Του Γιώργου Δαρδάνου
Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας δεν αποτελούν καινούργια ανακάλυψη για την Ανδρο.
Ηδη στην Ανδρο λειτουργεί από το 1992 ένα αιολικό πάρκο στην περιοχή Καλιβαρίου με επτά ανεμογεννήτριες
Από τους αρχαίους χρόνους μέχρι τα μέσα του περασμένου αιώνα οι κάτοικοι του νησιού μας, που φημίζεται για τους δυνατούς του ανέμους, εκμεταλλεύτηκαν την αιολική ενέργεια και χρησιμοποίησαν ανεμόμυλους για την επεξεργασία των δημητριακών, ενώ στον Αγιο Πέτρο στη δεκαετία του '50 χρησιμοποίησαν επίσης ανεμόμυλους για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας· μάλιστα στο Κόρθι, λόγω της σφοδρότητας του ανέμου, οι ανεμόμυλοι είχαν σιδερένια πτερύγια.
Στις μέρες μας, η ελαχιστοποίηση των αποθεμάτων πετρελαίου και η αντίστοιχη εκτίναξη της τιμής του μαύρου χρυσού, η δραματική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει το περιβάλλον μας λόγω της εκτεταμένης μόλυνσής του από τα καύσιμα και ταυτόχρονα το μεγάλο πρόβλημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη, απαιτούν άμεση δράση. Ετσι, η Κοινωνία των Εθνών (Συνάντηση Κιότο) αναγκάστηκε να προτείνει «νέες» μορφές ενέργειας φιλικότερες προς το περιβάλλον μας -την εκμετάλλευση του ανέμου και του ήλιου με τη χρήση ανεμογεννητριών και φωτοβολταϊκών τόξων.
Η έναρξη της ισχύος του πρωτοκόλλου του Κιότο (16-2-2005) θέτει την Ε.Ε. ενώπιον των ευθυνών της σχετικά με τα μέτρα αντιμετώπισης της παγκόσμιας κλιματικής αλλαγής. Σημαντική συνεισφορά θα έχει η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και πιο συγκεκριμένα από την αιολική ενέργεια, η οποία παρουσιάζει το μεγαλύτερο βαθμό ωριμότητας και διείσδυσης συγκριτικά με τις άλλες (πλην της υδροδυναμικής).
Η παραγωγή ηλεκτρισμού από αιολική ενέργεια βρίσκεται σε φάση ταχείας ανάπτυξης σε ολόκληρη την Ευρώπη. Σύμφωνα με στοιχεία της EWEA, στο τέλος του 2004, η συνολική εγκατεστημένη ισχύς στις χώρες της Ε.Ε. ήταν 34.205 MW, ενώ ο στόχος για το 2010 είναι τα 75.000 MW.
Η Ανδρος αποτελεί μία δυνητικά εκμεταλλεύσιμη έκταση ως προς το αιολικό της δυναμικό. Η μορφολογία του εδάφους της και η χαμηλή και θαμνώδης βλάστηση, χαρακτηριστική των μεσογειακών οικοσυστημάτων, ευνοούν την εγκατάσταση αιολικών πάρκων στο νησί.
Ηδη στην Ανδρο λειτουργεί, από το 1992, ένα αιολικό πάρκο ιδιοκτησίας ΔΕΗ στην περιοχή Καλιβαρίου. Εκεί είναι εγκατεστημένες επτά ανεμογεννήτριες συνολικής ισχύος 1.575 KW. Το αιολικό πάρκο έχει διάρκεια ζωής 25 έτη. Βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του νησιού, σε μια τοποθεσία όπου η μέση ετήσια ταχύτητα ανέμου θεωρείται μία από τις υψηλότερες της νότιας Ευρώπης. Η περιοχή αυτή δεν είναι πυκνοκατοικημένη. Αριθμεί περίπου 54 κατοίκους και 35 κατοικίες. Οι ανεμογεννήτριες -τύπου Vestas V-27, που έχουν τρία πτερύγια μήκους περίπου 30 μέτρων-, είναι διατεταγμένες γραμμικά με ενδιάμεση απόσταση 100 μέτρων και καλύπτουν συνολική επιφάνεια 30 εκταρίων.
Η παραγωγή των ανεμογεννητριών για το 2000 ανήλθε σε 4.504 MW και αντιστοιχούσε στο 12% της συνολικά παραγόμενης ενέργειας του αυτόνομου πετρελαϊκού θερμοηλεκτρικού σταθμού παραγωγής όσο αυτός λειτουργούσε. Σήμερα, το αιολικό πάρκο συνεισφέρει στο τοπικό δίκτυο περίπου 4.790 MW ετησίως.
