του Nouriel Roubini
Οι πιθανότητες να διολισθήσει η αμερικανική οικονομία σε ύφεση έχουν αυξηθεί από τον περασμένο μήνα από το 50% στο 70% με τις δικές μου εκτιμήσεις.
Η Federal Reserve τράβηξε το πόδι από το φρένο αυτή την εβδομάδα, όταν έκανε παύση στην επιβολή αυστηρότερης πιστωτικής πολιτικής μετά από 17 επάλληλες αυξήσεις επιτοκίων, παρά την αύξηση του πληθωρισμού. Αλλά είναι πολύ αργά. Η Fed ήλπιζε σε ομαλή προσγείωση της οικονομίας, αλλά αντ’αυτού είναι αντιμέτωπη με ύφεση.
Τις επιπτώσεις θα τις νοιώσει όλος ο πλανήτης. Ο υπόλοιπος κόσμος δεν είναι αποσυνδεμένος από το οικονομικό τρένο των ΗΠΑ, όπως εκτιμούν ορισμένοι αναλυτές. Όταν οι ΗΠΑ συναχώνονται, ο υπόλοιπος πλανητης εξακολουθεί να φτερνίζεται.
Την ύφεση στις ΗΠΑ θα προκαλέσουν τρεις ασυγκράτητηες δυνάμεις: επιβράδυνση στην αγορά ακινήτων, ακριβά καύσιμα και υψηλά επιτόκια.
Ο Αμερικανός καταναλωτής, φορτωμένος ήδη με μεγάλα χρέη και μείωση των πραγματικών μισθών, θα υποστεί σοβαρό πλήγμα από αυτά τα σοκ. Οι επιπτώσεις του κραχ στην αγορά ακινήτων θα είναι πιο σοβαρές από εκείνες που ακολούθησαν το σκάσιμο της τεχνολογικής φούσκας το 2001. Η ακίνητη περιουσία, σε αντίθεση με τις τεχνολογικές μετοχές, συνιστά σημαντικό τμήμα του οικογενειακού πλούτου. Επιπλέον, το 30% της απασχόλησης που δημιουργήθηκε στην πρόσφατη ανάκαμψη οφείλεται στην στέγαση.
Καθώς η καταναλωτική ζήτηση επιβραδύνεται, οι κερδοφόρες επιχειρήσεις δεν βρίσκουν αρκετές καλές ευκαιρίες επενδύσεων ώστε να αυξήσουν την παραγωγική δυνατότητα, και γι’αυτό επιστρέφουν κέρδη στους μετόχους σε μια ανεπανάληπτη μανία επαναγορών.
Μολονότι ο πληθωρισμός εξακολουθεί να ανεβαίνει, η Fed θα μειώσει τα επιτόκια το φθινόπωρο ή τον χειμώνα, αναγνωρίζοντας ότι επίκειται ύφεση. Αλλά η χαλάρωση της στάσης της δεν θα αποτρέψει την ύφεση, για τους ίδιους λόγους που η παύση που έκανε η Fed τον Ιούνιο 2000 δεν κατόρθωσε να αποτρέψει την ύφεση του 2001.
Θα αποσυνδεθεί ο υπόλοιπος πλανήτης από την αμερικανική ύφεση; Η κυριαρχούσα άποψη βλέπει μια απόκλιση στα μοντέλα της διεθνούς ανάπτυξης μεταξύ των ΗΠΑ από την μια και της Ευρώπης και της Ασίας από την άλλη. Αλλά αυτά είναι ευσεβείς πόθοι. Ολος ο κόσμος θα εμφανίσει κάθετη επιβράδυνση όταν διολισθήσει η Αμερική.
Οι εμπορικοί δεσμοί είναι ένας βασικός λόγος που θα επηρεαστεί ο υπόλοιπος κόσμος. Και το πετρελαϊκό σοκ θα προκαλέσει στην ευρωζώνη και την Ασία ανάλογο στασιμοπληθωρισμό όπως στις ΗΠΑ. Η πιστωτική πολιτική σφίγγει στην Ιαπωνία, την ευρωζώνη και τις αναδυόμενες αγορές. Οι επικεφαλής των πολυεθνικών εκφράζουν σε όλο το φάσμα δραματική μείωση εμπιστοσύνη και τα γεωπολιτικά σοκ πλήττουν την καταναλωτική κι επιχειρηματική εμπιστοσύνη.
Η πτώση του δολαρίου εξαιτίας της αμερικανικής επιβράδυνσης θα δημιουργήσει αποπληθωριστικές δυνάμεις στην Ευρώπη και την Ασία και τα περιθώρια νομισματικής και πιστωτικής χαλάρωσης είναι σήμερα πολύ πιο περιορισμένη απ’όσο ήταν το 2001, όταν η Ομάδα των Επτά πλουσιοτέρων κρατών μείωσε συντονισμένα τα επιτόκια κι επέβαλε χαλάρωση της δημοσιονομικής πολιτικής.
Σήμερα τα περιθώρια νομισματικής χαλάρωσης είναι πολύ περιορισμένα γιατί ο πληθωρισμός ανεβαίνει παγκοσμίως. Ούτε η δημοσιονομική πολιτική μπορεί να χαλαρώσει καθώς σε όλες σχεδόν τις χώρες της G7 υπάρχουν έντονες δημοσιονομικές ανισορροπίες.
Οι επιπτώσεις της διεθνούς επιβράδυνσης στις αγορές θα είναι σοβαρές. Αν και μπορεί να εκδηλωθεί κάποιο ράλι μετά την παύση της Fed και την μετέπειτα μείωση επιτοκίων, θα ακολουθήσει σημαντική διολίσθηση στο αμερικανικό χρηματιστήριο.
Όταν η ύφεση γίνει γεγονός, τα διεθνή χρηματιστήρια θα υποχωρήσουν μαζί με τα νομίσματα και τα ομόλογα των αναδυόμενων αγορών, ειδικά εκείνων με τα μεγάλα ελλείμματα στα ισοζύγια εξωτερικών συναλλαγών.
* Ο αρθρογράφος, πρόεδρος του Roubini Global Economics, είναι Καθηγητής Οικονομίας στο Stern School of Business του New York University.
(Euro2day, 10/08/2006)