Έχει παρατηρηθεί, ότι καθώς αυξάνεται σταθερά η τιμή του αργού στις διεθνείς αγορές τα τελευταία χρόνια, αυξάνονται συγχρόνως και οι διακυμάνσεις, τόσο σε συχνότητα εμφάνισης, όσο και στις αυξομειώσεις των ίδιων των τιμών. Έτσι, φέτος είχαμε τρεις συγκεκριμένες περιόδους διακυμάνσεων. Η μία στις αρχές του έτους, όταν οι τιμές από τα 68 δολάρια έπεσαν λίγο πιο κάτω από 50 δολάρια, μία δεύτερη τον Αύγουστο – Σεπτέμβριο, όταν η ανοδική πορεία των τιμών ανεκόπη και οι τιμές υποχώρησαν γύρω στα 70 δολάρια, και μία τρίτη την περασμένη εβδομάδα και αρχής αυτής, όταν οι τιμές από το επίπεδο ρεκόρ των $99,29 το βαρέλι έχουν τώρα υποχωρήσει στα $87,47 και ίσως σύντομα φθάσουν τα 85 δολάρια. Έτσι, παράλληλα με την μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης περιόδων έντονων μεταβολών, αυξάνει και το εύρος διακύμανσης των τιμών, αφού αυτές πλέον κινούνται σε αρκετά υψηλότερα επίπεδα.
Η διακύμανση όμως των τιμών (price volatility) αντανακλά την νευρικότητα και αβεβαιότητα που διακατέχει την αγορά. Και εάν επρόκειτο για ένα οποιοδήποτε εμπορεύσιμο προϊόν ή πρώτη ύλη (commodities), η νευρικότητα μεταξύ αγοραστών και πωλητών δεν θα ανησυχούσε ιδιαίτερα. Όμως για ένα προϊόν στρατηγικής σημασίας για την παγκόσμιο οικονομία, όπως είναι το πετρέλαιο, οι αντιδράσεις της αγοράς μελετούνται και αναλύονται υπέρ του δέοντος και αναπόφευκτα διαμορφώνουν ψυχολογικό κλίμα.
Τούτων λεχθέντων η απόφαση που αναμένεται να λάβει η τακτική σύνοδος των χωρών μελών του OPEC, η οποία συνέρχεται σήμερα στο Abu Dhabi, για την αύξηση η μη του επιπέδου παραγωγής του καρτέλ, θα επηρεάσει άμεσα το κλίμα στην αγορά και μοιραία θα οδηγήσει σε περαιτέρω μείωση της τιμής – εάν υποθέσουμε ότι αποφασισθεί αύξηση της παραγωγής- ή αύξηση, εάν οι χώρες μέλη αποφασίσουν να μην αλλάξουν τις ισχύουσες σήμερα ποσοστώσεις. Η σημασία του καρτέλ του OPEC δεν προσδιορίζεται μόνο στο γεγονός ότι αυτό ελέγχει σήμερα το 40% περίπου της παγκόσμιας παραγωγής αργού (η παγκόσμιος προσφορά αργού εκτιμάται στα 85,0 εκατ. βαρέλια την ημέρα) αλλά και στη δυνατότητα που αυτό έχει (κυρίως λόγω της Σαουδικής Αραβίας και εν μέρει του Κουβέιτ και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων) ν’ αυξομειώνει την παραγωγή του μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Μάλιστα μέσα στους επόμενους 18 μήνες η δυνατότητα επιπλέον παραγωγικής δυναμικότητας (spare capacity) του OPEC πρόκειται να ενισχυθεί και να φθάσει στα 2,37 εκατ. βαρέλια την ημέρα (από τα 1,02 εκατ. βαρέλια που ήταν το 2005) λόγω σοβαρών επενδύσεων που έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία τρία χρόνια στη Σαουδική Αραβία και στην Αγκόλα, πράγμα που θα αυξήσει περαιτέρω την παραγωγική τους δυνατότητα.
