Του Γεωργίου Μέργου*
Μετά πέντε χρόνια περιπετειώδεις διαπραγματεύσεις, με διακυμάνσεις, ελπίδες και απογοητεύσεις, ο γύρος της Doha έφτασε, στις 24/7/06, και επισήμως σε πλήρες αδιέξοδο, με ερωτήματα αν θα επανέλθει σε τροχιά στο άμεσο μέλλον. Οι λόγοι, ένα υπέρμετρα ίσως φιλόδοξο πρόγραμμα, φορτωμένη ατζέντα, επιδίωξη επίτευξης αντικρουόμενων στόχων (ενσωμάτωση των φτωχών και αδύναμων χωρών στο παγκόσμιο εμπορικό σύστημα με ταυτόχρονη απελευθέρωση εμπορίου αγαθών και υπηρεσιών) και πιθανώς μια αρνητική πολιτική συγκυρία.
Η διακοπή των διαπραγματεύσεων και η επάνοδος του προστατευτισμού, παρά τις δημόσια διακηρυγμένες προθέσεις, είναι εξέλιξη όχι ευχάριστη. Αν και πρόσφατα, στη συνάντηση του G8, είχε δοθεί η κατεύθυνση για τη συνέχιση των συνομιλιών με στόχο την επιτυχή κατάληξη του γύρου, η διακοπή σημαίνει αναστολή των διαπραγματεύσεων που μπορεί να διαρκέσει ίσως και περισσότερο από δύο χρόνια.
Αναμφίβολα, το πρώτο θύμα της κατάρρευσης του γύρου είναι το παγκόσμιο εμπορικό σύστημα. Αν και ο ΠΟΕ δεν θα πάψει να λειτουργεί, η διακοπή των διαπραγματεύσεων πιθανόν να τον οδηγήσει σε μαρασμό, με συνέπεια την απώλεια ενός πολυμερούς συστήματος επίλυσης των εμπορικών διαφορών, επάνοδο του προστατευτισμού και ενίσχυση των διμερών και των προτιμησιακών συμφωνιών. Μπορεί να λεχθεί ότι ο κόσμος θα στερηθεί μια δυναμική, η οποία είχε διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια για τη διαμόρφωση μιας πολυμερούς εμπορικής συμφωνίας. Αυτό θα έχει δυσμενείς επιπτώσεις στο διεθνές εμπόριο, στην οικονομική ανάπτυξη παγκοσμίως και ειδικότερα στην ευημερία των λιγότερο αναπτυγμένων χωρών.
Η Ε.Ε. έκανε μεγάλες παραχωρήσεις και ήταν εκείνη η οποία διατήρησε ζωντανή την προσπάθεια για επιτυχή κατάληξη του Γύρου της Doha, τόσο με το πακέτο του Ιουλίου 2004, όσο και στη συνέχεια με μονομερείς παραχωρήσεις, οι οποίες ήταν ορισμένες φορές και εις βάρος των συμφερόντων της. Ομως οι υπόλοιποι εταίροι στον ΠΟΕ δεν έδειξαν την απαραίτητη ευελιξία. Το αποτέλεσμα δημιουργεί κινδύνους για το μέλλον και την πιθανότητα να χαθεί τελείως ό,τι κερδήθηκε αυτά τα πέντε χρόνια.
Η κατάρρευση του γύρου ζημιώνει τις μικρές και φτωχές χώρες και ωφελεί τις μεγάλες. Εχει αρνητικές επιπτώσεις κυρίως για τους εξαγωγείς των αγροτικών προϊόντων, αλλά και για τις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες, οι οποίες θα μπορούσαν να ωφεληθούν αναπτυξιακά από το άνοιγμα των αγορών. Εχει επίσης αρνητικές επιπτώσεις στο λεγόμενο εμπόριο «Νότου-Νότου» και στη δυναμική της ανάπτυξης του διεθνούς εμπορίου. Αντίθετα, από τη διακοπή των διαπραγματεύσεων κερδισμένες φαίνεται να βγαίνουν οι μεγάλες χώρες. Επίσης, προβλέπεται ενίσχυση των διμερών σχέσεων και των προτιμησιακών συμφωνιών, των οποίων όμως ο χαρακτήρας είναι ότι ευνοείται ο ισχυρότερος, ο οποίος ορίζει και τους όρους. Επομένως, από αυτήν την πλευρά, η Ε.Ε. και οι ΗΠΑ παρουσιάζονται κερδισμένοι.
