Η
καθυστέρηση πληρωμής των λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος από τους καταναλωτές
παρατηρείται σε όλες τις χώρες, χωρίς διάκριση σε πλούσιες και φτωχές, με τα
ποσοστά να κυμαίνονται. Η αδυναμία εξόφλησης των λογαριασμών συνδέεται κατά
τους αναλυτές με την αποκαλούμενη «ενεργειακή φτώχεια» και αναφέρεται στους
οικιακούς καταναλωτές, σημειώνοντας ότι η κύρια αιτία δεν είναι ενδεχομένως η υψηλή
τιμή ηλεκτρικής ενέργειας. Η ενεργειακή φτώχεια γενικώς είναι μέρος και
συνέπεια της φτώχειας, που αποτελεί αντικείμενο και φροντίδα της κοινωνικής
πολιτικής και της κοινωνικής πρόνοιας μιας χώρας και όχι της ενεργειακής
πολιτικής.
Από
τα στοιχεία της Ε
urostat
(
SILC), οι καθυστερήσεις στην εξόφληση
λογαριασμών (γενικά κοινής ωφέλειας) στην ΕΕ-27 κυμάνθηκε από 7,3% το 2007 στο
9,8% το 2014. Η Ελλάδα συγκεντρώνει τα υψηλότερα ποσοστά από 25% το 2006 σε
37,3% το 2014 με τάσεις περαιτέρω αύξησης, ακολουθούμενη από την Βουλγαρία με
32,9%, ενώ αρκετές άλλες χώρες-μέλη διατηρούν χαμηλά ποσοστά επί σειρά ετών
(περί το 2% με 4%).
Στην
Ελλάδα παρατηρούνται και παλαιότερα πριν την οικονομική κρίση υψηλά ποσοστά
καθυστερημένης εξόφλησης λογαριασμών σε σχέση με τις άλλες χώρες-μέλη της ΕΕ με
έξαρση του φαινομένου από το 2011, που συνδέεται και με την προσθήκη φόρων επί
των ακινήτων στους λογαριασμούς ρεύματος. Σημειώνεται επίσης ότι αυξάνεται το
πληρωτέο ποσό επειδή συμπεριλαμβάνονται δημοτικά τέλη κλπ, καθώς και εισφορές
της ΕΡΤ στους λογαριασμούς ρεύματος των καταναλωτών ανά δίμηνο (ενίοτε και ανά
τετράμηνο).
Σύμφωνα
με την Ευρωπαϊκή και διεθνή πρακτική των εταιρειών ηλεκτρισμού, η καθυστέρηση
εξόφλησης των λογαριασμών συνεπάγεται διακοπή ηλεκτροδότησης, οπότε σπεύδουν οι
αμελείς καταναλωτές και εξοφλούν τους λογαριασμούς, περιορίζοντας την διακοπή
σε μερικές ημέρες μόνο.
Χρειάζεται
όμως μια διάκριση σε εκείνους που τελικά πληρώνουν τους λογαριασμούς και
αποκαθιστούν την ηλεκτροδότηση, οι οποίοι και αποτελούν την συντριπτική
πλειοψηφία και σε εκείνους, πολύ μικρό ποσοστό, που αδυνατούν να πληρώσουν και
μένουν στο σκοτάδι. Μερικές χώρες λαμβάνουν μέτρα κοινωνικής πρόνοιας για την
αντιμετώπιση της φτώχειας υποστηρίζοντας οικονομικά ευπαθείς κοινωνικές ομάδες,
όπου ενδεχομένως μπορεί να καλύπτεται και ο λογαριασμός ηλεκτρικού ρεύματος.
Ειδικότερα στη Γαλλία δια νόμου δεν γίνονται διακοπές ηλεκτροδότησης και
παροχής φυσικού αερίου σε νοικοκυριά κατά τους χειμερινούς μήνες όταν δεν
εξοφλείται ο λογαριασμός (με εξαίρεση τις καταλήψεις).
Γενικά
πάντως, πάγια τακτική των εταιρειών ηλεκτρισμού είναι η διακοπή ηλεκτροδότησης
όταν δεν εξοφλείται έγκαιρα ο λογαριασμός (ακόμη και για μικρά ποσά, πχ $30
στις ΗΠΑ). Η επανασύνδεση έχει ένα κόστος που κυμαίνεται, πχ στις ΗΠΑ (
Seattle) φθάνει τα $164 (€126), ενώ στην Γερμανία κατά μέσο όρο τα €32 περίπου. Το
υψηλό κόστος επανασύνδεσης μπορεί να τιμωρεί έτσι τους μη συνεπείς καταναλωτές
αλλά μπορεί να λειτουργεί και αποτρεπτικά σε ενδεχόμενη καθυστέρηση εξόφλησης
λογαριασμού.
