Η Κρίση στην Κύπρο Αφορμή για Διευθέτηση των Ανοικτών Μετώπων Μεταξύ ΗΠΑ - Τουρκίας

Την στιγμή που ολοκληρώνονται οι προετοιμασίες για την εγκατάσταση της πλατφόρμας της Αμερικανικής εταιρείας noble στο Οικόπεδο 12, εντός της Κυπριακής ΑΟΖ, με στόχο την έναρξη ερευνητικών γεωτρήσεων το αργότερο μέχρι την 1^η Οκτωβρίου, η Τουρκία κλιμακώνει τις αντιδράσεις της με στόχο να εμποδίσει την Κυπριακή Δημοκρατία να προχωρήσει στην εκμετάλλευση των υποθαλασσίων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων που έχει εντοπίσει. Ως γνωστό η Κύπρος εδώ και 5 χρόνια έχει ξεκινήσει την διαδικασία για έρευνες στις θαλάσσιες περιοχές νότιο και νοτιοδυτικά της Μεγαλονήσου, ξεκινώντας με τον καθορισμό της ΑΟΖ της το 2008/09 σε συνεννόηση με το Ισραήλ, τον Λίβανο και την Αίγυπτο. Ευθύς μετά προχώρησε στην προκήρυξη διεθνούς διαγωνισμού ( International Round) βάσει του οποίου και έγινε η εκχώρηση του Οικοπέδου 12 και άλλων γειτονικών περιοχών στην εταιρεία Noble. Να σημειώσουμε ότι η εν λόγω εταιρεία την ίδια περίοδο (2007-2010) πραγματοποιούσε έρευνες στην Ισραηλινή ΑΟΖ όπου και έχει εντοπίσει σειρά κοιτασμάτων Φυσικού Αερίου με πλέον γνωστό το κοίτασμα LEVIATHAN χωρητικότητας 450 BCM’ s.  

Βάσει σεισμικών και γεωφυσικών ερευνών που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί στο Οικόπεδο 12 και σε πέριξ περιοχές από ανεξάρτητες εταιρείες, η συνολική χωρητικότητα του κοιτάσματος εκτιμάται στο 270-300 BCM χωρίς να αποκλείονται ακόμη μεγαλύτερη όγκοι φυσικού αερίου οι οποίοι όμως θα μπορέσουν να επιβεβαιωθούν μόνο όταν ολοκληρωθούν οι προγραμματισμένες για αυτήν την εποχή ερευνητικές γεωτρήσεις. Οι γεωλόγοι πετρελαίου που έχουν μελετήσει την λεκάνη της Λεβαντίνης, όπου συναντώνται τα κοιτάσματα της Κύπρου και του Ισραήλ, εκτιμούν ότι από τα μέχρι σήμερα ευρήματα το συνολικό δυναμικό της περιοχής ξεπερνά τα 800 BCM και ενδέχεται να φθάσει και τα 1000 BCM βεβαιωμένων αποθεμάτων, ποσότητα αερίου εξαιρετικά μεγάλη η οποία θεωρητικά μπορεί να καλύψει το σύνολο των ευρωπαϊκών αναγκών για 2 χρόνια. Όμως το ζητούμενο δεν είναι αυτό αλλά η οικονομική εκμετάλλευση των κοιτασμάτων κατά τέτοιον τρόπο ώστε η περιοχή να μπορέσει να παράγει μία προβλέψιμη ποσότητα της τάξεως των 30-40 BCM τον χρόνο πράγμα που θα επιτρέψει όχι μόνο την πλήρη κάλυψη των εγχώριων αναγκών Κύπρου και Ισραήλ, οι οποίες μαζί δεν υπερβαίνουν τα 4 BCM, αλλά την πραγματοποίηση σημαντικών εξαγωγών.

