Του Μιχάλη Καϊταντζίδη
Ταχύτητα στις επόμενες ενέργειες για την υλοποίηση του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη συνέστησαν Καραμανλής, Πούτιν και Στανίσεφ.
Μάλιστα ο δεύτερος έφερε ως παράδειγμα τον αγωγό που ετοιμάζει η Ρωσία στον Ειρηνικό, απέναντι από την Ιαπωνία, 700 χιλιόμετρα του οποίου κατασκευάστηκαν απο τον Σεπτέμβριο πέρυσι, όταν είχε ξαναέρθει στην Ελλάδα, μέχρι σήμερα!
Το γεγονός δείχνει ότι και οι 3 πλευρές βιάζονται να ξεκινήσει η λειτουργία του πετρελαιαγωγού και η κάθε πλευρά έχει τους λόγους της. Η Ρωσία, για να διευκολύνει την έξοδο των πετρελαίων της, καθώς θα αυξηθούν οι ποσότητες που καταλήγουν στη Μαύρη Θάλασσα, και Ελλάδα και Βουλγαρία για να αρχίσουν να δέχονται τα οφέλη από ένα τέτοιο έργο.
Ποιους ωφελεί
Ποιες όμως μπορεί να είναι οι πραγματικές διαστάσεις ενός τέτοιου έργου και ποια τα πραγματικά οφέλη;
Σε παρόμοιες περιπτώσεις και με δεδομένη την επικοινωνιακή αξιοποίηση που επιδιώκουν οι κυβερνήσεις όταν αναγγέλλουν παρόμοιας έκτασης και σημασίας έργα, είναι φυσικό να παραμορφώνονται κάποιες διαστάσεις τους.
Στην περίπτωση του ελληνο-βουλγαρικού πετρελαιαγωγού έχουμε ένα έργο που εξυπηρετεί πρωτίστως τις χώρες και τις εταιρείες που έχουν πρόβλημα με την εξαγωγή του πετρελαίου προς τις αγορές, δηλαδή τη Ρωσία πρωτίστως και δευτερευόντως το Καζαχστάν.
Η Ρωσία και οι ρωσικές εταιρείες, όπως επίσης και οι εταιρείες που παράγουν πετρέλαια στο Τενγκίζ του Καζαχστάν (επικεφαλής η αμερικανική Chevron), από τα πράγματα θέλουν να διαθέτουν έναν εναλλακτικό δρόμο για την έξοδο των πετρελαίων τους στη Μεσόγειο. Και αυτό, επειδή σταδιακά το τράφικ στη διέλευση των στενών του Βοσπόρου κοστίζει όλο και περισσότερο, λόγω των καθυστερήσεων στη διέλευση των πετρελαιοφόρων, ενώ τα αμέσως επόμενα χρόνια οι ποσότητες πετρελαίου που καταλήγουν στη Μαύρη Θάλασσα θα αυξάνονται.
Έτσι ο συγκεκριμένος αγωγός θα διασφαλίζει στις εταιρείες που θα τον χρησιμοποιούν ότι, σε περιπτώσεις δυσκολιών στη διέλευση ή άσχημων καιρικών συνθηκών στο Νοβοροσίσκ, αγωγοί της Ρωσίας και του Καζαχστάν θα μπορούν να τροφοδοτούν τους πελάτες τους με πετρέλαιο από την Αλεξανδρούπολη.
Τα Στενά
Δεν πρέπει να αγνοείται ότι η Ρωσία σε καμία περίπτωση δεν θέλει να υποβαθμίσει τη σημασία που έχουν για την ίδια τα Στενά. Μάλιστα, όπως είναι σε θέση να γνωρίζει η «Ε», ο Βίκτωρ Κριστένκο, στην πρώτη συνάντηση που έγινε τον Μάιο του 2005 στη Μόσχα, με κυβερνητικές αντιπροσωπείες από την Ελλάδα και τη Βουλγαρία, η κατεύθυνση που έδωσε στα στελέχη του υπουργείου ήταν ότι η όποια κίνηση ή συμφωνία για τη δημιουργία εναλλακτικών αγωγών δεν θα πρέπει να υποβαθμίζει το ρόλο των Στενών για τη Ρωσία.
Η πραγματικότητα που περιγράφεται παραπάνω αποτυπώνεται και στη διακρατική συμφωνία που υπέγραψαν χθες οι υπουργοί Σιούφας, Κριστένκο και Γκαγκαούζοφ.
Η Transneft
Στο άρθρο 5 του κειμένου της προβλέπεται ότι η διεθνής εταιρεία, στην οποία θα ανήκει το έργο, θα παραχωρήσει τη διαχείρισή του στη ρωσική Transneft, που ελέγχει το 1/3 της συμμετοχής της ρωσικής πλευράς (51%).
