Tου Robert J. Samuelson - Aρθρογράφου της Washington Post
«Συμπολίτες μου Αμερικανοί, άνθρωποι από όλο τον κόσμο, πρέπει να αντιμετωπίσουμε την περιβαλλοντική κρίση. Δεν είναι πολιτικό ζήτημα. Είναι ηθικό ζήτημα. Έχουμε στη διάθεσή μας ό,τι χρειαζόμαστε, εκτός ίσως από τη θέληση να δράσουμε. Αυτή είναι μια ανανεώσιμη πηγή. Ας την εκμεταλλευτούμε».
Αλ Γκορ
Η άνοδος της θερμοκρασίας του πλανήτη πήγε στο Χόλιγουντ, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Το σενάριο είναι απλό. Όπως λέει ο Αλ Γκορ, διαθέτουμε τις λύσεις. Μπορούμε να χρησιμοποιούμε «πράσινα» καύσιμα αντί για ορυκτά και να υιοθετήσουμε τεχνολογίες που χρησιμοποιούν λιγότερη ενέργεια, μόλις διαλυθούν τα μαύρα σύννεφα της αμφισβήτησης. Πρόκειται για την αντιπαράθεση μεταξύ έξυπνων και αλτρουιστών ανθρώπων και ηλίθιων και εγωιστών. Αργά ή γρήγορα, οι Αμερικανοί θα ανακαλύψουν ότι αυτή η εκδοχή του Χόλιγουντ (η οποία αναπαράγεται σε μεγάλο βαθμό από τον Τύπο) είναι απατηλή.
Οι περισσότερες εκθέσεις για την παγκόσμια άνοδο της θερμοκρασίας έχουν διαφορετικό σενάριο. Παρά τις διαφορές, αυτές οι έρευνες καταλήγουν σε παρεμφερή συμπεράσματα. Ασχέτως του πόσο σοβαρή είναι η απειλή, οι τεχνολογίες που διαθέτουμε υπόσχονται στην καλύτερη περίπτωση να συγκρατήσουν στο σημερινό επίπεδο τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Ακόμη και αν περιορίζαμε σημαντικά τις εκπομπές χρησιμοποιώντας ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (αιολική, ηλιακή ενέργεια και βιοκαύσιμα), αυτοκίνητα και οικιακές συσκευές με μεγαλύτερη απόδοση, απλώς θα καταφέρναμε να σταθεροποιήσουμε, μέχρι το 2050, την ετήσια εκπομπή στο σημερινό επίπεδο. Ο λόγος: η οικονομική ανάπτυξη, ιδίως στις φτωχές χώρες, θα αυξήσει σημαντικά την κατανάλωση ενέργειας και τις εκπομπές. Η πλέον πρόσφατη μελέτη εκδόθηκε την περασμένη εβδομάδα από 12 επιστήμονες, μηχανικούς και κοινωνικούς επιστήμονες του ΜΙΤ. Με τίτλο «Το Μέλλον του Γαιάνθρακα», η έκθεση αγνοήθηκε από τα περισσότερα ΜΜΕ. Και όμως περιλαμβάνει μερικές αισιόδοξες υποθέσεις: «οι τεχνολογίες συλλογής και αποθήκευσης του άνθρακα (CCS) αποδεικνύονται οικονομικά συμφέρουσες· κυβερνήσεις ανά τον κόσμο φορολογούν τις εκπομπές άνθρακα. Παρ’ όλα αυτά, οι ετήσιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου το 2050 θα είναι χονδρικώς στο ίδιο επίπεδο με σήμερα. Χωρίς την ανάληψη δράσης, θα ήταν τουλάχιστον οι διπλάσιες.
