Ο Ρώσος πρόεδρος Ντιμίτρι Μεντβέντεφ, την Παρασκευή, κλείνοντας την σύνοδο κορυφής ΕΕ-Ρωσίας που διεξήχθη στο Χαμπάροφσκ στη Ρωσική Άπω Ανατολή, κάλεσε την ευρωπαϊκή πλευρά να βοηθήσει την Ουκρανία να πληρώσει τις οφειλές της από τις ποσότητες φυσικού αερίου που έχει παραγγείλει, αφήνοντας να εννοηθεί πως η δημοσιονομική στενότητα της ουκρανικής πλευράς θα μπορούσε να οδηγήσει σε επανάληψη της κρίσης του Ιανουαρίου.
Διαβεβαιώνοντας ότι από την πλευρά της χώρας του δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα σχετικά με την ροή του φυσικού αερίου προς τις χώρες της Ε.Ε., ο Ρώσος πρόεδρος δήλωσε ότι «έχουμε αμφιβολίες για την ικανότητα καταβολής των πληρωμών της Ουκρανίας».«Σε αυτή την περίπτωση, οι εταίροι βοηθούν τους εταίρους τους και εμείς είμαστε έτοιμοι να βοηθήσουμε το ουκρανικό κράτος αλλά θα θέλαμε η ΕΕ να υποστηρίξει σημαντικό μέρος του έργου αυτού», πρόσθεσε, σε μία σπάνια κίνηση της ρωσικής πλευράς να αφήσει ανοικτό το ενδεχόμενο ότι θα επιτρέψει την εμπλοκή της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε μία περιοχή που η Μόσχα θεωρεί παραδοσιακά εντεταγμένη στην δική της «σφαίρα επιρροής».
Είχαν προηγηθεί, στις 19 Μαΐου, δηλώσεις του Ουκρανού Προέδρου Βίκτωρ Γιουσένκο ότι θεωρεί βέβαιο ότι τα συμβόλαια προμήθειας φυσικού αερίου που συνήφθησαν φέτος ανάμεσα στην χώρα του και την Ρωσία θα αναθεωρηθούν σύντομα, καθώς η Ουκρανία θα είναι αδύνατον να είναι συνεπής προς τις υποχρεώσεις που προβλέπουν οι όροι τους. Αφού είχε χαρακτηρίσει δυσμενείς για την ουκρανική πλευρά τους όρους που συμφώνησε στα πλαίσια των εν λόγω συμφωνιών η πρωθυπουργός της χώρας κ. Τιμοσένκο, ο κ. Γιουσένκο προέβλεψε ότι στις 31 Δεκεμβρίου η Ουκρανία πιθανόν να έρθει αντιμέτωπη με χρέη ύψους 2 δις δολαρίων που θα πρέπει να εξοφλήσει εντός ολίγων ωρών. «Πρόκειται για μία ωρολογιακή βόμβα που τοποθετήθηκε από έλλειψη επαγγελματισμού», συμπλήρωσε, κατηγορώντας εμμέσως την κ. Τιμοσένκο.
Η διχογνωμία για τον «Ενεργειακό Χάρτη» παραμένει
Ωστόσο, η σύνοδος απέτυχε να γεφυρώσει το χάσμα των δύο πλευρών σχετικά με το «Ενεργειακό Χάρτη», τον οποίο η Ρωσία, αν και έχει υπογράψει αρνείται να επικυρώσει. Ο «Ενεργειακός Χάρτης», ο οποίος θέτει κανόνες σχετικά με τους ενεργειακούς αγωγούς, θεωρείται ως απειλεί από την ρωσική πλευρά για τα κυριαρχικά της δικαιώματα, αλλά και την κυρίαρχη θέση της ως προμηθευτή φυσικού αερίου στην Γηραιά Ήπειρο.
Η ρωσική πλευρά στη σύνοδο του Χαμπάροφσκ προσπάθησε να προωθήσει την συνθήκη που θα αντικαθιστούσε τον «Ενεργειακό Χάρτη», αλλά συνάντησε την αντίθεση της ευρωπαϊκής πλευράς, η οποία δια του προέδρου της Επιτροπής κ. Μπαρόζο διεμήνυσε ότι η Ρωσία θα μπορούσε να κάνει απλά προσθήκες στον Χάρτη και όχι να τον αντικαταστήσει.
Ευθύνες για την Κρίση του Ιανουαρίου
Όσον αφορά τις ευθύνες που αναλογούν σε καθεμία από τις δύο χώρες που ενεπλάκησαν στην κρίση του φυσικού αερίου στις αρχές του έτους, ο κ. Μπαρόζο τις κατέστησε εξίσου υπεύθυνες, προς μεγάλη, προφανώς, δυσαρέσκεια της ρωσικής πλευράς. Η τελευταία, εξάλλου, δεν παρέλειψε να εκφράσει τις αμφιβολίες της σχετικά με τις αγαθές προθέσεις της Ε.Ε. σχετικά με το άλλο ακανθώδες ζήτημα της συνόδου, την «Ανατολική Σύμπραξη». Για την πρωτοβουλία αυτή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που έχει στόχο την ενίσχυση των οικονομικών και πολιτικών σχέσεών της με κάποιες πρώην σοβιετικές δημοκρατίες, ο πρόεδρος της Ρωσίας δήλωσε ότι «είμαστε ενοχλημένοι από το γεγονός ότι ορισμένες χώρες προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν αυτή τη δομή ως μια σύμπραξη εναντίον της Ρωσίας».