Οι επιπτώσεις για την Ελλάδα από τη διακοπή των διαπραγματεύσεων είναι μάλλον μικρές. Η επιτυχής κατάληξη του γύρου θα σήμαινε πιθανώς κάποιες απώλειες από παραχωρήσεις της Ε.Ε. σε θέματα σημαντικού ελληνικού ενδιαφέροντος σε κάποια αγροτικά προϊόντα. Αυτού του είδους οι παραχωρήσεις θα μπορούσαν να δημιουργήσουν προβλήματα όχι ιδιαίτερα μεγάλα από οικονομική άποψη, αλλά κυρίως πολιτικά και κοινωνικά για ορισμένες ομάδες του πληθυσμού και ορισμένες περιοχές της χώρας μας. Από την άλλη πλευρά στον τομέα των βιομηχανικών προϊόντων και των υπηρεσιών, στον οποίο εστιάζονται τα επιθετικά μας συμφέροντα, οι ζημιές που έχει η χώρα μας από τη διακοπή των συνομιλιών δεν είναι ιδιαίτερα σοβαρές. Δηλαδή, η Ελλάδα μάλλον μικρή ωφέλεια μπορούσε να αναμένει από το άνοιγμα των αγορών των βιομηχανικών προϊόντων, καθώς έχει πολύ μικρό μερίδιο, ενώ στον τομέα των υπηρεσιών, που η χώρα μας έχει επιθετικά συμφέροντα, κυρίως στις μεταφορές, δεν υπήρχε πρόοδος. Επομένως, μπορούμε να πούμε ότι αποφύγαμε κάποιες, σχετικά μικρές, δυσμενείς εξελίξεις, χάσαμε ως χώρα κάποιες μικρές σχετικά ωφέλειες, αλλά πρέπει να δεχθούμε ότι η διακοπή των διαπραγματεύσεων επιφέρει σημαντικές ζημίες για τον κόσμο συνολικά.
Τι πρέπει να περιμένουμε για το μέλλον; Πρέπει να ελπίζουμε ότι σε σύντομο χρόνο οι συνομιλίες θα ξαναρχίσουν από το σημείο όπου έχουν σταματήσει. Δεν θα χαθεί δηλαδή ό,τι συμφωνήθηκε στα πέντε χρόνια μέχρι σήμερα. Η προσπάθεια προς την κατεύθυνση αυτή είναι αναγκαία για την ενδυνάμωση της ανάπτυξης και της ευημερίας στον κόσμο. Οι ηγέτες του κόσμου δεν έχουν την πολυτέλεια να αφήσουν τον γύρο να καταρρεύσει. Η διακοπή είναι πιθανότατα πρόσκαιρη.
Συνεπώς, είναι αναγκαίο να μην επαναπαυθούμε από τη διακοπή των συνομιλιών. Πρέπει να προετοιμάσουμε την κοινή γνώμη για τις αναγκαίες αλλαγές και τις προσαρμογές των εμπορικών δομών, αφού τα θέματα τα οποία ήταν αντικείμενο των διαπραγματεύσεων κάποια στιγμή θα επανέλθουν. Ιδιαίτερα στον αγροτικό τομέα, κυρίως στο βαμβάκι, είναι βέβαιο ότι οι πιέσεις για μείωση της στήριξης θα συνεχισθούν. Οσο νωρίτερα γίνουν οι αναγκαίες προσαρμογές τόσο καλύτερα για την ελληνική οικονομία και κοινωνία. Γιατί οι διαπραγματεύσεις ίσως όχι άμεσα, πάντως σύντομα, θα ξαναρχίσουν. Η επάνοδος του προστατευτισμού δεν μπορεί να έχει μεγάλη διάρκεια, γιατί δεν μπορεί να αντισταθεί σε πολύ ισχυρότερες παγκόσμιες οικονομικές τάσεις.
* Ο κ. Γεώργιος Μέργος είναι γενικός γραμματέας του υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών.
(ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 6/8/06)