Μία ιστορία που θα πρέπει να εξετάσουμε
το 2016, ιδιαίτερα σε σχέση με την παγκόσμια στρατηγική της Ευρώπης,
είναι αυτή που έρχεται από τις ΗΠΑ: τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές.
Είναι ασφαλώς αδύνατο να προβλέψουμε την
έκβαση αυτής της εκλογικής μάχης. Αλλά υπάρχει πιθανότητα να κερδίσει ο
Ρεπουμπλικάνος υποψήφιος, όποιος και αν είναι αυτός. Εάν συμβεί αυτό, η
Ευρώπη θα έχει να αντιμετωπίσει έναν Αμερικανό πρόεδρο ο οποίος έχει
υποσχεθεί ότι αμέσως μετά από την εκλογή του, θα αποχωρήσει από τη
συμφωνία του Ιουλίου 2015 για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, θα
κλιμακώσει απότομα την στρατιωτική δράση στη Συρία, και θα θέσει σε
εφαρμογή μια ενεργειακή πολιτική που αναιρεί μεγάλο μέρος των δεσμεύσεων
που ανέλαβε η κυβέρνηση του Barack Obama σε σχέση με την συμφωνία του
Παρισιού για την κλιματική αλλαγή.
Και εάν ο Ρεπουμπλικάνος υποψήφιος έχει
κερδίσει τις προεδρικές εκλογές, είναι πιθανό ότι το ρεπουμπλικανικό
κόμμα θα έχει εξασφαλίσει την διατήρηση μεγάλων πλειοψηφιών τόσο στην
αμερικανική Γερουσία όσο και στη Βουλή των Αντιπροσώπων. Ο νέος πρόεδρος
θα έχει ως εκ τούτου σημαντικό πολιτικό περιθώριο για να προωθήσει τις
πολιτικές του. Σε αυτό το σενάριο, θα είναι επίσης πιθανό ότι ο νέος
πρόεδρος δεν θα έχει εκφράσει κανένα σημαντικό θαυμασμό ή σεβασμό για
την Ευρώπη, ούτε από πλευράς εγχώριων πολιτικών γραμμών και οικονομικών
επιτευγμάτων της ηπείρου είτε από πλευράς των κύριων γραμμών εξωτερικής
πολιτικής.
Koert Debeuf, Συντονιστής
project της έκδοσης "World Leaders on Transitions towards Democracy” στο
Διεθνές Ινστιτούτο για την Δημοκρατία και την Εκλογική Βοήθεια
Το 2016, η παγκόσμια προσοχή θα στραφεί
από τη Συρία στη Λιβύη. Τα ανώτερα στελέχη του αυτοαποκαλούμενου
Ισλαμικού Κράτους έχουν ταξιδέψει από τη Συρία στη Λιβύη για να
κατασκευάσουν το νέο οχυρό τους εκεί. Το χάος στη Λιβύη δίνει στους
μαχητές τις ιδανικές συνθήκες για να επεκτείνουν την επικράτειά τους.
Και η Λιβύη δεν έχει πραγματικό στρατό για να πολεμήσει τα έμπειρα
τζιχαντιστικά στρατεύματα. Αλλά το πιο σημαντικό είναι τα τεράστια
πετρελαϊκά κοιτάσματα της Λιβύης, που είναι τα μεγαλύτερα στην Αφρική.
Η Δύση δεν θα έχει επιλογή από το να
πάει σε πόλεμο με το Ισλαμικό Κράτος στη Λιβύη το 2016. Το πετρέλαιο της
χώρας είναι ζωτικής σημασίας για την ευρωπαϊκή οικονομία. Επίσης, οι
ισλαμιστές στη Λιβύη θα προσπαθήσουν να αποσταθεροποιήσουν την Τυνησία
και την Αίγυπτο. Και το κυριότερο, ένα τρομοκρατικό ψευδοκράτος μόλις
300 χλμ από τα σύνορα της Ευρώπης, είναι ένα ρίσκο που δεν θέλει να
πάρει κανείς.
Το 2016, η Δύση θα μπορούσε να ξυπνήσει
μια ημέρα με ένα μήνυμα του αυτοανακηρυχθέντα χαλίφη του Ισλαμικού
Κράτους, Abu Bakr al-Baghadi, να μιλάει από λιβυκό έδαφος. Η Δύση θα
αναρωτηθεί πώς αυτός ο άνθρωπος μπόρεσε να πάει από το Ιράκ στη Λιβύη.