Σύμφωνα με διεθνείς πετρελαϊκούς κύκλους που είναι γνώστες της αγοράς της Ανατολικής Μεσογείου, ο πλέον αποδοτικός τρόπος για την μεταφορά σοβαρών ποσοτήτων Φυσικού Αερίου από την λεκάνη της Λεβαντίνης προς την Ευρώπη, αλλά και προς τις διεθνείς αγορές γενικότερα, είναι η μεταφορά αερίου από τις πλατφόρμες εκμετάλλευσης μέσω υποθαλασσίων αγωγών στην Κύπρο και η εκεί υγροποίησή του σε ειδικές μονάδες liquefaction. Με αυτόν τον τρόπο θα καταστεί δυνατή η εξαγωγή φυσικού αερίου μέσω πλοίων LNG με την ανωτέρω βιομηχανική μονάδα να εξυπηρετεί τις ενιαίες ανάγκες Κύπρου και Ισραήλ. Το δε κόστος κατασκευής της ανωτέρω μονάδας υγροποίησης αερίου (που θα συμπεριλαμβάνει 3 trains) εκτιμάται στα 9-10 δις. ευρώ σύμφωνα με συντηρητικούς υπολογισμούς. Βάσει τον ανωτέρω καθίσταται σαφές ότι με την Κύπρο να αποκτά δυνατότητες παραγωγής σημαντικών ποσοτήτων φυσικού αερίου, η γεωπολιτική σημασία της περιοχής αναβαθμίζεται κατακόρυφα ενώ ο έλεγχος τέτοιων σημαντικών κοιτασμάτων, τα οποία όμως τοποθετούνται στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, από μη Ισλαμικές χώρες στον ευρύτερο Αραβικό χώρο συνιστά πρόκληση τεραστίων διαστάσεων για το Ισλαμικό στοιχείο και σαφέστατα αποτελεί αλλαγή ιστορικού παραδείγματος ( paradigm shift) επιπλέον, η ύπαρξη μιας καθετοποιημένης παραγωγικής βάσης στο μαλακό υπογάστριο της Τουρκίας, στον άξονα Κύπρου Ισραήλ απειλεί μακροπρόθεσμα τον διαμετακομιστικό ρόλο της Γείτονος, όπου ως γνωστό μέσω των εδαφών της διέρχονται βασικοί αγωγοί πετρελαίου - φυσικού αερίου μεταφέρονται σημαντικές ενεργειακές ποσότητες προς τις δυτικές αγορές από τις περιοχές της Κασπίας, του Ιράκ και της Σ. Αραβίας. Γι αυτόν τον λόγο αντιδρά τόσο έντονα η Τουρκία στην προοπτική μεγάλης κλίμακας εκμετάλλευσης κοιτασμάτων στην λεκάνη της Λεβαντίνης.

Σε πρώτο στάδιο η Τουρκία επιδιώκει το πάγωμα της προγραμματισθείσας ερευνητικής δραστηριότητας της Κύπρου ενώ σε ένα δεύτερο στάδιο θα επιδιώξει την δημιουργία ενός ασταθούς κλίματος στην ευρύτερη περιοχή, μέσω της έντονης παρουσίας των ναυτικών δυνάμεών της, ώστε να αποτρέψει το ενδιαφέρον ξένων εταιρειών και την προοπτική εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων της περιοχής χωρίς την δική της συμμετοχή. Σύμφωνα με διπλωματικούς κύκλους στην Άγκυρα, οι χθεσινές ανακοινώσεις του Τουρκικού ΥΠΕΞ περί οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας μεταξύ ψευδοκράτους και Τουρκίας, ως και η ανακοίνωση διεθνούς διαγωνισμού για έρευνες στην περιοχή βορείου της Κύπρου αλλά και πέριξ του Καστελόριζου, φανερώνει σοβαρό εκνευρισμό και μάλλον αδικαιολόγητη αντίδραση σε αυτό το στάδιο αφού οι ανακοινώσεις αυτές δεν πρόκειται να αποτρέψουν τα Κυπριακά σχέδια. Επιπλέον οι Τουρκικές αυτές προκλητικές ενέργειες είναι ενδεικτικές μιας πολιτικής πρόωρων αντιδράσεων εκ μέρους της Άγκυρας εν όψει των σοβαρών πιέσεων που ήδη δέχεται η κυβέρνηση Ερντογάν από την Ουάσινγκτον περί αυτοσυγκράτησης. Σύμφωνα με τους ανωτέρω κύκλους η Αμερικανική κυβέρνηση προσπαθεί να αποτρέψει μία κλιμάκωση της κατάστασης και στρατιωτική εμπλοκή ενώ αφετέρου δεν είναι διατεθειμένη να αφήσει ακάλυπτη και απροστάτευτη την εταιρεία Noble, η οποία έχει την έδρα της στο Τέξας και έχει επενδύσει σημαντικά κεφάλαια στις έρευνες αυτές και δραστηριοποιείται στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου. Τέλος, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές είναι εξαιρετικά πιθανό η Ουάσινγκτον να χρησιμοποιήσει την παρούσα κρίση για να εξασκήσει πιέσεις με στόχο την διευθέτηση των ανοικτών θεμάτων και σοβαρών διαφορών που έχει με την Τουρκική κυβέρνηση (βλ. Παλαιστινιακό, Ιράν, Ιράκ) .