Πρόκειται για την εταιρεία, η οποία σήμερα κατασκευάζει και ελέγχει όλο το σύστημα αγωγών πετρελαίου της Ρωσίας, από τον Ειρηνικό μέχρι την Ευρώπη και τη Βαλτική.
Η Transneft προβλέπεται να διαμορφώνει τις ροές πετρελαίου, να διεκπεραιώνει όλα τα διοικητικά θέματα και να εκτελεί τον προγραμματισμό εφοδιασμού και φόρτωσης του πετρελαίου.
Με λίγα λόγια, θα έχει τον πλήρη έλεγχο του αγωγού και στην ουσία θα τον χειρίζεται ως προέκταση του ρωσικού συστήματος αγωγών πετρελαίου, κάτι που βεβαίωσε με συνέντευξή του στην εφημερίδα «Κομερσάν» της Μόσχας ο υφυπουργός Βιομηχανίας της Ρωσίας, Αντρέι Ντεμέντιεφ.
Η συγκεκριμένη λειτουργία, στην οποία συμφώνησαν όλες οι πλευρές, διαφέρει ριζικά από το πώς λειτουργούν άλλα αντίστοιχα έργα. Σε αυτά, οι μέτοχοι, τις περισσότερες φορές τουλάχιστον, ελέγχουν ποσοστό χωρητικότητας του αγωγού, αντίστοιχο με το ποσοστό που συμμετέχουν στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας διαχείρισης.
Στην περίπτωση του Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη, το αν θα περάσουν, 10, 20 ή 35 εκατομμύρια τόνοι, θα το καθορίζει η Transneft, με βάση τα συμφέροντά της και την κατάσταση που επικρατεί στο Νοβοροσίσκ και τα Στενά. Αν, για παράδειγμα, δεν υπάρχει «τράφικ» στα Στενά, τότε θα προτιμάται η διέλευση των φορτίων της από εκεί, καθώς το κόστος της θαλάσσιας μεταφοράς είναι πάντα χαμηλότερο από τη χρήση αγωγών.
Η επένδυση
Σε καθαρά επιχειρηματικό επίπεδο, η συγκεκριμένη επένδυση ελάχιστα έχει να προσφέρει στις ελληνικές και βουλγαρικές. Η συμφωνία δεν προβλέπει παροχή εγγυήσεων από τη ρωσική πλευρά, για μίνιμουμ ποσότητες πετρελαίου που θα διέρχονται. Έτσι τα έσοδα της εταιρείας του αγωγού από τα τέλη διέλευσης θα καθορίζονται αποκλειστικά από το πρόγραμμα που θα κάνει η Transneft.
Δηλαδή οι βουλγαρικές και ελληνικές εταιρείες θα πρέπει να καταβάλουν δικά τους ή δανειακά κεφάλαια ύψους περίπου 450 εκατομμυρίων ευρώ, χωρίς να γνωρίζουν πότε και με τι ρυθμό θα τα εισπράξουν από την εκμετάλλευση του έργου.
Έτσι, ακόμη πριν υπογραφεί η συμφωνία, η βουλγαρική κυβέρνηση φρόντισε να εξασφαλίσει κατ' αρχήν συμφωνίες με ενδιαφερόμενες εταιρείες για συμμετοχή στον αγωγό, προκειμένου να πουλήσει ποσοστά.
Αυτές ως γνωστόν είναι η αμερικανική Chevron, η πετρελαϊκή εταιρεία του Ομάν, η ρωσοβρετανική ΤΝΚ-ΒΡ και η καζάκικη κρατική εταιρεία Kazmunaigaz.
Οι παραπάνω εταιρείες ήδη παράγουν πετρέλαιο στο Καζαχστάν. Το μεταφέρουν μέσω αγωγού στο Νοβοροσίσκ και ήδη σε ετήσια βάση φορτώνουν 35 εκατομμύρια τόνους με άμεση προοπτική η ποσότητα αυτή να αυξηθεί σε 50 εκατομμύρια τόνους. Έχουν δηλαδή λόγους να συμμετέχουν στην εταιρεία του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη, ώστε να έχουν λόγο έστω και από την πλευρά τής μειοψηφίας στη διαχείρισή του.
Όσο για τις ελληνικές εταιρείες, το βέβαιο είναι ότι μέχρι στιγμής οι όμιλοι Λάτση και Κοπελούζου δεν προτίθενται να μεταβιβάσουν ποσοστά τους.
Οι κατασκευές
Το τεράστιο έργο με προϋπολογισμό που πλησιάζει το 1 δισ. ευρώ όπως είναι φυσικό έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον όλων των μεγάλων κατασκευαστικών ομίλων.