Επέκταση δικτύου
Η κατασκευή και λειτουργία νέων αιολικών πάρκων, παρά τις καλές προθέσεις, αποτελεί ακόμη μία παρέμβαση του ανθρώπου στο φυσικό του περιβάλλον. Ως εκ τούτου συνοδεύεται και από σοβαρές επιπτώσεις στο οικοσύστημα αλλά και στον άνθρωπο. Η εγκατάσταση, λοιπόν, νέων ανεμογεννητριών στην Ανδρο μπορεί και πρέπει να γίνει κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις κι έπειτα από επίσημες και ρητές δεσμεύσεις:
Α) Η εγκατάσταση αυτή δεν πρέπει με κανέναν τρόπο να αποτελέσει άλλοθι για την καταστροφή του διαμορφωμένου ανάγλυφου τοπίου (στίματα - ξερολιθιές - παραβολές κ.ά.), αλλά να ενταχθεί μέσα σ' αυτό με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Β) Ο αριθμός των ανεμογεννητριών που θα εγκατασταθούν δεν θα πρέπει να ξεπερνά αναλογικά τον αριθμό των γεννητριών σε σχέση με τα άλλα νησιά.
Γ) Η εγκατάσταση θα πρέπει να γίνει εφόσον ρητά συμφωνηθούν αντισταθμιστικά οφέλη, όπως η δημιουργία δρόμων, πάρκων, γηπέδων, μουσείου κ.λπ., αλλά και, για παράδειγμα, η δωρεάν παροχή ρεύματος στους δημόσιους χώρους του νησιού (δρόμους, πλατείες κ.λπ.). Η παραχώρηση ποσοστού κέρδους πέραν του νομοθετημένου 2% στους δήμους της Ανδρου -εφόσον οι ανεμογεννήτριες είναι περισσότερες απ' όσες αναλογούν στο νησί- και η παροχή φτηνού ρεύματος στους κατοίκους του νησιού.
Δ) Θα πρέπει να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας για τους κατοίκους της Ανδρου.
Η δημιουργία ενός νέου αιολικού πάρκου μπορεί να γίνει αρκετά πίσω από τις ήδη υπάρχουσες ανεμογεννήτριες στο Καλιβάρι, σε σημείο που να μην είναι ορατές από κανέναν οικισμό της περιοχής, όπου θα μπορούν να μεταφερθούν και οι ήδη υπάρχουσες γεννήτριες. Στο σημείο αυτό αξιοποιείται η μέγιστη ταχύτητα των ανέμων.
Αλλωστε, εκεί δεν υπάρχει η δυνατότητα οικοπεδοποίησης της περιοχής -ως συνέπεια των δρόμων που θα ανοιχθούν για να διευκολυνθεί η εγκατάσταση των ανεμογεννητριών.
Εγκατάσταση ανεμογεννητριών
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι υπάρχουν πολλά μοντέλα εγκατάστασης ανεμογεννητριών στην Ευρώπη: στη Δανία οι ανεμογεννήτριες τοποθετούνται κυρίως στη θάλασσα, στην κεντρική Ευρώπη υπάρχουν αιολικά πάρκα που οι ανεμογεννήτριες θυμίζουν γλυπτά κι έχουν χρώμα πλήρως εναρμονισμένο με αυτό του φυσικού περιβάλλοντος· τέλος, στην Ελλάδα υπάρχει από τη μια μεριά το μοντέλο της Κρήτης, όπου οι ανεμογεννήτριες δεν προσβάλλουν την αισθητική της περιοχής ούτε αλλοιώνουν τον περιβάλλοντα χώρο, κι από την άλλη αυτό της Εύβοιας, όπου οι γεννήτριες έχουν τοποθετηθεί χωρίς καμία σοβαρή μελέτη κατά μήκος της βουνοκορφής, κακοποιώντας με το χειρότερο τρόπο τη γύρω περιοχή.
Υπάρχουν αρκετά νέα μοντέλα ανεμογεννητριών. Ενα, για παράδειγμα, είναι και το Vesto V90 - 3.0 MW με τρεις έλικες, δανέζικης προέλευσης. Η διάμετρός του είναι 90m και η ισχύς του 3.000 KW. Το ύψος του πύργου είναι ανάλογα με τον τύπο από 65m, 80m, 90m έως 105m. Το συνολικό βάρος της κάθε ανεμογεννήτριας είναι επίσης ανάλογο με το μέγεθός του και ξεκινάει από 223t, 264t, 313t και φτάνει στους 383t.
Υστερα από όσα προαναφέρθηκαν, καταλήξαμε στα εξής:
* Ναι στην αιολική ενέργεια.
* Ναι σε όσες ανεμογεννήτριες αναλογούν στην Ανδρο· για τυχόν παρέκκλιση να δοθούν ιδιαίτερα ανταλλάγματα, πάντα σε συνεννόηση με την τοπική αυτοδιοίκηση και τους συλλογικούς φορείς του νησιού.
* Ναι στα οργανωμένα αιολικά πάρκα μακριά από τους οικισμούς.
* Ναι σε αντισταθμιστικά οφέλη (πάρκα, δωρεάν/φτηνό ρεύμα, θέσεις εργασίας κ.ά.).
* Οχι στη δημιουργία αιολικού πάρκου σε περιοχές που έχουν χαρακτηριστεί ιδιαίτερου φυσικού κάλλους.
(ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 7/8/06)