Του Αθανάσιου Ε. Κουλουμπή*
Η υπερσυγκέντρωση πληθυσμού και οικονομικών δραστηριοτήτων στην περιοχή της Αττικής έχει προκαλέσει σημαντικές αλλαγές στις χρήσεις γης γύρω από το λεκανοπέδιο της Αθήνας. Παρατηρούνται ταχύτατες πολεοδομικές επεκτάσεις σε περιφερειακές πόλεις και ιδιαίτερα στην περιοχή των Μεσογείων, όπου υπάρχει μεγάλη ζήτηση πολεοδομημένης γης για οικιστικούς και εμπορικούς σκοπούς.
Η αύξηση του αριθμού των αυτοκινήτων και η επιμήκυνση των μετακινήσεων οδηγούν σε φαινόμενα κυκλοφοριακής συμφόρησης, παρά την κατασκευή σημαντικών οδικών έργων που έγιναν με την ευκαιρία των Ολυμπιακών Αγώνων. Παρατηρείται διαρκής μείωση της μέσης ταχύτητας μετακίνησης και επέκταση των ωρών κυκλοφοριακής αιχμής σε όλους σχεδόν τους κεντρικούς οδικούς άξονες. Δύο χρόνια μετά την έναρξη λειτουργίας της Αττικής Οδού οι κυκλοφοριακοί φόρτοι ξεπερνούν τις 300.000 διελεύσεις την ημέρα, υπερβαίνοντας κατά πολύ τις αρχικές προβλέψεις. Στο κεντρικό τμήμα της (κόμβος Δουκίσσης Πλακεντίας - έξοδος στην Ε.Ο. Αθηνών - Λαμίας) παρατηρούνται ολοένα και συχνότερα μποτιλιαρίσματα.
Το ποσοστό των μετακινήσεων με τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς (ΜΜΜ) παραμένει πολύ χαμηλό παρά τη συνεχή βελτίωσή τους (επεκτάσεις ΜΕΤΡΟ και Προαστιακού, ανανέωση του στόλου των λεωφορείων). Τα οξυμένα κυκλοφοριακά προβλήματα οδηγούν στην ανάγκη συνεχών επεκτάσεων του δικτύου ΜΕΤΡΟ στο λεκανοπέδιο της Αθήνας και παράλληλα στην κατασκευή νέων σύγχρονων οδικών αξόνων - επεκτάσεων της Αττικής Οδού. Τα έργα πρέπει να επισπευσθούν για να μην οδηγηθούμε σε κυκλοφοριακή ασφυξία. Για το λόγο αυτό προτείνεται μια σειρά από οδικά έργα, τα οποία φαίνονται στο χάρτη με την ακόλουθη αρίθμηση:
1. Η προς νότον επέκταση της Περιφερειακής Υμηττού εξυπηρετεί και συνδέει τα νότια προάστια (Ηλιούπολη, Αργυρούπολη, Γλυφάδα, κ.λπ.) με την Αττική Οδό.
2. Η σύνδεση της Νότιας Περιφερειακής Υμηττού με τη Λεωφόρο Βουλιαγμένης και τη Λεωφόρο Ποσειδώνος θα είναι υπογειοποιημένη σε μεγάλο τμήμα της.
3. Τα νότια προάστια και η Περιφερειακή Υμηττού διά μέσου της σήραγγας Αργυρούπολης θα επικοινωνούν απ’ ευθείας με τα Μεσόγεια (περιοχή Παιανίας - Κορωπίου) και θα συνδέονται με την Αττική Οδό στο ύψος του αεροδρομίου «Ελ. Βενιζέλος».
4. Η επέκταση της Αττικής Οδού προς νότον θα καταλήγει στο λιμάνι του Λαυρίου. Η επέκταση αυτή θα εξυπηρετήσει και τη σύνδεση του Προαστιακού με το λιμάνι του Λαυρίου.
5. Προβλέπονται δύο κλάδοι που θα συνδέουν την Περιφερειακή Υμηττού και την Αττική Οδό με το Πικέρμι και το λιμάνι της Ραφήνας, εξυπηρετώντας παράλληλα την επέκταση του Προαστιακού.
