Του Ευθ. Π. Πέτρου
Τεραστίας σημασίας έργο ο αγωγός Μπουργκάς - Αλεξανδρουπόλεως. Παρ’ ότι δε, επ’ ευκαιρία της υπογραφής της σχετικής συμφωνίας ακούσθηκαν και κάποιες υπερβολές, είναι γεγονός ότι ανοίγει δρόμους για την ελληνική οικονομία. Υπό την προϋπόθεση βεβαίως ότι η εκμετάλλευσις των νέων δεδομένων θα γίνη από τους Έλληνες επιχειρηματίες κατά τρόπον υγιή. Και ότι δεν θα περιμένουν κάποιοι «εξ ουρανού» την περαιτέρω ανάπτυξη.
Σημαντικός βεβαίως είναι και ο ρόλος του Κράτους, το οποίο πρέπει από τώρα να μεριμνήση για τις υποδομές που θα χρειασθούν, αλλά και για την υποστήριξη των επιχειρηματιών οι οποίοι θα θελήσουν να επενδύσουν στις νέες προοπτικές που διανοίγονται. Επιπροσθέτως, δεν θα πρέπει να περιμένουμε την τελευταία στιγμή για να γίνουν τα απαραίτητα, προκειμένου να ρυθμισθούν τα νέα προβλήματα όπως για παράδειγμα, αυτά που θα προκύψουν από την αύξηση της ναυσιπλοΐας στο Αιγαίο μόλις αρχίση η λειτουργία του αγωγού.
Το πρόβλημα είναι, ότι στην συγκεκριμένη περίπτωση συνεργαζόμεθα με δύο χώρες οι οποίες -για πολύ γνωστούς και κατανοητούς λόγους- εξακολουθούν να είναι προσκολλημένες στην πολιτική της κεντρικά κατευθυνομένης οικονομίας, με το Κράτος να παίζη τον βασικό ρόλο στις επιχειρηματικές πρωτοβουλίες. Είναι και αυτός ένας λόγος για τον οποίο θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε με κάποια επιφύλαξη τις -ανεπίσημες ούτως ή άλλως- προβλέψεις περί ρωσικών επενδύσεων στις ευρωπαϊκές χώρες.
Αξίζει όμως να δούμε το στρατηγικό περιβάλλον, οι αναδιαμορφώσεις του οποίου κατέστησαν τελικώς δυνατή την δημιουργία του αγωγού.
Είναι πολλά χρόνια τώρα, που οι χώρες παραγωγοί πετρελαίου έχουν λίγο-πολύ παγιώσει τα «πελατολόγιά» τους. Η Ρωσία, η οποία ελέγχει την πλούσια περιοχή του Καυκάσου και της Κασπίας, διαθέτει το πετρέλαιό της, όπως και το φυσικό αέριο, κυρίως στις ευρωπαϊκές χώρες.
Δεν πρέπει να μας διαφεύγη ότι το πετρέλαιο της Κασπίας είναι «βαρύ» και ως εκ τούτου το κόστος αντλήσεως και επεξεργασίας του είναι πολύ υψηλότερο του αραβικού, το οποίο για τον λόγο αυτό ονομάζεται «Arabian light». Ως εκ τούτου το ρωσικό πετρέλαιο δεν ήταν ούτε ανταγωνιστικό ούτε τόσο πολύ κερδοφόρο, όσο η τιμή του βαρελιού κυμαινόταν περί τα 20 δολλάρια.
Τώρα που η τιμή έφθασε τα 60 δολλάρια, τα πράγματα έχουν αλλάξει και η Ρωσία έχει ένα πολύ σημαντικό κίνητρο να θελήση να αναπτύξη περισσότερο τις εξαγωγές της. Την ίδια στιγμή όμως οι πολιτικές και εθνοτικές ανακατατάξεις δημιουργούν νέα δεδομένα. Μετά την αμερικανική διείσδυση σε χώρες της κεντρικής Ασίας, η κατάστασις στην Μέση Ανατολή αποκλείει ανάπτυξη της ρωσικής επιρροής στην περιοχή. Το Ιράν, με το οποίο η Μόσχα συνδέεται όλο και στενότερα, για λόγους απλής γεωγραφίας, δεν μπορεί να αποτελέση εξαγωγική διέξοδο.
Κατά τα λοιπά, οι προσπάθειες της Ουάσιγκτων για ανάπτυξη της επιρροής τους σε χώρες της πρώην ΕΣΣΔ (άλλοτε επιτυχείς και άλλοτε όχι) έχουν θορυβήσει την Μόσχα, η οποία διαβλέπει τον κίνδυνο να υποχρεωθή να καταστήση στρατηγικούς της συμμάχους χώρες που τελούν υπό αμερικανική επιρροή. Μάλιστα οι κινήσεις αυτές έρχονται μετά την ένταξη στις δυτικές δομές των χωρών της πρώην ανατολικής Ευρώπης, την οποία η Ρωσία θεωρεί κίνηση στρατηγικού αποκλεισμού.
Αυτά όλα «άφηναν» ως μόνο εναλλακτικό δρόμο τον αγωγό Μπακού - Τσεϊχάν, που από την Υπερκαυκασία φθάνει μέσω Τουρκίας στην νότια Μικρασιατική ακτή, απέναντι από το Ριζοκάρπασο της Κύπρου. Δηλαδή θα οδηγούσαν σε πλήρη εξάρτηση των δρόμων εξαγωγής του ρωσικού πετρελαίου από χώρες που η Μόσχα δεν θεωρούσε αξιόπιστους εταίρους.
Μονόδρομος ήταν επομένως η στροφή προς την Ευρώπη και η δραστηριοποίησις προς την άρτι υπογραφείσα συμφωνία για τον αγωγό Μπουργκάς-Αλεξανδρουπόλεως.
Δεν είναι λοιπόν αυτή, μια συμφωνία που περιβάλλεται από την βεβαιότητα που επιδιώκουν οι οικονομικοί παράγοντες. Είναι μια μελετημένη κίνησις στην σκακιέρα των διεθνών στρατηγικών ισορροπιών με όλες τις αβεβαιότητες και το ρίσκο που τούτο συνεπάγεται. Αλλά αυτό είναι και το στοιχείο που ναι μεν δεν αφήνει πολλά περιθώρια κρατικών παρεμβάσεων, αλλά μπορεί να καταστήση ιδιαιτέρως κερδοφόρες τις υγιείς επενδυτικές κινήσεις διορατικών επιχειρηματιών. Που δεν μπορεί να είναι ούτε Ρώσοι, ούτε Βούλγαροι.
(ΕΣΤΙΑ, 19/3/07)