Tου Kώστα Ιορδανίδη
H άκρως διακριτική πολιτική και διπλωματική παρουσία της Ρωσσίας στον πόλεμο του Λιβάνου προκαλεί έκπληξη, εάν λάβει κανείς υπόψη ότι η Μέση Ανατολή και η αραβοϊσραηλινή διαμάχη, στην όποια έκφανσή της, ήταν το κρίσιμο σημείο αντιπαραθέσεως της Σοβιετικής Ενώσεως με τις ΗΠΑ.
Έτσι λοιπόν, και ενώ η υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ κ. Κοντολίζα Ράις περιφέρεται ανά τον κόσμο προβάλλοντας το αμερικανικό ιδεολόγημα περί «εκδημοκρατισμού» του μουσουλμανικού στοιχείου και μιας «νέας Μέσης Ανατολής», η Ρωσία, αφού εδραίωσε την ενεργειακή παρουσία της στην Ευρώπη, διεμβολίζει πλέον και την αμερικανική ήπειρο στον ίδιο τομέα.
Την περασμένη Πέμπτη ο πρόεδρος της Βενεζουέλας κ. Ούγκο Τσάβες άνοιξε την ενεργειακή αγορά της χώρας του στη Μόσχα και υπέγραψε με τον Ρώσσο ομόλογό του κ. Βλαντιμίρ Πούτιν συμφωνίες πολλών δισ. δολλαρίων. Η Ουάσιγκτον είχε αντιρρήσεις, διακατέχεται από δυσφορία, αλλά η Ρωσία έκανε ένα νέο ιστορικό άλμα στη Λατινική Αμερική.
Μια συγκλονιστική ανατροπή έχει αρχίσει να συντελείται τα τελευταία χρόνια. Επί δεκαετίες δέσμια ιδεολογημάτων ήταν η Σοβιετική Ένωση, που είχε αναλάβει την «ιστορική ευθύνη» να «επιλύσει» τα κοινωνικά προβλήματα σε επίπεδο παγκόσμιο, διά της επιβολής του κομμουνιστικού συστήματος.
Δαπάνησε γιά τον σκοπό αυτόν ποσά κολοσσιαία, εξήντηλε την εφευρετικότητα εκατομμυρίων πολιτών της, και για να καταστήσει την παρουσία της σεβαστή σε φίλιες και αντίπαλες δυνάμεις ανέπτυξε στον υπέρμετρο βαθμό τη στρατιωτική της μηχανή.
Ένας Αμερικανός πρόεδρος, που δεν θεωρούνταν ευφυής στο εσωτερικό και στο διεθνές επίπεδο, ο Ρόλαντ Ρέηγκαν, αντελήφθη το αδιέξοδο στο οποίο είχε εμπλακεί η Σοβιετική Ένωση, υιοθέτησε ένα ευφάνταστο πρόγραμμα, τον «Πόλεμο των Άστρων», εξανάγκασε τη Μόσχα να εμπλακεί σε έναν λυσσαλέο εξοπλιστικό ανταγωνισμό με τις ΗΠΑ και –συνεργούντων φυσικά καί άλλων παραγόντων– το κουμμουνιστικό καθεστώς κατέρρευσε. Ο Ρόναλντ Ρέηγκαν υπήρξε –εξ αυτού του λόγου– ένας από τους μεγαλύτερους προέδρους στην ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών.
Η κατάρρευση του κομμουνιστικού καθεστώτος αποδέσμευσε τη Ρωσία από το «βάρος» της προωθήσεως μιας ιδεολογίας με παγκόσμια εμβέλεια και ο κ. Πούτιν, αξιοποιώντας το ενεργειακό του οπλοστάσιο, εδραιώνει την ισχύ της χώρας του στο διεθνές επίπεδο.
Δεν έχει την παραμικρά εμπλοκή στην αστάθεια της Μέσης Ανατολής που έχει εκτινάξει τις τιμές του πετρελαίου στα ύψη, απειλώντας τις οικονομίες των δυτικών κρατών. Η περιοχή έχει περιέλθει στην απόλυτη ευθύνη διαχειρίσεως των ΗΠΑ, με την συνεπικούρηση κάποιων Ευρωπαίων εταίρων τους. Η Μόσχα απλώς καρπούται των ευκαιριών που δημιουργεί η παρούσα συγκυρία. Επιχειρηματική λογική στην άσκηση διεθνούς πολιτικής συναντά κανείς κατά τρόπο παράδοξο –την περίοδο αυτή– στην ιθύνουσα ομάδα του Κρεμλίνου.
Βεβαίως, η Ρωσία του κ. Πούτιν δεν τρέφει την παραμικρά συμπάθεια προς τις φανατικές ισλαμικές ανταρτικές ομάδες και η Μόσχα έχει πληρώσει βαρύτατο τίμημα κατά το παρελθόν στο Αφγανιστάν επί Σοβιετικής Ενώσεως. Σήμερα απλώς περιορίζεται στην αντιμετώπιση των Τσετσένων μουσουλμάνων ανταρτών, εντός της ρωσικής επικρατείας. Τη συντριβή των ριζοσπαστών ισλαμιστών σε παγκόσμιο επίπεδο έχουν αναλάβει οι Ηνωμένες Πολιτείες και τοπικώς το Ισραήλ με αντιπάλους τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο και τη Χαμάς στην Γάζα. Αλλά ο πόλεμος τη φορά αυτή είναι απολύτως αντισυμβατικός.
Όταν το 1989 το Σύμφωνο της Βαρσοβίας κατέρρεε δίχως να πέσει ένας πυροβολισμός, το ΝΑΤΟ και οι Ηνωμένες Πολιτείες έζησαν –και δικαίως– στιγμές θριάμβου. Όταν το 1948, το 1967, το 1973, το Ισραήλ συνέτριβε τις συνδυασμένες στρατιωτικές δυνάμεις των αραβικών κρατών, ήταν μια χώρα που προκαλούσε τον θαυμασμό στη Δύση.
Σήμερα η κατάσταση έχει μεταβληθεί δραματικά. Οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ενώσεως έχουν φθάσει στα όρια του αυτοεξευτελισμού, αδυνατώντας να διαμορφώσουν ιδία πολιτική, με στιγμιαίες εξαιρέσεις στην περίπτωση της Γαλλίας. Παράλληλα, οι Ηνωμένες Πολιτείες φαίνεται να έχουν εμπλακεί σε έναν αέναο και πιθανόν μάταιο αγώνα μεταλλάξεως των μουσουλμανικών κρατών σε οντότητες δυτικού τύπου. Η ιδεοληψία –χαρακτηριστικό της Σοβιετικής Ενώσεως και των κουμμουνιστικών καθεστώτων– προσέβαλε τελικώς τη Δύση.
Η δράση των ΗΠΑ στον ισλαμικό κόσμο είναι ακατανόητη, με όρους συμβατικής πολιτικής. Αντίθετα, η Ρωσία φαίνεται να είναι η μόνη από τις παγκόσμιες παραδοσιακές δυνάμεις που ενεργεί με τρόπο καθαρώς πολιτικό, διότι προφανώς αντελήφθη το νόημα της συγκλονιστικής αλλαγής που συνετελέσθη όταν κατέρρευσαν τα κομμουνιστικά καθεστώτα στην Ευρώπη – με άλλα λόγια, ότι ιδεολογίες παγκοσμίου εμβελείας λειτουργούν μακροπροθέσμως και καθ’ ολοκληρίαν υπονομευτικά σε εθνικό, κρατικό επίπεδο.
(Καθημερινή, 30/7/06)