Φθηνός αλλά ρυπαίνει
Ο άνθρακας, όπως αναφέρεται στην έκθεση, είναι ζωτικής σημασίας. Παρέχει περίπου το 40% της παγκόσμιας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Είναι φθηνός (περίπου τρεις φορές φθηνότερος από το πετρέλαιο), υπάρχει σε μεγάλη ποσότητα και δεν είναι επικίνδυνος. Ιδίως στις φτωχές χώρες η χρήση του αυξάνεται θεαματικά. Οι ΗΠΑ διαθέτουν το αντίστοιχο περισσοτέρων από 500 εργοστασίων παραγωγής ενέργειας με κάρβουνο με παραγωγή 500 μεγαβάτ έκαστο. Στην Κίνα χτίζονται δύο τέτοια εργοστάσια κάθε εβδομάδα. Μέχρι το 2030 η χρήση άνθρακα στις φτωχές χώρες προβλέπεται ότι θα διπλασιαστεί και αναμένεται ότι θα είναι διπλάσια από ό,τι στις πλούσιες χώρες (κυρίως ΗΠΑ, Ευρώπη, Ιαπωνία). Ατυχώς η χρήση άνθρακα ευθύνεται για το 40% του παραγόμενου από τον άνθρωπο διοξειδίου του άνθρακα, ενός από τα βασικά αέρια του θερμοκηπίου. Αν δεν καταφέρουμε να αντικαταστήσουμε τον άνθρακα ή να καταστήσουμε ακίνδυνες τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα που προέρχονται από την καύση του, η μείωση των αερίων του θερμοκηπίου είναι πιθανότατα αδύνατη. Η αντικατάσταση του άνθρακα φαντάζει αδύνατη, κυρίως διότι χρησιμοποιείται τόσο πολύ. Λάβετε υπόψη σας μια μελέτη από την Γουντ Μακένζι, μια εταιρεία συμβούλων. Προσομοίωσε τον πενταπλασιασμό της παραγωγής ηλεκτρισμού στις ΗΠΑ από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μέχρι το 2026. Παρ’ όλα αυτά, θα απαιτείται η εξόρυξη περισσότερου άνθρακα προκειμένου να ικανοποιηθεί η παγκόσμια ζήτηση. Η ιδέα της συλλογής και αποθήκευσης άνθρακα υπογείως (CCS) είναι λαμπρή. Όμως υπάρχουν δύο προβλήματα: πρώτον, αυξάνει το κόστος παραγωγής ενέργειας και δεύτερον, δεν έχει δοκιμαστεί σε μεγάλη κλίμακα.
Συλλογή και αποθήκευση
Μόνο με πολιτική θέληση δεν αντιμετωπίζονται αυτά τα προβλήματα. Αν θέλουμε οι φτωχές χώρες να υιοθετήσουν την τεχνολογία CCS, θα πρέπει να είναι οικονομικώς ελκυστική. Προς το παρόν δεν είναι. Η συλλογή διοξειδίου του άνθρακα και η μεταφορά του σε αποθηκευτικούς χώρους απαιτεί ενέργεια και ακριβότερα εργοστάσια. Σύμφωνα με τις υπάρχουσες μελέτες, αναφέρεται στην έκθεση του ΜΙΤ, τα καλύτερα εργοστάσια με CCS θα παράγουν 20% λιγότερη ηλεκτρική ενέργεια από τα συμβατικά και θα κοστίζουν περίπου 40% περισσότερο. Επιπλέον, τα παλαιότερα εργοστάσια δεν μπορούν εύκολα να δεχτούν συστήματα CCS. Σε ορισμένα δεν υπάρχει ο χώρος σε άλλα το κόστος θα είναι απαγορευτικό.
Προκειμένου να αναπτύξουμε φτηνότερες τεχνολογίες, η έκθεση του ΜΙΤ προτείνει οι κυβερνήσεις να χρηματοδοτήσουν περισσότερες έρευνες. Η πρόταση για επιβολή υψηλού φόρου στα ορυκτά καύσιμα –ο οποίος θα αυξάνεται κατά 4% ετησίως– έχει στόχο να στηρίξει την ενεργειακή απόδοση και να καταστήσει το σύστημα CCS οικονομικώς βιώσιμο. Όμως δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις και στις περισσότερες περιπτώσεις υπάρχουν πολιτικά διλήμματα. Οι πλέον αποδεκτές προτάσεις (ας πούμε ηλιακή ενέργεια) ενδεχομένως έχουν τη μικρότερη επίδραση και το αντίστροφο (για παράδειγμα η επιβολή υψηλού φόρου παρότι θα έχει σημαντική επίδραση δεν είναι αποδεκτή). Στην πραγματικότητα, οι πολιτικές επιλογές όσον αφορά το θέμα της αλλαγής του κλίματος δεν συμβαδίζουν με τα στερεότυπα του Χόλιγουντ. Ο τρόπος ζωής που παράγει αέρια του θερμοκηπίου είναι ριζωμένος στις σύγχρονες κοινωνίες και οικονομίες. Όσοι πιστεύουν ότι η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής είναι ηθικό ζήτημα θα πρέπει να είναι ειλικρινείς και όσον αφορά το κόστος, τις δυσκολίες και τις αβεβαιότητες.
(Καθημερινή, 24/3/07)