Με αφορμή την ημέρα περιβάλλοντος (5 Ιουνίου), αλλά και τις παγκόσμιες εξελίξεις στα θέματα της κλιματικής αλλαγής, διαπιστώνεται η ανάγκη σκέψης, αλλά και αλλαγής του μοντέλου λειτουργίας των επιχειρήσεων και οργανισμών.
Η κυκλική οικονομία είναι μια νέα έννοια που μπορεί να προσφέρει την αλλαγή αυτή ενώ παράλληλα αποτελεί και απαίτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με σημαντικά περιβαλλοντικά και οικονομικά οφέλη. Με περισσότερους από 15 τόνους υλικών ανά άτομο στην ΕΕ, αλλά και περίπου 5 τόνους αποβλήτων ετησίως, γίνεται κατανοητό ότι η συνεχιζόμενη εξόρυξη των πόρων δεν είναι πλέον μια βιώσιμη επιλογή.
Η νέα έννοια της κυκλικής οικονομίας έρχεται να ανταποκριθεί στη φιλοδοξία για αειφόρο ανάπτυξη στα πλαίσια της αυξανόμενης πίεσης από την παραγωγή και κατανάλωση των πόρων του πλανήτη. Το υφιστάμενο γραμμικό μοντέλο "παράγω – χρησιμοποιώ – απορρίπτω" έρχεται να αντικατασταθεί με τον σχεδιασμό για την κυκλικότητα όπου ενισχύεται η συνεργασία εντός της εφοδιαστικής αλυσίδας, ώστε να μειώνονται τα απόβλητα και οι περιβαλλοντικές πιέσεις. Έτσι, το νέο πλαίσιο του σχεδιασμού περιλαμβάνει προϊόντα και υπηρεσίες ανθεκτικότερα στο χρόνο, ενώ παράλληλα μπορούν να ανακυκλωθούν και να επαναχρησιμοποιηθούν.
Η κυκλική οικονομία σχετίζεται με την αποδοτική χρήση των πόρων, με τη παραγωγή μηδενικών αποβλήτων zero waste, με τη βιο-οικονομία, δηλαδή την οικονομία που βασίζεται στη φύση όπως λ.χ. οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τη φιλοσοφία του lean thinking δηλαδή την ολιστική προσέγγιση της διαρκούς βελτίωσης με στόχο την αύξηση της προστιθέμενης αξίας με τη χρήση λιγότερων πόρων.
Οι τουριστικές επιχειρήσεις ως σύνθετες οργανωτικά και λειτουργικά μονάδες με άμεση συσχέτιση με την κατανάλωση μπορούν να ωφεληθούν σημαντικά από την κυκλική οικονομία με περιορισμένο επιχειρηματικό ρίσκο.
Παρακάτω συνοψίζονται βασικές θεματικές περιοχές εφαρμογής της έννοιας της κυκλικής οικονομίας που σχετίζονται με τις τουριστικές επιχειρήσεις.
Διαχείριση αλλαγών
Η εφαρμογή της κυκλικής οικονομίας συνεπάγεται σημαντικές αλλαγές στη λειτουργία των οργανισμών από τον τρόπο λήψης αποφάσεων μέχρι την άσκηση της διοίκησης. Η διαχείριση αλλαγών περιλαμβάνει τον προσδιορισμό της αλλαγής, τα εμπλεκόμενα μέλη, το πλάνο επικοινωνίας στον οργανισμό, θέματα ηγεσίας αλλά και τη διαχείριση της αβεβαιότητας.
Η έννοια της διαχείρισης των αλλαγών στις τουριστικές επιχειρήσεις σχετίζεται με την υιοθέτηση συστημάτων αειφορικής διαχείρισης, όπως το Travelife και άλλα, όπως ο ανασχεδιασμός της εφοδιαστικής αλυσίδας. Η υιοθέτηση συστημάτων αειφορίας συνεπάγεται βελτιωμένη οργανωτική δομή, εξοικονόμηση πόρων αλλά και ικανοποίηση πελατών.
Διαχείριση ενέργειας και καυσίμων
Στην έννοια της γραμμικής οικονομίας η εμπεριεχόμενη ενέργεια των υλικών, προϊόντων αλλά και των υπηρεσιών χάνεται. Με την έννοια της κυκλικής οικονομίας επιλέγονται προϊόντα και υπηρεσίες με χαμηλότερη εμπεριεχόμενη ενέργεια, αλλά και αποδοτικότερα συστήματα.
