Upstream, που αφορά στην αναζήτηση αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου, στη γεώτρηση, διάνοιξη και λειτουργία των σχετικών εγκαταστάσεων (διακρίνεται από επιχειρησιακό κίνδυνο και ένταση κεφαλαίων, αλλά και υψηλών αποδόσεων)
Midstream που περιλαμβάνει τη μεταφορά, αποθήκευση και εμπορία ακατέργαστων ή εξευγενισμένων προϊόντων πετρελαίου, και
Downstream που αφορά στον εξευγενισμό του αργού πετρελαίου, στην επεξεργασία και τον καθαρισμό του ακατέργαστου φυσικού αερίου, καθώς και στην εμπορία και διανομή προϊόντων που προέρχονται από αργό πετρέλαιο και φυσικό αέριο.
Σχετικά με τις συμβάσεις, επίσης διακρίνονται σε 3 κατηγορίες:
Η πρώτη είναι με τη παραχώρηση αδειών με μίσθωση, με την υπογραφή της οποίας ολόκληρο το ρίσκο αναλαμβάνει η πετρελαϊκή εταιρία. Το όφελος του κράτους, εκτός απ’ την φορολογία, προέρχεται από το μίσθωμα το οποίο αυξάνεται με την αύξηση της παραγωγής, αλλά μπορεί να υπάρχουν και ειδικοί φόροι. Χρησιμοποιείται κυρίως από μη παραγωγικές χώρες και νέους πελάτες στην βιομηχανία πετρελαίου (παραδείγματα είναι οι ΗΠΑ, Καναδάς, Νορβηγία, Ηνωμένο Βασίλειο, Βραζιλία, Αλγερία, Σ. Αφρική, Ταϊλάνδη, Αυστραλία).
Η άλλη σύμβαση είναι η γνωστή Production Sharing Agreement, το PSA, στο οποίο δεν παραχωρείται το δικαίωμα του κοιτάσματος. Οι πετρελαϊκές εταιρίες αναλαμβάνουν από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο την ανάκτηση του κόστους, καθώς και μερίδιο από το profit oil και profit cash. Το κόστος ανάκτησης όμως μοιράζεται ανάμεσα στο κράτος και την πετρελαϊκή εταιρία. Και οι δύο μαζί, επενδυτής και ιδιοκτήτης των δικαιωμάτων, μοιράζονται το ρίσκο και παίρνουν το όφελος από το καθαρό κέρδος που θα προκύψει. Σ’ αυτό τον τύπο σύμβασης καμιά φορά περιλαμβάνουν και royalties και φόρους. Ο τύπος σύμβασης αυτός παρέχει βέβαια μεγαλύτερη ασφάλεια στον επενδυτή, δεν συμφέρει όμως τις χώρες που έχουν άγνωστο γεωλογικό υπόβαθρο ή θέλουν να μπουν για πρώτη φορά στην έρευνα. Παραδείγματα τέτοιων συμβάσεων έχουμε στην Ινδονησία, Μαλαισία, Αίγυπτο, Γκαμπόν, Ακτή Ελεφαντοστού, Συρία, Υεμένη, Τρινιντάντ Τομπάγκο και πρόσφατα στην Κύπρο, η οποία είχε και κάποια προβλήματα σχετικά με τη σύμβαση αυτή.
Η τρίτη σύμβαση που είναι τα Risk Service Contract. Ο ανάδοχος πληρώνεται τοις μετρητοίς ή σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο για τις υπηρεσίες του και επί προσθέτως μπορεί να κάνει και κάποιες διευθετήσεις για την ανάκτηση μέρους ή ολόκληρου του κόστους. Τέτοιες συμβάσεις υπάρχουν στο Μεξικό, στο Ιράν, στο Ιράκ και στο Κουβέιτ.
Η κ. Φωκιανού επίσης τόνισε πως καθώς η παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη θα ακολουθεί ανοδική πορεία (ως το 2040 το ΑΕΠ θα αυξάνεται κατά μέσο όρο 3,5%) και ο πληθυσμός θα φτάσει ως το 2020 τα 9,2 δις., η παγκόσμια ζήτηση σε ενέργεια ολοένα και θα αυξάνεται…
Και ακόμη πως, οι διαθέσιμες ποσότητες πετρελαίου και φυσικού αερίου εξαντλούνται στα ρηχά νερά, με αποτέλεσμα οι αναζητήσεις να έχουν στραφεί σε βαθιά πλέον ύδατα για νέες ανακαλύψεις. Σε ένα κόσμο που το φυσικό αέριο εκτιμάται ότι αυξάνεται κατά 50% μέχρι το 2040 και η κατανάλωση πετρελαίου συνεχίζει ν’ αυξάνεται, το ενδιαφέρον των υπεράκτιων κοιτασμάτων παραμένει ισχυρό.