Ο Αλεξάντερ Μεντβέντεφ στην «Καθημερινή» για South Stream και Ευρωπαϊκή Ενεργειακή Ασφάλεια
Ενδεικτικό της αντίληψης, αλλά και της στρατηγικής της Μόσχας σχετικά με το ζήτημα του φυσικού αερίου και της ευρωπαϊκής ενεργειακής ασφάλειας ήταν και το χθεσινό άρθρο του συνεπωνύμου του Ρώσου προέδρου, αντιπροέδρου της Gazprom, κ. Αλεξάντερ Μεντβέντεφ, στην εφημερίδα «Καθημερινή». Στο άρθρο αυτό, με τίτλο «South Stream και Ενεργειακή Ασφάλεια της Ε.Ε.», αφού επιρρίπτεται η ευθύνη της προηγούμενης κρίσης στο Κίεβο, τονίζεται ότι από αυτήν κατέστη έκδηλος ο κίνδυνος που αποτελεί για την Ε.Ε. η «αποκλειστική εξάρτηση από μια χώρα, μέσω της οποίας μεταφέρεται το 80% των ρωσικών ποσοτήτων αερίου προς τους Ευρωπαίους πελάτες» του ρωσικού ενεργειακού κολοσσού. Είναι φανερό ότι για την Μόσχα η ενεργειακή ασφάλεια της Ε.Ε. δεν είναι μόνο η διαφοροποίηση πηγών, αλλά και η επάρκεια ποσοτήτων και, κυρίως, η ασφάλεια διέλευσης.
Υποστηρίζεται, επίσης, ότι το επιχείρημα πως ο South Stream είναι αντίπαλος στον αγωγό Nabucco «αψηφά κάθε λογική», καθώς «για να καλύψει η Ευρώπη τη ζήτηση φυσικού αερίου στο μέλλον στην επικράτειά της, θα χρειαστεί περισσότερους από έναν ή δύο αγωγούς», ενώ διαβεβαιώνει ότι «σε αντίθεση με ορισμένες απόψεις, η Gazprom δεν αντιτίθεται στο έργο Nabucco και δεν το θεωρεί απειλή για την οικονομική σκοπιμότητα του South Stream, ο οποίος διαθέτει μια σταθερή βάση πόρων». Το άρθρο καταλήγει με την προτροπή του Αλεξάντερ Μεντβέντεφ προς τους ηγέτες της Ένωσης, αν έχουν λάβει στα σοβαρά το ζήτημα της ενεργειακής ασφάλειας να διαμηνύσουν σαφώς ότι «η Ε.Ε. υποστηρίζει όλα τα έργα αγωγών τροφοδοσίας που έχουν σχεδιαστεί για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της Ευρώπης».
Είναι φανερό ότι με μία ρητορική που απηχεί την λογική της οικονομίας της αγοράς, με έμφαση στο «συμφέρον των Ευρωπαίων πελατών» της Gazprom, η τελευταία επιθυμεί να δείξει ότι θέλει να αποπολιτικοποιήσει το ζήτημα των αγωγών, προβάλλοντας, ακριβώς στα πλαίσια της επιχειρηματολογίας αυτής, την «συμπληρωματικότητα» και όχι την «ανταγωνιστικότητα» των σχετικών σχεδίων.
Δηλώσεις στο «Bloomberg» για Εξαγορά των Κοιτασμάτων του Σαχ Ντενίζ 2
Ωστόσο, μόλις στις 16 Μαΐου, ο ίδιος ο κ. Aλεξάντερ Μεντβέντεφ, μιλώντας στην Μόσχα στην τηλεόραση του ειδησεογραφικού πρακτορείου Bloomberg, είχε δηλώσει ότι η εταιρεία του είναι έτοιμη να αγοράσει το σύνολο των ποσοτήτων από το Σαχ Ντενίζ 2», την μόνη πιθανή βάση ενεργειακών πόρων για τον αγωγό Nabucco. Παράλληλα, στην ίδια συνέντευξη είχε τονίσει επιμόνως ότι το δίκτυο της Gazprom είναι η «καταλληλότερη» οδός για το φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν προς την Ευρώπη. Με τις δηλώσεις εκείνες, ο Ρώσος αξιωματούχος έδειχνε την πρόθεση της χώρας του να αντιδράσει με τολμηρές κινήσεις σε κάθε προσπάθεια παράκαμψής της στις διεθνείς ενεργειακές εξελίξεις, ακόμη και στερώντας τον Nabucco από πηγές.