Συστήματα ανάκτησης θερμότητας για την παραγωγή ζεστού νερού χρήσης, χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, χρήση βιομάζας κ.ά. αποτελούν λύσεις χαμηλής κατανάλωσης ενέργειας. Από τη μείωση της χρήσης ενέργειας ένας τουριστικός οργανισμός ωφελείται άμεσα οικονομικά και περιβαλλοντικά με εξοικονόμηση ενέργειας που μπορεί να φτάσει και στο 45%
Διαχείριση υδάτινων πόρων
Η χρήση νερού στις τουριστικές επιχειρήσεις κρίνεται κατά γενικό κανόνα υψηλή. Το νερό συνήθως είναι φθηνό και δεν υπάρχει μέριμνα όσον αφορά στην ικανότητα των υδάτινων πόρων να ανταπεξέλθουν στις καταναλωτικές ανάγκες.
Η έννοια της κυκλικής οικονομίας εισάγει τεχνικές επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης νερού, περιορισμένες καταναλώσεις και προστασία των πόρων. Μέσω της επαναχρησιμοποίησης των υδάτων η κατανάλωση νερού σε μια τουριστική επιχείρηση μπορεί να περιοριστεί κατά 50%, σε συνδυασμό με τεχνικές εξοικονόμησης νερού χωρίς να γίνεται καμία καταστρατήγηση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών.
Διαχείριση αποβλήτων
Η Ευρωπαϊκή νομοθεσίας επιτάσσει συγκεκριμένες τεχνικές για τον περιορισμό των αποβλήτων και για τη διαχείρισης τους. Μέσω ολοκληρωμένων μοντέλων διαχείρισης αποβλήτων μπορούν να επιτευχθούν υψηλά ποσοστά ανακύκλωσης και να αξιοποιηθούν υλικά που μέχρι σήμερα θεωρούνται απόβλητα για την παραγωγή άλλων προϊόντων.
Η ευκαιρία που δίνεται στις τουριστικές επιχειρήσεις είναι να επαναχρησιμοποιούν και να ανακυκλώνουν όσο το δυνατόν περισσότερο συμβάλλοντας στην περιβαλλοντική προστασίας και στην προστασία των κοινωνιών. Μέσω εξειδικευμένων μοντέλων και τεχνικών, συμπεριλαμβανόμενης της κομποστοποίησης, η παραγωγή και ανακύκλωση των αποβλήτων σε έναν τουριστικό οργανισμό μπορεί να φτάσει και στο 80%.
Διαχείριση χημικών
Η χρήση των χημικών σήμερα χαρακτηρίζεται ως υπερβολική. Η ευρωπαϊκή νομοθεσία επιβάλλει τον έλεγχο των ουσιών μέσω της οδηγίας REACH και τους κανόνες διακίνησης. Ο έλεγχος των χημικών, αλλά και των συστατικών τους δε θα πρέπει να επιβάλλεται αποκλειστικά μέσω της νομοθεσίας. Οι οργανισμοί θα πρέπει να αναπτύξουν μηχανισμούς να αξιολογηθούν τα χημικά που χρησιμοποιούνται σε προϊόντα, διαχειρίσεις και να επιλέγουν λύσεις με φιλικότερα συστατικά. Ο τουριστικός τομέα καταναλώνει σημαντικές ποσότητες χημικών σε διάφορες διαχειρίσεις όπως καθαριότητα, διαχείριση νερού, διαχείριση λυμάτων κ.ά. Με την εφαρμογή κατάλληλων τεχνικών οι καταναλώσεις χημικών μπορούν να περιοριστούν μέχρι και κατά 50% συμβάλλοντας ουσιαστικά στην προστασία του περιβάλλοντος.
Συμπερασματικά, η κυκλική οικονομία αποτελεί ένα νέο εξαιρετικό εργαλείο διαχείρισης της αειοφορίας για το σύνολο των οικονομικών κλάδων όπως και στον τουρισμό. Στο άρθρο παρουσιάστηκαν πέντε θεματικές περιοχές όπου οι τουριστικές επιχειρήσεις μπορούν να επωφεληθούν και να συμβάλουν στην προστασία του περιβάλλοντος με παράλληλη εξοικονόμηση πόρων.
* Ο Σωτήρης Μυλωνάς είναι εκπρόσωπος της Travelife για την Ελλάδα και πιστοποιημένος ανεξάρτητος επιθεωρητής της. Διαθέτει τεράστια εμπειρία στην εφαρμογή της αειφορίας στον ξενοδοχειακό κλάδο, ενώ εργάζεται σε περισσότερες από 10 χώρες. Είναι διπλωματούχος πολιτικός μηχανικός και κάτοχος ΜΒΑ, και επιπλέον διαθέτει σημαντική εκπαιδευτική και συγγραφική δραστηριότητα.
(Πηγή: traveldailynews.gr)