Τα ανοιχτά μέτωπα σε Ιράκ, Ιράν, βόρειο Ιράκ, Συρία, Παλαιστίνη, Λίβανο απειλούν με γενικότερη ανάφλεξη την περιοχή και πιέζουν την τιμή του πετρελαίου όλο πιο ψηλά.
Για το πετρέλαιο, το ερώτημα που τίθεται πλέον δεν είναι το εάν θα σπάσει το φράγμα των 100 δολαρίων, αλλά το πότε θα συμβεί αυτό. Οι περισσότεροι εκτιμούν ότι είναι θέμα μερικών ημερών ή -το πολύ- εβδομάδων, ενώ την ίδια στιγμή γνωστοί αναλυτές, εταιρείες και πετρελαιοπαραγωγές χώρες επιμένουν ότι μεγάλο ποσοστό της σημερινής τιμής (γύρω στο 30%, σύμφωνα με τον μέσο όρο των εκτιμήσεων) οφείλεται στα κερδοσκοπικά παιχνίδια που γίνονται στα χρηματιστήρια του μαύρου χρυσού. Ωστόσο, η κερδοσκοπία δεν συνιστά τη μοναδική αιτία για την κατακόρυφη άνοδο της τιμής στις διεθνείς αγορές.
Η διαρκής αύξηση της ζήτησης και οι γεωπολιτικές εξελίξεις στις ευαίσθητες περιοχές διαδραματίζουν, επίσης, καθοριστικό ρόλο. Όπως αποδεικνύεται στην εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ανάλυση που δημοσιεύθηκε στο χθεσινό φύλλο των Financial Times, η Μέση Ανατολή «εξακολουθεί να κρατά το κλειδί» των εξελίξεων στην αγορά πετρελαίου -τόσο επειδή εκεί βρίσκονται τα περισσότερα παγκοσμίως βεβαιωμένα αποθέματα όσο και εξαιτίας της αστάθειας και των πολέμων που πλήττουν όλες σχεδόν τις χώρες της περιοχής.
Σύμφωνα, άλλωστε, με έρευνα της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας (ΙΕΑ) που δημοσιοποιήθηκε προχθές, όλες οι αγορές πετρελαίου, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ (παρά την πρόθεσή τους να απεξαρτηθούν σταδιακά από τις ποσότητες που εισάγονται από τη συγκεκριμένη περιοχή), θα καταστούν πιο ευαίσθητες τα επόμενα χρόνια στις αναταράξεις που θα προκαλούνται στη Μέση Ανατολή. «Σε ένα κόσμο όπου τόσο τα αποθέματα όσο και η προσφορά θα είναι ολοένα δυσκολότερο να διατηρήσουν τις ισορροπίες, κάθε αναταραχή στη Μέση Ανατολή θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα μια ακόμη πιο δραματική άνοδο των τιμών στις καταναλώτριες χώρες, σε όποια περιοχή του κόσμου κι αν αυτές βρίσκονται», αναφέρει το σχετικό ρεπορτάζ των FT.
Βασική αιτία γι αυτό εκτιμάται ότι θα είναι η εκρηκτική αύξηση της ζήτησης από την πλευρά της Κίνας και της Ινδίας, οι οποίες αναμένεται ότι θα απορροφούν ολοένα περισσότερες ποσότητες πετρελαίου από τη Μέση Ανατολή προκειμένου να καλύψουν τις ανάγκες τους.
Ενδεικτικά, οι υπάρχουσες προβλέψεις θέλουν τις συνολικές εισαγωγές πετρελαίου των δύο χωρών να φτάνουν στα 19,1 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως ως το 2030, έναντι 5,4 εκατομμυρίων που είναι σήμερα. Το μεγαλύτερο μέρος δε αυτής της αύξησης θα κληθεί να καλύψει η Μέση Ανατολή, από την οποία προέρχεται σήμερα το 60% και 45% του πετρελαίου που εισάγουν η Ινδία και η Κίνα αντιστοίχως. Η υπάρχουσα εμπειρία αποδεικνύει του λόγου το αληθές: Έτσι, τον περασμένο Απρίλιο οι φήμες για επικείμενο χτύπημα της αλ Κάιντα στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της Σαουδικής Αραβίας προκάλεσαν έντονη νευρικότητα στις αγορές. Και τον Σεπτέμβριο οι πληροφορίες για την αεροπορική επιδρομή του Ισραήλ στη Συρία έδωσαν την αφορμή για άνοδο των τιμών, ενώ το ίδιο συνέβη και με την ένταση ανάμεσα σε Τουρκία και Κούρδους του βορείου Ιράκ.
Όσο για το ενδεχόμενο επίθεσης των ΗΠΑ κατά του Ιράν, κανείς πρακτικά δεν έχει αμφιβολία για τις συνέπειες: Η Τεχεράνη έχει τη δυνατότητα, εκτός από το να χτυπήσει πετρελαϊκές εγκαταστάσεις σε ολόκληρο τον Περσικό Κόλπο, να αποκλείσει στα Στενά του Ορμούζ, από όπου σήμερα διακινούνται καθημερινά 13,4 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου -δηλαδή, το 16% του συνόλου παγκοσμίως. Σε μια τέτοια περίπτωση, τα 150 δολάρια ανά βαρέλι θα ήταν ένα απολύτως ρεαλιστικό σενάριο!