Σύμφωνα με συγκλίνουσες πληροφορίες, ο ρόλος και η σημασία του OPEC για την λειτουργία της παγκόσμιας αγοράς πετρελαίου πρόκειται να ισχυροποιηθεί περαιτέρω, αφού η δυνατότητα για αύξηση της παραγωγής από χώρες εκτός OPEC (βλέπε Ρωσία, Νορβηγία, Μ. Βρετανία, Μεξικό, Καζακστάν, κλπ) εμφανίζεται εξαιρετικά περιορισμένη. Βάσει στοιχείων της Deutsche Bank οι εκτός OPEC χώρες αύξησαν την παραγωγή τους από νέα και υπάρχοντα κοιτάσματα το 2007 κατά 2,8 εκατ. βαρέλια την ημέρα, πλην όμως, η παραγωγή από παλαιά κοιτάσματα μειώθηκε κατά 2,3 εκατ. βαρέλια, έτσι ώστε το τελικό (net) αποτέλεσμα να εμφανίζει μία καθαρή αύξηση παραγωγής κατά 0,5 εκατ. βαρέλια ανά ημέρα μόνο. Να σημειώσουμε, ότι τα τελευταία τρία χρόνια σύμφωνα με στοιχεία του ΙΕΑ η αύξηση της καθαρής παραγωγής των εκτός OPEC παραγωγών κινήθηκε σε χαμηλά επίπεδα από 0,1 ως 0,4 εκατ. βαρέλια την ημέρα.
Με προβλέψεις για αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης κατά 1,7 – 1,9 εκατ. βαρέλια την ημέρα για το 2008 και με τις χώρες εκτός OPEC ν’ αδυνατούν να παράγουν σημαντικές επιπλέον ποσότητες, η απαιτούμενη επιπλέον παραγωγή μπορεί να προέλθει μόνο από τον OPEC. Αυτό το γνωρίζει καλά το καρτέλ, όπως και την μεγάλη επιρροή που ασκεί στο διεθνές χρηματοοικονομικό σύστημα. Αυτό όμως δεν σημαίνει, ότι η Σαουδική Αραβία, που ουσιαστικά ηγείται του καρτέλ, θα εισηγηθεί μία αύξηση της παραγωγής τώρα, (να σημειώσουμε ότι από τις αρχές του έτους ο OPEC έχει αυξήσει την παραγωγή του κατά 1,0 εκατ. βαρέλια ενώ το Νοέμβριο αυτή αυξήθηκε επιπλέον κατά 500.000 βαρέλια ημερησίως εφαρμόζοντας σχετική απόφαση του καρτέλ του περασμένου Σεπτεμβρίου) φοβούμενη, ότι αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μία απότομη και μη ελεγχόμενη πτώση των τιμών μέσα στις επόμενες εβδομάδες.
Ναι μεν οι υψηλές τιμές στην ζώνη των 90 και 100 δολαρίων μπορεί να εγκυμονούν κινδύνους για την παγκόσμια οικονομία (σε τι βαθμό ουδείς το γνωρίζει με ακρίβεια) αλλά μία πτώση της τιμής στα 50 δολάρια το βαρέλι και πιο κάτω δεν βοηθάει τις χώρες παραγωγούς και τις εταιρείες που χρηματοδοτούν σε διαρκή βάση την έρευνα και ανάπτυξη νέων κοιτασμάτων.
Έτσι, το καίριο ερώτημα που κατά την άποψή μας πρέπει να τεθεί μετ’ επιτάσεως είναι, εάν υπάρχει πράγματι και ποια είναι η χρυσή τομή για το επιθυμητό επίπεδο των διεθνών τιμών πετρελαίου, έτσι ώστε και η ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας να μην επηρεάζεται υπέρμετρα αρνητικά και οι εταιρείες να μπορούν να χρηματοδοτούν ικανοποιητικά τις έρευνες για την ανακάλυψη νέων κοιτασμάτων. Πολύ φοβούμεθα, ότι απάντηση σε αυτό το καίριο ερώτημα δεν θα δοθεί στην σημερινή συνάντηση στο Abu – Dhabi, αλλά ούτε σε κάποια μελλοντική συνάντηση των υπουργών του καρτέλ. Σ’ ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο παγκοσμιοποιημένο οικονομικά περιβάλλον με πολλές μεταβλητές και ακόμα περισσότερους άγνωστους παράγοντες, μπορεί και να μην δοθεί ποτέ μία ξεκάθαρη απάντηση.