Του Θεόδωρου Σκυλακάκη*
Τον τελευταίο καιρό, με αφορμή τη χτεσινή υπογραφή της διακρατικής συμφωνίας για τον αγωγό Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη, που συνδυάστηκε και με την επίσκεψη του προέδρου της Ρωσικής Ομοσπονδίας κ Β. Πούτιν, αναπτύχθηκαν διάφοροι μύθοι και καλλιεργήθηκαν αντίστοιχες φημολογίες γύρω από τη στάση τόσο των εμπλεκομένων, όσο και των άλλων μεγάλων διεθνών δυνάμεων σε σχέση με τον αγωγό αυτό.
Όπως συμβαίνει κατά καιρούς στη χώρα μας, οι φημολογίες αυτές αναπτύχθηκαν ερήμην των θεμελιωδών δεδομένων επί των οποίων στηρίζεται η κατασκευή του αγωγού, εδραζόμενες προπαντός στη γνωστή συνωμοσιολογική προσέγγιση των διεθνών σχέσεων, αντίστοιχη με αυτή που υπάρχει και για τις εσωτερικές πολιτικές διεργασίες και διαδικασίες.
Ποια είναι η πραγματικότητα. Ο αγωγός Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη προχωρεί δυναμικά, έχοντας γενική υποστήριξη και αποδοχή, γιατί είναι ένας αγωγός αμοιβαία επωφελής, για όλους τους εμπλεκόμενους. Πρόκειται για έναν αγωγό win-win («κερδίζουν όλοι από αυτόν»). Γιατί συμβαίνει αυτό και ποιοι επωφελούνται:
· Οι χώρες από τις οποίες διέρχεται ο αγωγός (Ελλάδα και Βουλγαρία), βλέπουν μια σημαντική επένδυση να πραγματοποιείται στο έδαφός τους, η οποία θα φέρει στις τοπικές τους κοινωνίες πλούτο και θέσεις εργασίας και στα δημόσια οικονομικά τους αξιόλογα έσοδα. Ταυτόχρονα εντάσσονται πλέον στο «κλαμπ» των χωρών με διεθνή ενεργειακή σημασία, μια που από αυτές θα διέρχεται ένας αγωγός που θα επηρεάζει τη διεθνή αγορά πετρελαίου. Ειδικότερα για την Ελλάδα, η παρουσία του αγωγού αυτού (στον οποίο εμπλέκονται και μεγάλες διεθνείς εταιρείες), στην ευαίσθητη περιοχή της Θράκης, έχει πρόσθετη γεωστρατηγική σημασία.
· Για τη Ρωσία που είναι όχι μόνο μεγάλη και σημαντική χώρα, αλλά και μια από τις σπουδαιότερες πετρελαιοπαραγωγές χώρες του πλανήτη, ο αγωγός αυτός προσφέρει τη δυνατότητα, με τρόπο οικονομικό και ασφαλή, να διοχετεύσει την παραγωγή της στη διεθνή αγορά. Οικονομικό, μια που ο αγωγός ακολουθεί μια διαδρομή σύντομη και πεδινή και επιβαρύνει πολύ λιγότερο το κόστος για τις εταιρείες της, σε σχέση με άλλες εναλλακτικές διαδρομές. Ασφαλή, διότι ο αγωγός διέρχεται από δύο χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δηλαδή χώρες με κράτος δικαίου και ιδιαίτερα μειωμένο πολιτικό και οικονομικό ρίσκο, με τις οποίες μάλιστα διατηρεί παραδοσιακά και ιστορικά καλές διμερείς σχέσεις. Άλλωστε, το γεγονός ότι ο αγωγός αποτελεί εναλλακτική διαδρομή (σε σχέση με τον Βόσπορο και τα προβλήματα κορεσμού τα οποία παρουσιάζει, αλλά και άλλους υφιστάμενους αγωγούς), αυξάνει την ασφάλεια των εξαγωγών της.
Ο αγωγός όμως αυτός αποτελεί θετική εξέλιξη και για άλλους ισχυρούς διεθνείς παράγοντες. Αυτός ήταν άλλωστε ο λόγος για τον οποίο ο Ματ Μπράιζα βοηθός υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, που βρέθηκε την περασμένη Δευτέρα στην Αθήνα για τη συνεδρίαση της ελληνοαμερικανικής επιτροπής οικονομικής και εμπορικής συνεργασίας, συνεχάρη την Ελλάδα και τη Βουλγαρία για την προώθηση του Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη. Ο αγωγός αυτός βελτιώνοντας την ενεργειακή ασφάλεια, καθώς απελευθερώνει τη διεθνή αγορά από τις ανασφάλειες του Βοσπόρου, ωφελεί σε τελική ανάλυση (έστω και οριακά) όλους τους καταναλωτές πετρελαίου. Διότι οι διεθνείς τιμές του πετρελαίου αφορούν τους πάντες και προπαντός τις χώρες με υψηλή κατά κεφαλήν κατανάλωση του αγαθού αυτού. Για αντίστοιχους λόγους και η Ευρωπαϊκή Ένωση βλέπει θετικά τον καινούργιο αυτό αγωγό, που διέρχεται άλλωστε από δύο κράτη-μέλη της.
Το έργο αυτό, το οποίο είναι γεωστρατηγικά επωφελές, αλλά και εμπορικά προσοδοφόρο και οικονομοτεχνικά αποδοτικό, προωθείται με την ισχυρή πολιτική βούληση όλων των εμπλεκομένων πλευρών (Ελλάδα, Βουλγαρία και Ρωσία), η οποία έχει διατυπωθεί στο ανώτερο δυνατό επίπεδο, ουδέποτε αμφισβητήθηκε και αντίθετα επικυρώθηκε συμβολικά με υψηλού επιπέδου επισκέψεις.
Στη διεθνή σκηνή έργα αυτού του χαρακτήρα (αμοιβαίως επωφελή/win-win), προωθούνται κατά κανόνα χωρίς διεθνείς επιπλοκές. Όχι διότι ο διεθνής περίγυρος δεν επηρεάζεται από τα επιμέρους εθνικά συμφέροντα και τις αντίθετες οπτικές γωνίες των ισχυρών (ιδίως) κρατών, αλλά διότι υπάρχουν αρκετά πεδία διαπραγμάτευσης και άσκησης επιρροής των κρατών αυτών σε θέματα όπου οι αντιθέσεις είναι πραγματικές, ώστε να θεωρείται γενικά αντιπαραγωγική η εμπλοκή στις αντιθέσεις αυτές και των πρωτοβουλιών εκείνων, από τις οποίες όλοι τελικά επωφελούνται.
* Ο Θόδωρος Σκυλακάκης είναι Γενικός Γραμματέας Διεθνών Αναπτυξιακών Σχέσεων και Αναπτυξιακής Συνεργασίας του Υπουργείου Εξωτερικών και ήταν αντιπρόεδρος της Διαγραμματειακής Επιτροπής υποστήριξης των διαπραγματεύσεων για τον αγωγό Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη.
(Ημερησία, 16/3/07)