Ο Ερντογάν ετοιμάζεται να δώσει την πιο κρίσιμη μάχη από την εποχή
της πρώτης εκλογικής νίκης του κυβερνώντος κόμματος τον Νοέμβριο του
2002: Την επικύρωση της Συνταγματικής Μεταρρύθμισης που θα τον
καταστήσει όχι απλά και μόνο Πρόεδρο με εκτελεστικές αρμοδιότητες, αλλά
επί της ουσίας εκλεγμένο με καθολική ψηφοφορία Μονάρχη με ρητές
υπερεξουσίες πολύ μεγαλύτερες από αυτές που έχει ο Πρόεδρος της Γαλλίας.
Στην
κρίσιμη αυτή στιγμή, στη σκιά της χρεοκοπίας της στρατηγικής τους στη
Μέση Ανατολή με επίκεντρο το φιάσκο στη Συρία οι Ερντογάν-Νταβουτόγλου
διείδαν την ευκαιρία που τους δίνει η πρόκληση του Προσφυγικού.
Πέραν
των όποιων άλλων αντισταθμιστικών προνοιών της υπό σύναψη συμφωνίας με
την Ε.Ε. η ανάδειξη και μόνον των Ερντογάν -Νταβούτογλου σε προνομιακό
συνομιλητή των Βρυξελλών και του Βερολίνου νομιμοποιεί τόσο την
πρωτοφανή αυταρχική εκτροπή που έχει ως κύριο πεδίο τις φυλακίσεις
δημοσιογράφων και την κατάσχεση της αντιπολιτευόμενης εφημερίδας Ζaman, η
οποία την επόμενη μέρα μεταμορφώνεται σε φιλοκυβερνητική όσο και την
πορεία προς τη Σουλτανική Προεδρία.
Εύλογα τίθεται το ερώτημα αν η
στήριξη και κάλυψη που εκ των πραγμάτων είναι αναγκασμένη να παράσχει η
Ε.Ε. στον Ερντογάν αρκεί για να εγγυηθεί την απρόσκοπτη ολοκλήρωση της
καθεστωτικής αλλαγής.
Δίχως αμφιβολία η στήριξη ή έστω και η σιωπή
των Βρυξελλών και του Βερολίνου στις αυταρχικές του εκτροπές
διευκολύνει τον Ερντογάν, αλλά δεν επηρεάζει επί της ουσίας τους υψηλούς
κινδύνους που εμπεριέχει η επιδίωξή του να γίνει από
Πρόεδρος-Σουλτάνος:
Ενας πανίσχυρος Πρόεδρος περιορίζει θεσμικά εκ
των πραγμάτων την όποια de jure ή de facto δυνατότητα συναπόφασης έχει η
ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας σε θέματα εσωτερικής και
εξωτερικής ασφάλειας. Με αλλά λόγια, η Συνταγματική Μεταρρύθμιση θα
τερματίσει τη ρεαλιστική συμμαχία Ερντογάν - Στρατηγών που διαμορφώθηκε
μετά τα μέσα του 2013 με κοινό αντίπαλο τα Ισλαμικά Δίκτυα του
εγκατεστημένου στην Πενσιλβανία Ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν. Μετά τη
Συνταγματική Μεταρρύθμιση το όποιο περιθώριο συμμετοχής της στρατιωτικής
ηγεσίας στη λήψη αποφάσεων θα εξαρτάται από την καλή θέληση του
Προέδρου.
Ενας Σουλτάνος-Πρόεδρος αφήνει ελάχιστο περιθώριο στην
ομαλή εναλλαγή στην πρωθυπουργία και κυρίως λόγω των υπερεξουσιών του
καθιστά από δύσκολη έως αδύνατη τη συγκατοίκηση με κυβέρνηση που θα
στηρίζεται από κοινοβουλευτική πλειοψηφία διαφορετική από αυτήν του
κυβερνώντος σήμερα κόμματος ΑΚΡ. Με άλλα λόγια, η μόνη σοβαρή πρόκληση
που θα έχει μπροστά του Ερντογάν θα είναι η επανεκλογή του σε δεύτερη
προεδρική θητεία το καλοκαίρι του 2019 με καθολική ψηφοφορία, μια
ψηφοφορία δημοψηφισματικού χαρακτήρα, με τις βουλευτικές εκλογές που
έπονται το φθινόπωρο να είναι μια τυπική διαδικασία. Με τη Συνταγματική
Μεταρρύθμιση ο Ερντογάν εξασφαλίζει από ό,τι φαίνεται την παραμονή του
στην εξουσία μέχρι το 2024, μια στόχευση η οποία από σήμερα προβάλλει ως
ασύμβατη με τους πραγματικούς συσχετισμούς δυνάμεων στην τουρκική
κοινωνία.
Ενα προσωποπαγές καθεστώς ελάχιστα έως μηδενικά
περιθώρια θα διαθέτει για να μπορέσει να προωθήσει πολιτική λύση στο
Κουρδικό, που δεν μπορεί να είναι άλλη από μιά έστω περιορισμένη
αυτονομία σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης. Στη διαπίστωση αυτή
συμπυκνώνεται και η ερμηνεία της αιφνίδιας πριν από ένα χρόνο
κατάρρευσης της διαπραγμάτευσης Οτσαλάν-Ερντογάν και παλινδρόμησης στην
ένοπλη εντός συνόρων σύγκρουση με το ΡΚΚ. Ο έγκλειστος στο Ιμραλι
Κούρδος ηγέτης είδε να είναι ασύμβατη κάθε φόρμουλα περιορισμένης
αυτονομίας και τη σουλτανική προεδρία και αντίστοιχα και ταυτόχρονα την
ίδια διαπίστωση έκανε και ο Ερντογάν.
Η σουλτανική παλινόρθωση που
προωθεί ο Ερντογάν εμπεριέχει τον κίνδυνο ανεξέλεγκτης εσωτερικής
αποσταθεροποίησης και ανάφλεξης σε πολλά μέτωπα, εγγράφει δηλαδή μιά
σοβαρή υποθήκη στη δυνατότητα υλοποιήσεις των όσων δεσμεύεται απέναντι
στη Γερμανία και την Ε.Ε. να πράξει η Αγκυρα στη διαχείριση της κρίσης
των προσφυγικών ροών.
(από την εφημερίδα "ΗΜΕΡΗΣΙΑ", 09/03/2016)