Στην Ελλάδα
τα τελευταία χρόνια και με πολιτικές παρεμβάσεις αντιμετωπίσθηκαν πολύ χαλαρά
οι καθυστερήσεις εξόφλησης λογαριασμών, αποφεύγοντας ή μεταθέτοντας την διακοπή
της ηλεκτροδότησης, με αποτέλεσμα να επεκτείνεται το φαινόμενο, να
συσσωρεύονται τα χρέη και να αυξάνεται ο αριθμός των ασυνεπών καταναλωτών, καθιστώντας
προβληματική την λειτουργία της ΔΕΗ.
Η έξαρση του
φαινομένου ένεκα και της ασαφούς πολιτικής με τις έξωθεν παρεμβάσεις εκδηλώνεται
από μερίδα καταναλωτών με παραβίαση των σφραγίδων ασφαλείας των μετρητών και αυθαίρετη
επανασύνδεση αμέσως μετά την διακοπή ηλεκτροδότησης και μάλιστα χωρίς
συνέπειες. Έτσι, εξακολουθεί η ηλεκτροδότηση σε υποτίθεται κομμένες παροχές και
συσσωρεύονται τα χρέη με απλήρωτους λογαριασμούς. Καλλιεργήθηκε σε μερίδα
καταναλωτών μια νοοτροπία άρνησης πληρωμών χωρίς άμεσες συνέπειες στους ίδιους,
με αποτέλεσμα να θίγονται οι συνεπείς καταναλωτές. Σε αυτό το περιβάλλον ανοχής
και ατιμωρησίας παρουσιάζει έξαρση και η ρευματοκλοπή που δυστυχώς επιβαρύνει
όλους τους καταναλωτές, ως «αύξηση των απωλειών δικτύου».
Σε ένα
περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από άκρατο λαϊκισμό ενθαρρύνοντας και την
ασυδοσία, για όποια τυχόν διακοπή ηλεκτροδότησης καταναλωτού λόγω χρεών
ενοχοποιείται η ΔΕΗ, η οποία ως μη όφειλε, αισθάνεται την ανάγκη να
απολογείται. Ο σκοπός της εταιρείας ηλεκτρισμού είναι να παράγει και να πωλεί
ηλεκτρική ενέργεια αδιάλειπτα με υψηλή ποιότητα και αξιοπιστία και όχι να κάνει
διακοπές ηλεκτροδότησης, αλλά η διακοπή στους μη συνεπείς καταναλωτές είναι
πράξη που επιβάλλεται, όπως ισχύει και εφαρμόζεται σε όλες τις χώρες, γιατί
προέχει η επιβίωση της επιχείρησης και η αδιατάρακτη εξυπηρέτηση των πολλών,
της κοινωνίας και της οικονομίας.
Είναι
προφανές, ότι δεν μπορεί να γίνονται ανεύθυνα έξωθεν παρεμβάσεις στη λειτουργία
μιας μεγάλης ενεργειακής επιχείρησης με όποια έκφραση κοινωνικής πολιτικής και
συμπαράστασης στους ασυνεπείς, σε βάρος της ενεργειακής πολιτικής. Η ΔΕΗ στην
πολύχρονη διαδρομή της έχει τα εργαλεία και τους μηχανισμούς ώστε η διοίκηση
και το προσωπικό της να αντιμετωπίσουν με σύνεση αυτά τα φαινόμενα και με
αποτελεσματικότητα. Το κράτος ασκώντας κοινωνική πολιτική μπορεί να συνδράμει
ουσιαστικά όπου χρειάζεται εφαρμόζοντας τα κριτήρια για την κοινωνική πρόνοια
στους πράγματι αδύνατους. Αυτός ο διαχωρισμός των αδυνάτων στην πράξη μπορεί να
προκύψει όταν η ΔΕΗ εφαρμόσει τους κανονισμούς της με συνέπεια και με την
συμπαράσταση της πολιτείας χωρίς διακρίσεις, όπως λειτουργούν οι επιχειρήσεις
ηλεκτρισμού σε όλες τις χώρες για να ανταποκριθούν στην δύσκολη αποστολή τους.
Επιπλέον, η επανασύνδεση πρέπει να γίνεται μόνο από την ΔΕΗ, σύντομα και με
κόστος χαμηλό ώστε σε αυτήν την δύσκολη περίοδο να μην θεωρηθεί τιμωρία για
όσους καθυστέρησαν να εξοφλήσουν τον λογαριασμό τους.
Η ΔΕΗ δεν έχει τις αντοχές των
περασμένων δεκαετιών για λόγους που δεν ευθύνεται η ίδια και χρειάζεται να
εφαρμόσει απρόσκοπτα τους κανόνες λειτουργίας της με την στήριξη της πολιτικής
ηγεσίας και της κοινωνίας γιατί πρέπει να επιβιώσει και να ξεπεράσει αυτήν την
δύσκολη κατάσταση.