Η σχέση μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκίας είναι εδώ και καιρό
δύσκολη και θλιβερή. Η Τουρκία έχει επιδιώξει να γίνει πλήρες μέλος της ΕΕ από
το 1987 και η τελωνειακή ένωση ΕΕ-Τουρκίας του 1995 ήταν ένα μεγάλο βήμα προς
τα εμπρός. Ωστόσο, οι διμερείς σχέσεις έχουν αντιμετωπίσει πολλές δυσκολίες: τη
διαφωνία για την Κύπρο, επεισόδια οικονομικής και πολιτικής αναταραχής στην
Τουρκία και ανοιχτή αντίθεση στην ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ από χώρες του
πυρήνα της ΕΕ, όπως τη Γερμανία και τη Γαλλία. Πιο πρόσφατα, η σχέση
ΕΕ-Τουρκίας επιδεινώθηκε εξαιτίας της ανησυχητικής συμπεριφοράς της τουρκικής
κυβέρνησης μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016.
Σε αυτό το δύσκολο περιβάλλον, η ΕΕ μπορεί να θεωρήσει την
ενεργειακή σχέση και την σχέση για το κλίμα με την Τουρκία, μια σχετική
επιτυχία. Τα ενεργειακά θέματα είναι ένας τομέας όπου επικρατούν ισχυρά
αμοιβαία συμφέροντα ακόμη και στη διάρκεια δύσκολων πολιτικά στιγμών. Αυτό
εξακολουθεί να ισχύει, αλλά ακόμη και εδώ η προσέγγιση ίσως χρειαστεί μια
επανεξέταση.
Τις τελευταίες δεκαετίες, το αέριο και η ηλεκτρική ενέργεια
ήταν στον πυρήνα της ενεργειακής συνεργασίας ΕΕ-Τουρκίας. Αυτοί οι τομείς είναι
εξαιρετικά ορατοί και οδηγούν σε εντυπωσιακές ανακοινώσεις, αλλά η επίδραση σε
αυτούς τους τομείς είναι πιθανό να αποδειχθεί περιορισμένη στην πράξη,
δεδομένης της μικρής εμβέλειαςγια την περιφερειακή διαμετακόμιση φυσικού αερίου
και της εμπορίας ηλεκτρικής ενέργειας. Αντιθέτως, η συνεργασία σε άλλους τομείς
-όπως οι ανανεώσιμες πηγές, η ενεργειακή αποδοτικότητα, η πυρηνική ενέργεια και
η εκπομπή ρύπων- θα μπορούσε να φέρει πραγματικά οφέλη για την μακροπρόθεσμη
ενεργειακή, κλιματική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Θα μπορούσε ακόμη και να
ενισχύσει την ασταθή μακροοικονομική και γεωπολιτική σταθερότητα της περιοχής.
Αναφορικά με την ανανεώσιμη ενέργεια και την ενεργειακή
αποδοτικότητα, η ΕΕ θα μπορούσε να υποστηρίξει την Τουρκία με την αύξηση της
οικονομικής στήριξης που παρέχει αυτή τη στγμή εντός του πλαισίου των
δεσμεύσεων για τη χρηματοδότηση του κλίματος. Αυτό θα ενισχύσει τις πιθανότητες
επενδύσεων σε ανανεώσιμες και σε projects αποδοτικότητας στην Τουρκία,
ιδιαίτερα καθώς το κόστος κεφαλαίου συνεχίζει να αποτελεί μεγάλο εμπόδιο για
αυτές τις επενδύσεις.
Αναφορικά με την πυρηνική ενέργεια, η ΕΕ μπορεί να κάνει μία
λογική συνεισφορά στην δημιουργία ενός πυρηνικού ενεργειακού κλάδου στην
Τουρκία. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί κυρίως με την ένταξη της Τουρκίας στο
πλαίσιο του Euratom. Μια τέτοια κίνηση θα υποστήριζε την Τουρκία στα σχέδιά τς
για πυρηνική ενέργεια, και την ίδια στιγμή προσφέρει οφέλη για την ΕΕ, ιδίως σε
ό,τι αφορα την περιφερειακή πυρηνική ασφάλεια.
Όσον αφορά τις αγορές άνθρακα, η ΕΕ μπορεί να προσφέρει
θεσμική στήριξη στην Τουρκία, όπως γίνεται ήδη με άλλες χώρες όπως η Κίνα.
Το να επαναπροσδιοριστεί η ενεργειακή συνεργασία μακριά από
το εμπόριο αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, προς την ανανεώσιμη και την
πυρηνική ενέργεια, την ενεργειακή απόδοση και τις αγορές άνθρακα, θα είναι
περισσότερο αποτελεσματικό και στρατηγικό, τόσο για την ΕΕ όσο και για την
Τουρκία. Για την ΕΕ, θα προσφέρει μια ευκαιρία να υλοποιηθούν στην πράξη οι
φιλοδοξίες της για ηγετική θέση στην ενέργεια, ενώ παράλληλα ανοίγουν νέες
εμπορικές ευκαιρίες. Για την Τουρκία, θα ενισχύσει τόσο το κλίμα όσο και την
περιβαλλοντική επίδοση, μειώνοντας παράλληλα το κόστος των εισαγωγών ενέργειας
και την ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία.
Πάνω από όλα, αυτή η αλλαγή προτεραιοτήτων θα βοηθούσε να
αποτραπεί το να καταφύγει η Τουρκία στον άνθρακα. Σήμερα, η Τουρκία έχει
εκπονήσει το πρόγραμμα για την ανάπτυξη του τρίτου μεγαλύτερου εργοστασίου
άνθρακα παγκοσμίως, μετά τις Ινδία και Κίνα.
Μόνο με την μετατόπιση αυτών των προτεραιοτήτων μπορεί η
ενεργειακή συνεργασία ΕΕ-Τουρκίας να αποκτήσει έναν πραγματικά στρατηγικό ρόλο
στο πλαίσιο της σχέσης ΕΕ-Τουρκίας. Θα είναι δύσκολο αλλά η ενέργεια έχει ακόμη
τη δυναμική να αποτελέσει το θεμέλιο μιας θετικής σχέσης μεταξύ των δύο
δυνάμεων.
(Πηγή: Bruegel / capital.gr)