6. Η Ανατολική Περιφερειακή Πεντέλης θα συνδέει τα Μεσόγεια και τα νότια προάστια της Αθήνας (διά μέσου της σήραγγας Αργυρούπολης) με την ΠΑΘΕ προς βορράν, παρακάμπτοντας το κεντρικό τμήμα της Αττικής Οδού που ήδη παρουσιάζει σημάδια κορεσμού. Το έργο αυτό, αν και δεν απαιτείται στην παρούσα φάση, πρέπει να μελετηθεί ώστε να γίνουν οι απαραίτητες απαλλοτριώσεις· για λόγους περιβαλλοντικούς και πολεοδομικούς, θα είναι υπόγειο στο μεγαλύτερο τμήμα του.
7. Η σύνδεση της Λεωφ. Κύμης με την Ε.Ο. Αθηνών - Λαμίας στον κόμβο Καλυφτάκη (Κάτω Κηφισιά) πρέπει να κατασκευαστεί άμεσα διότι θα αποσυμφορήσει –προσωρινά– την Αττική Οδό και ειδικότερα τον κόμβο Μεταμόρφωσης. Το έργο θα επιλύσει τα κυκλοφοριακά προβλήματα των περιοχών Αμαρουσίου, Πεύκης, Νέου Ηρακλείου και Λυκόβρυσης. Μεγάλο τμήμα του προβλέπεται υπογειοποιημένο, επειδή διασχίζει αστικές περιοχές. Δυστυχώς, όμως, οι απαιτούμενες απαλλοτριώσεις –αν και μικρού σχετικά κόστους– δεν έχουν ακόμα ολοκληρωθεί.
8. Υπογειοποιημένη σύνδεση –κάτω από το κέντρο της Αθήνας– της Περιφερειακής Υμηττού με τη Λεωφόρο Κύμης για να αντιμετωπισθούν τα προβλήματα κυκλοφοριακής συμφόρησης που παρουσιάζει η Αττική Οδός στο κεντρικό της τμήμα και να εξυπηρετηθούν οι μετακινήσεις προς και από το κέντρο της πόλης. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στην πολιτική των διοδίων που θα εφαρμοστεί ώστε να μην επιβαρυνθούν κυκλοφοριακά οι ήδη κορεσμένοι κεντρικοί άξονες της πρωτεύουσας. Μελετάται και προγραμματίζεται η σύνδεση της Περιφερειακής Υμηττού (στην Καισαριανή) με το κέντρο της Αθήνας με υπογειοποίηση του οδικού τμήματος στην Πανεπιστημιούπολη.
9. Η οδική σύνδεση του Θριάσιου Πεδίου (Ελευσίνα) με τη Θήβα και την Ε.Ο. Αθηνών - Λαμίας είναι έργο που θα αλλάξει την εικόνα της Δυτικής Αττικής. Ο δρόμος αυτός προβλέπεται να εξυπηρετεί καθημερινά δεκάδες χιλιάδες αυτοκίνητα (κυρίως φορτηγά) συντομεύοντας τους χρόνους μετακίνησης έως και μία ώρα και αποσυμφορώντας την Ε.Ο. Αθηνών - Λαμίας στο ύψος της Αττικής Οδού (κόμβος Μεταμόρφωσης).
10. Οδική σύνδεση του Πειραιά διά μέσου της περιφερειακής του λιμένος Πειραιά, της Λεωφόρου Σχιστού με το Πέραμα, τη διπλή ζεύξη της Σαλαμίνας και τη σύνδεση με την Ε.Ο. Αθηνών - Κορίνθου στο ύψος των Μεγάρων. Το έργο αυτό διευκολύνει την έξοδο του Πειραιά και των νοτίων προαστίων προς δυσμάς (Κόρινθο), μειώνοντας σημαντικά τους χρόνους μετακίνησης και αποσυμφορεί τη Λεωφ. Κηφισού («ποτάμι»). Αξίζει να σημειωθεί ότι τα ετήσια έσοδα των πορθμείων που εξυπηρετούν σήμερα τη Σαλαμίνα είναι κατά πολύ μεγαλύτερα από τα έσοδα της γέφυρας Ρίου - Αντιρρίου.
