Του Robert J. Samuelson
Ο Αλ Γκορ αποκαλεί την άνοδο της θερμοκρασίας του πλανήτη «άβολη αλήθεια» σαν να μπορούσε να προσφέρει τη λύση. Στην πραγματικότητα δεν γνωρίζουμε αρκετά για να αποτρέψουμε το φαινόμενο του θερμοκηπίου και δεν θα επιτύχουμε πολλά αποτρέποντας τα τεχνολογικά επιτεύγματα.
Από το 2003 μέχρι το 2050, ο παγκόσμιος πληθυσμός αναμένεται να αυξηθεί από τα 6,4 δισεκατομμύρια άτομα στα 9,1 δισεκατομμύρια, σημειώνοντας αύξηση 42%. Αν παραμείνει σταθερή η κατανάλωση ενέργειας, το σύνολο των καυσαερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου (κυρίως διοξειδίου του άνθρακα) θα έχει αυξηθεί κατά 42% το 2050. Αυτή είναι μια πολύ αισιόδοξη υπόθεση, καθώς όσο πλουτίζει μια κοινωνία τόσο περισσότερη ενέργεια καταναλώνει. Αν δεν θέλουμε να καταδικάσουμε τους φτωχούς σε αιώνια ένδεια ούτε να παγώσουμε το βιοτικό επίπεδο οποιουδήποτε άλλου, χρειαζόμαστε την ανάπτυξη. Όμως και μόνο με μια μέτρια ανάπτυξη, η κατανάλωση ενέργειας και οι εκπομπές καυσαερίων θα έχουν υπερδιπλασιασθεί μέχρι το 2050. Υπάρχουν δύο τρόποι για να περιοριστεί αυτή η αύξηση: να βελτιώσουμε την αποτελεσματικότητα στη χρήση ενέργειας και να στραφούμε σε πηγές ενέργειας με χαμηλότερες ή μηδενικές εκπομπές καυσαερίων. Πρόσφατη έκθεση της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας (ΙΕΑ) σκιαγραφεί πόσο δύσκολο είναι κάτι τέτοιο. Υποθέτει πως αναβαθμίζονται γρήγορα οι υφιστάμενες τεχνολογίες: η αποτελεσματικότητα των καυσίμων κίνησης αυξάνεται κατά 40%, το μερίδιο που αντιπροσωπεύει ο άνθρακας, που παράγει τα περισσότερα καυσαέρια, στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας συρρικνώνεται από περίπου 40% σε περίπου 25%, ενώ δεσμεύονται μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα προτού διοχετευθούν στην ατμόσφαιρα. Σήμερα είναι μικρή η ποσότητα που δεσμεύεται. Η πυρηνική ενέργεια αυξάνεται, όπως και οι «ανανεώσιμες» (αιολική, ηλιακή, βιομάζα, γεωθερμική ενέργεια). Το μερίδιό τους στην παγκόσμια παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας αυξάνεται από 2% που είναι σήμερα σε περίπου 15%. Ορισμένες από αυτές τις αλλαγές θα απαιτούσαν αυστηρούς κυβερνητικούς ελέγχους, συνεχή τεχνολογικά επιτεύγματα και ευρεία συναίνεση στην αύξηση των τιμών των καυσίμων. Προεξοφλώντας δραστική οικονομία ενέργειας, η ΙΕΑ εξετάζει πέντε σενάρια με διαφορετικά ποσοστά τεχνολογικής αλλαγής. Όλα κατατείνουν σε αυξημένες εκπομπές καυσαερίων το 2050, με αυξήσεις κυμαινόμενες από 6% ώς 27%.
Η θερμοκρασία του πλανήτη αυξάνεται με ήπιους ρυθμούς από το 1800. Δεν είμαι αρμόδιος να κρίνω αν έχει δίκιο η πλειονότητα των επιστημόνων που επιρρίπτουν την ευθύνη στην ανθρώπινη δραστηριότητα ή η μικρή εκείνη μειονότητα που θεωρεί υπεύθυνες τις φυσικές αποκλίσεις στο παγκόσμιο κλιματολογικό σύστημα. Αν, όμως, έχει δίκιο η πλειονότητα, η έκθεση της ΙΕΑ καταδεικνύει ότι δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε. Δεν μπορούμε να σταματήσουμε τις εκπομπές καυσαερίων που ήδη βρίσκονται σε επίπεδα υψηλότερα κατά 36% από εκείνα του 1800. Ακόμη και με το πρόγραμμά της, η ΙΕΑ θεωρεί αναπόφευκτη μια περαιτέρω αύξηση κατά 45%. Συνάγω ένα πολιτικό και ένα πρακτικό συμπέρασμα.
Καμία κυβέρνηση δεν θα λάβει δρακόντεια μέτρα κατά της οικονομικής ανάπτυξης και της προσωπικής ελευθερίας. Ωστόσο, οι πολιτικοί θέλουν να δείξουν ότι «κάνουν κάτι». Δείτε τι συνέβη με το Πρωτόκολλο του Κιότο. Έδωσε σε όσες χώρες συμμετείχαν την ευκαιρία να τιμωρήσουν όσες δεν συμμετείχαν. Δεν περιόρισε, όμως, τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, που αυξήθηκαν κατά 25% από το 1990. Εκτιμάται πως η Ευρώπη έχει υπερβεί τους στόχους της κατά 15% και η Ιαπωνία κατά 25%. Το πρακτικό συμπέρασμα είναι: αν το φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι ένας πιθανός όλεθρος, η μόνη σωτηρία είναι οι καινούργιες τεχνολογίες. Το πρόβλημα με το φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι ότι έχει αναχθεί σε ηθικό ζήτημα, ενώ στην πραγματικότητα είναι τεχνικής φύσης.
(Καθημερινή, 5/7/06)