάβαση σε ένα νέο ενεργειακό
μοντέλο.