Πριν από δέκα χρόνια, Ελλάς και Τουρκία βρέθηκαν στα πρόθυρα πολέμου. Τον Ιανουάριο 1997, μόλις ανέλαβε Πρωθυπουργός της Ελλάδος ο Κ. Σημίτης ξέσπασε η κρίσις των Ιμίων, η οποία παρ’ ολίγο να οδηγήση σε σύρραξη. Με μεσολάβηση τότε των ΗΠΑ, η ελληνική πλευρά υπεχώρησε και απεσοβήθη ένας πόλεμος που κανένας δεν γνωρίζει τί συνέπειες θα είχε. Πάντως μία τέτοια εμπλοκή μόνο σε καλό δεν θα απέβαινε για την χώρα μας.
Περίοδος εντάσεων
Εκτοτε άλλαξαν πολλά στις σχέσεις των δύο χωρών. Από ελληνικής πλευράς έγιναν και λάθη. Αλλά σε γενικές γραμμές, η πολιτική που ακολουθήθηκε ήταν σώφρων και οδήγησε σε θετικά αποτελέσματα. Το μεγαλύτερο ίσως λάθος διεπράχθη από την Κυβέρνηση Σημίτη στην Μαδρίτη τον Ιούλιο 1997, όταν έγινε αποδεκτή η ύπαρξις «ζωτικών συμφερόντων» της Τουρκίας στο Αιγαίο. Με την παραδοχή εκείνη, η Άγκυρα άνοιξε ζήτημα «γκρίζων ζωνών», το οποίο όφειλε να έχη εξ αρχής αποφύγει η Ελλάς. Αλλά έστω και έτσι, η εξέλιξις των σχέσεων των δύο χωρών υπήρξε έκτοτε σταδιακώς βελτιουμένη.
Ο πρώτος σταθμός στην βελτίωση αυτή ήταν οι μεγάλοι σεισμοί που έπληξαν την Τουρκία και την Ελλάδα το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του 1999. Τότε, με την ενθάρρυνση των ΗΠΑ και του τότε Προέδρου Κλίντον, Ελλάς και Τουρκία προέβησαν σε εκατέρωθεν κινήσεις αλληλεγγύης γιά την διάσωση των θυμάτων των σεισμών. Στην δε συνέχεια, με την επίσκεψη του Αμερικανού Προέδρου σε Αθήνα και Άγκυρα, τέθηκε η βάσις γιά την απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον Δεκέμβριο 1999 στο Ελσίνκι. Η Ελλάς έκανε δεκτή την υποψηφιότητα της Τουρκίας γιά μελλοντική ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση και έλαβε τότε εις αντάλλαγμα διαβεβαιώσεις γιά την ειρηνική διευθέτηση των διμερών διαφορών (με παραπομπή στο Δικαστήριο της Χάγης), κυρίως όμως την ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. ανεξαρτήτως του αν ενδιαμέσως θα είχε επιτευχθή ή όχι συμφωνία επί του Κυπριακού.
Παρ’ όλα αυτά, η Τουρκία συνέχισε να είναι προκλητική απέναντι στην χώρα μας. Οι παραβιάσεις τουρκικών αεροσκαφών στο Αιγαίο ήταν στην ημερησία διάταξη, ενίοτε δε με ιδιαίτερη θρασύτητα. Πάντως τα πράγματα βελτιώθηκαν κυρίως χάρις στην ελληνική διαλλακτικότητα. Κατά την περίοδο εκείνη η Ελλάς έδινε διαρκώς, χωρίς να λαμβάνη κάτι το ουσιαστικό ως αντάλλαγμα. Ακόμη και η συμφωνία του Ελσίνκι, την οποία κατηγόρησε δριμύτατα ο τότε αρχηγός της Αξιωματικής Αντιπολιτεύσεως κ. Καραμανλής, ήταν ετεροβαρής υπό την έννοια ότι παρέπεμπε στην δικαιοδοσία της Χάγης διμερείς διαφορές τις οποίες η χώρα μας δεν ανεγνώριζε.
Η εποχή Ερντογάν
Από πλευράς Τουρκίας, τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν ουσιαστικά από τον Νοέμβριο 2002, όταν εξελέγη το κόμμα του Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος ανέλαβε πρωθυπουργός λίγους μήνες αργότερα. Η στάσις της Άγκυρας έναντι της χώρας μας έπαψε να είναι τόσο προκλητική όσο στο παρελθόν. Συνέχισε βεβαίως να παίζεται το παιγνίδι της δήθεν «καλής» πολιτικής ηγεσίας και της «κακής» στρατιωτικής ηγεσίας, όμως ήταν σαφές ότι η μελλοντική στόχευσις της Τουρκίας ήταν διαφορετική. Τουλάχιστον η πολιτική της ηγεσία, υπό τον πρωθυπουργό Ερντογάν απέβλεπε στην ένταξη της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ενωση, η οποία προϋπέθετε την εξομάλυνση των διμερών σχέσεων με την Ελλάδα. Κάποιες προκλήσεις συνεχίσθηκαν, στρεφόμενες κυρίως –όπως προ ημερών- κατά του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, αλλά η γενική πολιτική της Τουρκίας έναντι της Ελλάδος ήταν σαφώς πιό φιλική.
Στα πλαίσια αυτά, επιχειρήθηκαν κατ’ επανάληψιν κοινές επιχειρήσεις μεταξύ των δύο χωρών, τις οποίες ενεθάρρυναν αμφότερες οι κυβερνήσεις. Μεταξύ αυτών η μεγάλη επένδυσις την οποία πραγματοποίησε στην Τουρκία η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, με την εξαγορά της τουρκικής τραπέζης Finansbank. Παράλληλα, σε διακρατικό επίπεδο επιτεύχθηκαν αρκετές οικονομικές συμφωνίες, με σημαντικότερη το έργο κατασκευής του αγωγού φυσικού αερίου που εγκαινιάσθηκε χθες από τους δύο πρωθυπουργούς.
Όπως ετόνισε κατά την χθεσινή τελετή ο κ. Καραμανλής απευθυνόμενος προς τον κ. Ερντογάν, η συμφωνία σηματοδοτεί ένα καλύτερο μέλλον και γιά τις δύο χώρες. Και πράγματι. Από τα πρόθυρα του πολέμου προ δέκα ετών, Ελλάς και Τουρκία έφθασαν τώρα να κατασκευάζουν από κοινού ένα αγωγό φυσικού αερίου μεγίστης ενεργειακής σημασίας. Υπό το πρίσμα λοιπόν των διαχρονικών σχέσεων των δύο χωρών, η συμφωνία είναι όντως ιστορική.
(Εστία 19/11/2007)