Στο τέλος, υπάρχουν μόνο δύο τρόποι: από εδάφους, μέσω της Σαουδικής
Αραβίας και της Αιγύπτου, και από θαλάσσης, μέσω της Τουρκίας. Καθώς η
Τουρκία είναι η πιο πιθανή επιλογή, ο κόσμος θα αμφισβητήσει στη
συνέχεια τον ρόλο της Τουρκίας. Ως αποτέλεσμα, ο πόλεμος στη Λιβύη θα
οδηγήσει σε μια νέα κρίση εντός του ΝΑΤΟ και της ΕΕ.
Caroline de Gruyter, Ανταποκρίτρια της NRC Handelsblad στη Βιέννη
Το μεγάλο ζήτημα εξωτερικής πολιτικής το
2016 θα είναι το χάος και η ριζοσπαστικοποίηση στη Μέση Ανατολή. Αυτή
είναι η μεγάλη πηγή αστάθειας στην Ευρώπη, με άφθονες πιθανότητες να
αποσταθεροποιήσει την ΕΕ μέσω μαζικής μετανάστευσης, διαφθοράς,
τρομοκρατίας και διάδοσης των πυρηνικών. Η Τουρκία και η Ρωσία, η
Σαουδική Αραβία και το Ιράν, μάχονται στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ. Η
διάχυση μπορεί να είναι επικείμενη.
Δυστυχώς, η Ευρώπη έχει πλέον μικρή
επιρροή στη Μέση Ανατολή. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’90, όταν
ζούσα εκεί, πολλοί Άραβες θεωρούσαν την Ευρώπη ως έναν τίμιο
διαμεσολαβητή. Οι Ευρωπαίοι προσπάθησαν να προάγουν την δημοκρατία, αν
και χωρίς να διαταράσσουν τα δικτατορικά καθεστώτα πάρα πολύ. Ενώ οι ΗΠΑ
υποστήριζαν ευθέως το Ισραήλ, η Ευρώπη έλαβε μια ήπια στάση στην
διαμάχη Ισραήλ-Παλαιστίνης, κατανοώντας τη σοβαρότητα.
Αλλά μετά την 11η Σεπτεμβρίου, τα
ευρωπαϊκά κράτη έπαυσαν να είναι η φωνή της λογικής. Η Ευρώπη ενώθηκε με
τις ΗΠΑ στον βομβαρδισμό του Ιράκ και του Αφγανιστάν. Οι Ευρωπαίοι
επέτρεψαν την κατάρρευση της τάξης στη Λιβύη και τη Συρία, βοηθώντας να
εκδιωχθούν οι σουνίτες από την εξουσία και επιτρέποντας στους Σιίτες να
την κατακτήσουν. Η Ευρώπη φαίνεται να έχει ξεχάσει τους Παλαιστίνιους.
Ως αποτέλεσμα, η αραβική εμπιστοσύνη στην Ευρώπη έχει εξαφανιστεί. Για
πολλούς Άραβες, οι ριζοσπαστικοποιημένες ομάδες είναι οι μόνες
εναπομείνασες πηγές ελπίδας.
ΘΑ χρειαστούν πολλά χρόνια για την
Ευρώπη να αναιρέσει ή ακόμη και να διορθώσει, την ζημιά. Η λύση είναι
πολιτική, ξεκινώντας με μια δίκαιη, διαρκή ειρήνη μεταξύ του Ισραήλ και
των Παλαιστινίων. Είναι προς το συμφέρον της Ευρώπης να ξεκινήσει σοβαρά
να επενδύσει σε αυτό.
John Kornblum, ανώτερος σύμβουλος στο Noerr LLP και πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στη Γερμανία
Χωρίς αμφιβολία, η μεγαλύτερη πρόκληση
το 2016 θα είναι πώς να αντιμετωπίσει τις διαταραχές και την αστάθεια
που προκλήθηκε από την ταχεία εξάπλωση των δικτύων υποδομών και των
ψηφιοποιημένων πληροφοριών. Οι πολιτικές και οικονομικές ελίτ του κόσμου
δεν έχουν αρχίσει να κατανοούν την καταστροφική δύναμη των αλλαγών που
βρίσκονται μπροστά μας.