Στη συνέχεια το λόγο έλαβε η κα. Σοφία Σταματάκη, καθηγήτρια της Σχολής Μηχανικών Μεταλλείων Μεταλλουργών του Ε.Μ.Π. η οποία είπε ότι το ΤΕΕ μπορεί να αποτελέσει τη κινητήριο δύναμη στο συντονισμό για τη διαμόρφωση ενός σαφούς επιχειρησιακού σχεδίου σε ό,τι την έρευνα και εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων και ακόμη αφορά μεταξύ άλλων τόνισε ότι:
Ο τομέας της Έρευνας και Παραγωγής (Ε/Π) υδρογονανθράκων μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό παράγοντα προόδου και να συμβάλλει ενεργά στην κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη της χώρας, υπό συγκριμένους όρους και προϋποθέσεις
Είναι κοινή αίσθηση στο επίπεδο των πολιτών οι μεγάλες προσδοκίες που δημιουργούνται όταν ξεκινά μια τέτοια δραστηριότητα μαζί με το «μυστήριο» που καλλιεργείται για τη φύση της και τις πραγματικές της διαστάσεις, αλλά και κοινή η αμφιβολία για τη συμβατότητα της με υφιστάμενες οικονομικές και παραγωγικές δραστηριότητες σε εθνικό αλλά πολύ περισσότερο σε τοπικό επίπεδο, οι φόβοι για την τυχόν διατάραξη ή και ανατροπή τους
Ο πετρελαϊκός τομέας είναι και αυτός ένας από τους παραγωγικούς τομείς της χώρας. Μπορεί να συνυπάρξει με άλλους παραγωγικούς τομείς, μπορεί να στηρίξει/ενισχύσει υφιστάμενες οικονομικές δραστηριότητες, μπορεί να δημιουργήσει/ενεργοποιήσει παράλληλες υποστηρικτικές δραστηριότητες.
Στόχος, το κτίσιμο μιας νέας οικονομίας και μιας νέας βάσης επιστημονικών και τεχνικών δεξιοτήτων που προκύπτουν τόσο από τις ευκαιρίες και τις ανάγκες απασχόλησης που προσφέρει ο πετρελαϊκός τομέας, όσο και από τα έσοδα και τις επενδύσεις που δημιουργούνται ή και ενεργοποιούνται παράλληλα και παράπλευρα με τη βασική αυτή δραστηριότητα.
Επιπροσθέτως, η κα. Σταματάκη επικεντρώθηκε στη δημιουργία εθνικού επίπεδου γνώσης, τεχνογνωσίας & δεξιοτήτων, με:
Εκπαίδευση επιστημονικού δυναμικού
Εκπαίδευση & κατάρτιση τεχνικού & εργατικού δυναμικού
Απασχόληση εργαζομένων που να ανταποκρίνεται στις μακροπρόθεσμες ανάγκες της χώρας για να αναπτύξει τους ανθρώπους της, να δημιουργήσει δεξιότητες, να δημιουργήσει τοπική ικανότητα εκπαίδευσης και κατάρτισης, να κατανοήσει τη δυνατότητα μεταφοράς δεξιοτήτων σε άλλες βιομηχανίες, να δημιουργήσει ευκαιρίες απασχόλησης όπου χρειάζονται.
Ακόμη, στην ανάγκη ανάπτυξης επιχειρηματικών δραστηριοτήτων τοπικού χαρακτήρα (αλυσίδα εφοδιασμού αγαθών & υπηρεσιών –τεχνικών & λειτουργικών- υποστηρικτική βιομηχανική & κατασκευαστική δραστηριότητα κλπ) με γνώμονα την μέγιστη μακροπρόθεσμη οικονομική αποτελεσματικότητα και βιωσιμότητα. Να ενισχύσει την παραγωγικότητα & την απασχόληση, να αξιοποιήσει την τοπική επιχειρηματικότητα και τις τοπικές δεξιότητες, να αναπτύξει καινοτόμες δράσεις με δυναμική εξωστρέφειας που να μπορούν αξιοποιηθούν & εκτός του πεδίου του πετρελαϊκού τομέα.
Επίσης, στη δική του ομιλία στο πλαίσιο της επιστημονικής εκδήλωσης του ΤΕΕ, ο Διευθυντής Εργαστηρίου Ανάλυσης Ρευστών & Πυρήνων Υπόγειων Ταμιευτήρων της Σχολή Μηχανικών Ορυκτών Πόρων του Πολυτεχνείου Κρήτης, Νικόλαος Βαρότσης, αναφέρθηκε στο υφιστάμενο προπτυχιακό και μεταπτυχιακό πρόγραμμα του Πολυτεχνείου, καθώς επίσης στις ερευνητικές δυνατότητες, δραστηριότητες και τη συνεργασία με την διεθνή βιομηχανία πετρελαίου.