Υπάρχει επίσης ανάγκη να ολοκληρωθούν μικρότερα οδικά έργα, τα οποία θα έχουν ιδιαίτερα θετικά αποτελέσματα στην αποσυμφόρηση κύριων οδικών αξόνων και καλύτερη τροφοδοσία του δικτύου των αυτοκινητοδρόμων. Τέτοια έργα ενδεικτικά αναφέρονται:
11. Σύνδεση της Περιφερειακής του Ορους Αιγάλεω (που έχει ήδη κατασκευασθεί) με την Ε.Ο. Αθηνών - Κορίνθου στο ύψος Σκαραμαγκά.
12. Βελτίωση των οδικών συνδέσεων της Αττικής Οδού με διαπλατύνσεις των Λ. Δημοκρατίας, Λ. Ηρακλείου, Λ. Πεντέλης, Λ. Θηβών, Ανατολικής Περιφερειακής Αιγάλεω κλπ.
13. Οδική σύνδεση της Χαλκίδας με την Ε.Ο. Αθηνών - Λαμίας στο ύψος Σχηματαρίου, έργο που είναι ήδη υπό κατασκευήν.
Μερικά από τα προτεινόμενα οδικά έργα έχουν ήδη μελετηθεί και προωθούνται για υλοποίηση. Πρέπει να δρομολογηθεί διαδικασία προγραμματισμού και έγκρισης στο σύνολό τους, σε βάθος χρόνου τουλάχιστον την εικοσαετία, σε συντονισμό με το χωροταξικό σχεδιασμό της Αττικής και τις έρευνες του ΟΑΣΑ για την ανάπτυξη των ΜΜΜ. Η Αττική δεν είχε ποτέ συντονισμένο και εγκεκριμένο πολεοδομικό - κυκλοφοριακό σχεδιασμό, συνεχώς επικαιροποιούμενο, στον οποίο να εντάσσονται όλα τα υπό μελέτη μεγάλα έργα. Το Χωροταξικό Σχέδιο είναι σε προχωρημένο στάδιο, χωρίς όμως να έχει λάβει πλήρως υπόψη τις αλληλεπιδράσεις των παραπάνω οδικών έργων και των έργων ΜΜΜ με τις προβλεπόμενες μεγάλες αναπτύξεις (Μητροπολιτικό Πάρκο Ελληνικού, αξιοποίηση Ολυμπιακών Ακινήτων, ανάπλαση παραλιακού μετώπου Δραπετσώνας, κ.λπ.).
Τα προτεινόμενα Οδικά Έργα Αττικής σε συνδυασμό με την Αττική Οδό και την ΠΑΘΕ θα δημιουργήσουν ένα σύγχρονο δίκτυο αυτοκινητοδρόμων, μήκους εκατοντάδων χιλιομέτρων, ικανό να εξυπηρετήσει τις κυκλοφοριακές ανάγκες της Αττικής για τις επόμενες δεκαετίες. Το οδικό αυτό δίκτυο που θα εξυπηρετεί καθημερινά περισσότερες από 1.000.000 μετακινήσεις, σε συνδυασμό με έργα ανάπτυξης περιαστικού πρασίνου και των σημαντικότερων αντιπλημμυρικών υποδομών θα αλλάξει την εικόνα της Αττικής.
Η οικονομική επιτυχία της Αττικής Οδού μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η κατασκευή των προτεινόμενων έργων μπορεί να εξασφαλιστεί με τη μέθοδο της αυτοχρηματοδότησης. Με τον τρόπο αυτό, θα εξοικονομηθούν δημόσιοι πόροι οι οποίοι αντί να διατεθούν για την κατασκευή οδικών έργων μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή των απαραίτητων επεκτάσεων του ΜΕΤΡΟ στο λεκανοπέδιο της Αθήνας.
(Καθημερινή, 17/3/07)
*Πολιτικός μηχανικός, τ. γενικός γραμματέας Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. και υποψήφιος βουλευτής της Ν.Δ. στην Β΄ Αθηνών