Ένας ακόμη πιο σφιχτά δεμένος ιστός
συστημάτων logistics και συνδέσμων δεδομένων υψηλής ταχύτητας, θα
αλλάξει δραματικά τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν ο ένας τον άλλο
οι άνθρωποι, οι επιχειρήσεις και τα κράτη. Αυτά τα δίκτυα θα φέρουν
μεγαλύτερα πλεονεκτήματα στην κοινωνία. Αλλά το κόστος θα είναι μια
μεγάλη αναδιάταξη της συμπεριφοράς, της επιρροής και των θεσμών. Η
τρέχουσα μαζική μετανάστευση είναι ένα παράδειγμα. Άλλο ένα θα είναι η
αύξηση των μη κρατικών θεσμικών οργάνων που εξαπλώνονται πέρα από τα
εθνικά σύνορα χωρίς προφανή κατεύθυνση. Ένα αποτέλεσμα θα είναι η
πολιτική αβεβαιότητα και , κατά καιρούς, η αναταραχή στις δυτικές χώρες,
όπως συμβαίνει τώρα και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.
Η προσεκτικά δομημένη μεταπολεμική τάξη
των στατικών συμφωνιών, προσαρμοσμένες στα συμφέροντα των νικητριών
δυνάμεων, γρήγορα θα παραμεριστεί από τις δομές στις οποίες κυριαρχούν
τα δίκτυα, και που προκαλούν ακόμη και τους έξυπνους φορείς χάραξης
πολιτικής. Οι νικητές θα είναι εκείνοι που είναι αρκετά ευέλικτοι για να
αντιμετωπίσουν τις νέες προκλήσεις. Οι ηττημένοι θα είναι αυτοί που
μένουν πιστοί στις έννοιες του παρελθόντος. Η Ευρώπη είναι ιδιαίτερα
ευαίσθητη σε αυτόν τον κίνδυνο.
Marc Pierini, visiting scholar στο Carnegie Europe
Η μεγάλη ιστορία του 2016 θα είναι το
αυτοαποκαλούμενο Ισλαμικό Κράτος. Μετά από τις αρχές αρχικές
αντιδράσεις, οι δυτικές χώρες σκλήρυναν τη στάση τους προς την οργάνωση
μετά από τις συνεχείς τρομοκρατικές επιθέσεις σε πολλαπλές τοποθεσίες,
ιδιαίτερα μετά από τις επιθέσεις στο Παρίσι στις 13 Νοεμβρίου 2015.
Σε αντίθεση με πολλές εκτιμήσεις, το
Ισλαμικό Κράτος έχει αποδειχθεί ανθεκτικό στα εδάφη του Ιράκ και της
Συρίας, παρά τους συνεχιζόμενους βομβαρδισμούς από τις συμμαχικές
αεροπορικές δυνάμεις: μέχρι σήμερα, η οργάνωση εξακολουθεί να έχει υπό
τον έλεγχό της τη Μοσούλη, την Ράκκα και το Ντέιρ αλ-Ζορ. Η προσέλκυση
νέων μαχητών δεν έχει επιβραδυνθεί, παρά τις πολλές ανθρώπινες απώλειες.
Η επέκτασή του στη Μέση Ανατολή, στη Βόρεια Αφρική και στο Σαχέλ
συνεχίζεται, ιδιαίτερα στην χερσόνησο του Σινά στην Αίγυπτο και στη
Λιβύη. Η παρουσία του μεγάλου δικτύου των στελεχών της οργάνωσης στις
ευρωπαϊκές χώρες, εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση για τις δυνάμεις
ασφαλείας, όχι μόνο στη Γαλλία, αλλά επίσης στο Βέλγιο, στην Ελβετία,
στη Γερμανία και στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Ένα ζήτημα ιδιαίτερης ανησυχίας το 2016
θα είναι η πιθανή επέκταση του Ισλαμικού Κράτους από το προπύργιό του
στη Σίρτη της Λιβύης, τόσο προς τα ανατολικά (θέτοντας κινδύνους για τις
πετρελαϊκές εγκαταστάσεις στον Κόλπο της Σίδρα) και δυτικά (θέτοντας σε
κίνδυνο τα σύνορα με την Τυνησία και έναν μεγάλο αγωγό αερίου στην
Ιταλία). Οι δυτικές δυνάμεις θα παρακολουθούν με προσοχή.
Ulrich Speck, senior fellow στην Transatlantic Academy
Η Συρία, και πάλι. Είναι απίθανο η τρέχουσα διαδικασία ειρήνευσης για τη χώρα να οδηγήσει σε απτά αποτελέσματα σύντομα.