Σε ό,τι αφορά την κάλυψη του αντικειμένου της Μηχανικής Πετρελαίου στο προπτυχιακό πρόγραμμα του Μηχανικού Ορυκτών Πόρων (από το 1991) ανέφερε τους βασικούς εκπαιδευτικούς τομείς που αναπτύσσονται (Μηχανική Γεωτρήσεων, Μηχανική Ταμιευτήρων, Εκμετάλλευση Ταμιευτήρων, Γεωφυσική, Ισορροπία Ρευστών – PVT, καθώς και Γεωστατιστική, Μηχανική Πετρωμάτων, Γεωλογία, Γεωχημεία, Ορυκτολογία, Πετρογραφία). Και επίσης αναφέρθηκε στο αγγλόφωνο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών (12 μήνες), που προσφέρεται από το 2013 και στο οποίο δηλώνουν μεγάλο ενδιαφέρον και συμμετοχή πολλοί ξένοι φοιτητές (υπερτερούν μάλιστα των Ελλήνων). Και στο σημείο αυτό ο κ. Βαρότσης εξέφρασε την αγωνία του για το γεγονός ότι τη τελευταία διετία οι αλλοδαποί φοιτητές πρέπει πρώτα να περάσουν τη… στενωπό του ΔΟΑΤΑΠ για να φοιτήσουν ή να πάρουν το πτυχίο τους από το εν λόγω μεταπτυχιακό πρόγραμμα.
Ακόμη ο καθηγητής, ανέλυσε όλο το πλούσιο έργο που επιτελείται στη Σχολή Μηχανικών Ορυκτών Πόρων του Πολυτεχνείου Κρήτης, γύρω από την έρευνα και τη συνεργασία με παγκόσμιες βιομηχανίες πετρελαίου.
Τέλος, ο καθηγητής του Τμήματος Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, Αβραάμ Ζεληλίδης, στη δική του ομιλία, τόνισε πως «η έρευνα στην Ελλάδα είναι «τρέλα», καθώς δεν πληρώνεται από πουθενά». Και επίσης πως, οι ενεργειακοί πόροι της Ελλάδας επαρκούν για να καλύψουν τις ανάγκες της Ευρώπης για τα επόμενα 40 χρόνια!
Αναφέρθηκε σε τρείς βασικές περιοχές υδρογονανθράκων της Νοτιοανατολικής Μεσογείου (του Κυπαρισσιακού κόλπου, της Νοτίου Κρήτης και της Κύπρου), καθώς και στο Μεσογειακό υποθαλάσσιο βουνό νότια της χώρας μας. Σε ό,τι αφορά το δεύτερο, ανέφερε πως Το μήκος της ράχης φθάνει τα 1500 km και το πλάτος της ράχης κυμαίνεται από 150 -320 km. Οι κλίσεις της ράχης είναι πιο ήπιες στο νότιο τμήμα της 1-2 μοίρες καιη μορφολογία της επηρεάζεται από την σημερινή τεκτονική.
Επίσης, είπε ότι ο χρόνος δημιουργίας της είναι μέσο Μειόκαινο, έγινε σχεδόν μαζί με το Ελληνικό τόξο, και πριν τη δημιουργία των Μεσσήνιων εβαποριτών.
Υπάρχουν λεκάνες πίσω από τη ράχη με μεγάλο πάχος κλαστικών αποθέσεων και το πάχος της ιζηματογενούς ακολουθίας της ράχης είναι μεγάλο, ξεπερνώντας κατά θέσεις τα 10-12km.
Στην ιζηματογενή ακολουθία, τόνισε, αναγνωρίστηκε η ύπαρξη των Μεσσήνιων εβαποριτών που το πάχος τους κυμαίνεται από 0 μέχρι και 2km. Σε τρεις περιοχές αναγνωρίστηκαν, μελετήθηκαν και αξιολογήθηκαν ηφαίστεια λάσπης που δημιουργούνται εξαιτίας διαφυγής υδρογονανθράκων, ενώ το μέσο βάθος του νερού είναι 2.1km (από 1.2-3.0 km). Υπάρχουν πολλές τάφροι πίσω από τη ράχη – περιοχή που αναφέρεται ως backstop (Matapan, Poseidon, Strabo) – με ηλικία Μέσο Μειόκαινο, βάθος 2.5-3.0 km, και πάχος ιζηματογενούς ακολουθίας μετά τη δημιουργία των λεκανών, 6.5km, ενώ εντοπίστηκαν λεκάνες μπροστά από τη ράχη – abyssal plains (Messina, Sirte, Herodotus)- με βάθη από 3.0-4.2 km.
Καταλήγοντας, ο καθηγητής αναφέρθηκε στους υδρίτες, που είναι ένα παραγωγικό πεδίο ενεργό.