Η εταιρεία του πετρελαιαγωγού θα έχει να διαχειριστεί την κατασκευή του αγωγού μήκους 285 χιλιομέτρων, την κατασκευή των δεξαμενών χωρητικότητας 600.000 κυβικών στην Αλεξανδρούπολη και 450.000 κυβικών στο Μπουργκάς και όλων των μηχανολογικών εγκαταστάσεων, όπως αντλιοστάσια κ.λπ.
Επίσης, μετά την ολοκλήρωση του έργου, την ανάθεση της θαλάσσιας μεταφοράς πετρελαίου από το Νοβοροσίσκ στο Μπουργκάς, προκειμένου το πετρέλαιο να προωθηθεί στον αγωγό.
Με βάση τη συμφωνία που υπογράφηκε, οι αναθέσεις αυτές θα μπορούν να γίνουν στις ίδιες τις ιδρύτριες εταιρείες ή θυγατρικές τους, εφόσον όμως λάβουν μέρος στους διαγωνισμούς που θα προκηρυχθούν και προσφέρουν ανταγωνιστικές τιμές.
Η Θράκη
Στο ερώτημα τι θα κερδίσουν ο νομός Έβρου και η ευρύτερη περιφέρεια της Θράκης, το βέβαιο είναι ότι θα δημιουργηθεί μια σημαντική κίνηση κατά τη φάση της κατασκευής των έργων.
Η φάση της λειτουργίας του πετρελαιαγωγού και του όλου συγκροτήματος, σύμφωνα με τα όσα είπαν οι αρμόδιοι υπουργοί, θα προσφέρει 250-300 νέες θέσεις εργασίας, μέρος των οποίων θα καλυφθεί από την τοπική κοινωνία.
Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι η λειτουργία συγκροτημάτων, όπως του πετρελαιαγωγού, απαιτεί πρόσθετες υπηρεσίες, τις οποίες συνήθως προσφέρουν τοπικές επιχειρήσεις.
Η θαλάσσια μεταφορά πετρελαίου από την Αλεξανδρούπολη, όπως εκτιμούν οι ειδικοί στα ναυτιλιακά, δεν θα δημιουργήσει ιδιαίτερη αύξηση της κίνησης, καθώς τα δεξαμενόπλοια θα προσεγγίζουν σε απόσταση περίπου 7 χιλιομέτρων από την ακτή και θα φορτώνουν από τα ειδικά αγκυροβόλια, οπότε δεν θα υπάρχει δυνατότητα για έξοδο πληρωμάτων, διανυκτερεύσεις κ.λπ.
Πέρα από αυτά, το Ελληνικό Δημόσιο θα εισπράττει ως τέλη διέλευσης 1 δολάριο για κάθε τόνο που διέρχεται από τον αγωγό. Από τώρα δε, έχει ξεκαθαρίσει ότι τα έσοδα αυτά θα διατίθενται για έργα υποδομής ή προστασίας του περιβάλλοντος στο νομό Έβρου.
Το περιβάλλον
Η προστασία του ευαίσθητου οικοσυστήματος στο Δέλτα του Έβρου, της ακτογραμμής και του ήπιου χαρακτήρα ανάπτυξης που προκρίνουν όλοι οι τοπικοί παράγοντες του Έβρου, αποτελεί το κύριο μέλημά τους σε σχέση με την κατασκευή του πετρελαιαγωγού και των εγκαταστάσεών του.
Η αλήθεια είναι ότι Καραμανλής, Πούτιν και Στανίσεφ τόνισαν με έμφαση ότι το όλο έργο θα καλύπτει τις αυστηρότερες περιβαλλοντικές απαιτήσεις, τόσο της εθνικής νομοθεσίας όσο και της Ε.Ε.
Ωστόσο, στο επίπεδο της ενημέρωσης της τοπικής κοινωνίας, υπάρχει πλήρης συσκότιση, καθώς κανείς δεν βρέθηκε να την ενημερώσει.
Όπως επισημαίνουν από το υπουργείο Ανάπτυξης έχει γίνει μια κατ' αρχήν χωροθέτηση των εγκαταστάσεων από την πρώτη μελέτη που έγινε πριν από περίπου 7 χρόνια.
Ωστόσο η μελέτη αυτή θα πρέπει να επικαιροποιηθεί ενώ, όπως είπε και ο πρόεδρος Πούτιν, δεν θα υπάρξει πρόβλημα αν η χάραξη του αγωγού παρακάμψει ευαίσθητα οικοσυστήματα, φέρνοντας ως παράδειγμα τη λίμνη Βαϊκάλη της Ρωσίας, αν και ο αγωγός θα είναι υπόγειος.
(Ελευθεροτυπία, 16/3/07)