Οι συνθήκες που επικρατούν εκεί δεν
ευνοούν την ειρήνη, διότι οι βασικοί παίκτες στη σύγκρουση προφανώς δεν
αισθάνονται ότι θα κερδίσουν περισσότερα από την εξασφάλιση μιας
συμφωνίας ειρήνης, παρά από την ήττα των εχθρών τους. Η συλλογική των
αντιμαχόμενων πλευρών δεν έχει αλλάξει. Και δεν υπάρχει ένας εξωτερικός
παίκτης να ασκήσει ασφυκτική πίεση σε όλα τα μέρη για συμβιβασμό. Η Δύση
έχει αρνηθεί να αναλάβει αυτόν τον ρόλο.
Το 2016, η τιμή για την δυτική
αναποφασιστικότητα πρόκειται να αλλάξει. Ο πόλεμος στη Συρία αναμένεται
να συνεχιστεί. Ο αριθμός των προσφύγων που καταφεύγουν στην Ευρώπη
μπορεί να διογκωθεί και πάλι. ΟΙ μαχητές που εκπαιδεύονται από το
αυτοαποκαλούμενο Ισλαμικό Κράτος, μπορεί να προσπαθήσουν να διαπράξουν
περισσότερες τρομοκρατικές επιθέσεις στην περιοχή, και στη Δύση. Η
γειτονιά της Συρίας θα βιώσει περισσότερη βία, αναρχία και συγκρούσεις.
Είναι εξαιρετικά απίθανο ωστόσο ότι ο
ένας ηγέτης που θα μπορούσε να αλλάξει τους υπολογισμούς όλων των
πλευρών, ο Αμερικανός πρόεδρος, πρόκειται να δεσμεύσει τις ΗΠΑ να
τελειώσουν τον πόλεμο. Για τον Barack Obama, ο οποίος έχει την εμπειρία
της αμερικανικής επέμβασης στο Ιράκ στο μυαλό του, το τίμημα που θα
πρέπει να πληρώσουν οι ΗΠΑ για την επέμβαση, είναι και πάλι υψηλότερο
από το τίμημα της μη επέμβασης.
Stephen Szabo, εκτελεστικός διευθυντής της Transatlantic Academy
Η Ευρώπη και η κατάσταση του ευρωπαϊκού
project θα είναι η μεγάλη ιστορία του επόμενου έτους. Θα συνεχίσει η ΕΕ
να εκτροχιάζεται ή θα αρχίσει να γίνεται πιο ενωτική μεταξύ των
πολλαπλών κρίσεων που αντιμετωπίζει; Είναι πιθανό να υπάρξει μια νέα
αύξηση των προσφύγων από τη Μέση Ανατολή μόλις έλθει η άνοιξη και ο
καιρός είναι λιγότερο δυσμενής, ασκώντας περισσότερη πίεση στο σύστημα
Σένγκεν και αυξάνοντας την υποστήριξη για τα κατά της ΕΕ κόμματα.
Περισσότερες φρικτές τρομοκρατικές επιθέσεις είναι πιθανό να συμβούν σε
μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις.
Αυτό που η ηγέτης του Εθνικού Μετώπου,
Marine Le Pen, έχει περιγράψει ως τη σύγκρουση μεταξύ της
παγκοσμιοποίησης και των κρατών, θα αντιμετωπίσει η Ευρώπη το 2016. Η
ήπειρος θα πρέπει να αρχίσει να αποφασίσει ποιο από αυτά τα μονοπάτια θα
πάρει, όσο προετοιμάζεται για τις γαλλικές προεδρικές εκλογές το 2017
και τις γερμανικές βουλευτικές.
Το αβέβαιο μέλλον των φιλελεύθερων αξιών
και των ανοιχτών συστημάτων, θα δοκιμαστεί περαιτέρω στην Ουγγαρία και
τώρα στην Πολωνία. Η Ευρώπη μπορεί κάλλιστα να δει τη διεξαγωγή
δημοψηφισμάτων στο μελλοντικό πολιτικό γίγνεσθαι στο Ηνωμένο Βασίλειο
και στην Καταλονία. Η Ρωσία θα συνεχίσει να δοκιμάζει την ευρωπαϊκή
αλληλεγγύη, ενώ οι ΗΠΑ θα ασχολούνται με τις προεδρικές εκλογικές
εκστρατείες, αφήνοντας τον ρόλο των ΗΠΑ στην Ευρώπη αβέβαιο. Για να
παραφράσω τον W. B. Yeats, θα κρατήσει το κέντρο ή οι καλύτεροι δεν
έχουν καθόλου πεποίθηση ενώ οι χειρότεροι διακατέχονται από ένθερμη
ένταση;
Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: http://carnegieeurope.eu/strategiceurope/?fa=62289
(από www.capital.gr)