Παράλληλα, η ολομέλεια της Ευρωβουλής έδωσε χθες το «πράσινο φως» για το Ταμείο Ανάκαμψης ανοίγοντας τον δρόμο για την κύρωσή του από τα κράτη-μέλη, ενώ εκτιμάται ότι μέσα στο δεύτερο τρίμηνο του 2021 η διαδικασία θα έχει ολοκληρωθεί και τα κράτη-μέλη θα λάβουν τις πρώτες χρηματοδοτήσεις (προκαταβολή 10%).
Ειδικότερα, η Κομισιόν δημοσιοποίησε χθες τη στρατηγική καθοδήγηση για το Ταμείο Ανάκαμψης, πάνω στην οποία τα κράτη-μέλη θα πρέπει να προσαρμόσουν τα εθνικά σχέδια που θα αρχίσουν να υποβάλλουν στις Βρυξέλλες από τα μέσα του επόμενου μήνα. Αρχικά θα υποβληθούν προσχέδια, τα οποία έπειτα από διαβουλεύσεις με την Κομισιόν θα λάβουν την τελική τους μορφή τούς αμέσως επόμενους μήνες.
Τα εθνικά σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας θα πρέπει να αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις οικονομικής πολιτικής που καθορίζονται στις ειδικές ανά χώρα συστάσεις των τελευταίων ετών και ιδίως τα έτη 2019 και 2020. Τα σχέδια θα πρέπει επίσης να δώσουν τη δυνατότητα στα κράτη-μέλη να ενισχύσουν τη δυναμική της οικονομικής ανάπτυξης, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την οικονομική και κοινωνική ανθεκτικότητα, καθώς και να επιτύχουν την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση.
Οι εμβληματικοί τομείς
Με βάση τη συνάφειά τους σε όλα τα κράτη-μέλη, τις πολύ μεγάλες επενδύσεις που απαιτούνται και τις δυνατότητές τους να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας και ανάπτυξη, καθώς και να αξιοποιήσουν τα οφέλη από την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση, η Επιτροπή ενθαρρύνει ένθερμα τα κράτη-μέλη να συμπεριλάβουν στα σχέδιά τους επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις στους ακόλουθους εμβληματικούς τομείς:
1. Ενεργοποίηση - Προετοιμασία διαχρονικά βιώσιμων καθαρών τεχνολογιών και επιτάχυνση της ανάπτυξης και της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
2. Ανακαίνιση - Βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των δημόσιων και ιδιωτικών κτηρίων.
3. Επαναφόρτιση και ανεφοδιασμός - Προώθηση ανθεκτικών καθαρών τεχνολογιών για την επιτάχυνση της χρήσης βιώσιμων, προσβάσιμων και έξυπνων μεταφορών, σταθμών φόρτισης και ανεφοδιασμού και επέκτασης των δημόσιων μεταφορών.
4. Σύνδεση - Ανάπτυξη ταχέων ευρυζωνικών υπηρεσιών σε όλες τις περιφέρειες και τα νοικοκυριά, συμπεριλαμβανομένων των δικτύων οπτικών ινών και 5G.
5. Εκσυγχρονισμός - Ψηφιοποίηση της δημόσιας διοίκησης και των δημόσιων υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων των δικαστικών συστημάτων και των συστημάτων υγείας.
6. Κλιμάκωση - Αύξηση των ευρωπαϊκών βιομηχανικών ικανοτήτων υπολογιστικού νέφους δεδομένων και ανάπτυξη των πλέον ισχυρών, πρωτοπόρων και βιώσιμων επεξεργαστών.
7. Απόκτηση νέων δεξιοτήτων και αναβάθμιση δεξιοτήτων - Προσαρμογή των εκπαιδευτικών συστημάτων για την υποστήριξη των ψηφιακών δεξιοτήτων και της εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης για όλες τις ηλικίες.
Ειδική ομάδα
Η εφαρμογή του μηχανισμού θα συντονίζεται από την ειδική ομάδα της Επιτροπής για την ανάκαμψη και την ανθεκτικότητα σε στενή συνεργασία με τη Γενική Διεύθυνση Οικονομικών και Χρηματοδοτικών Υποθέσεων.
Ένα διοικητικό συμβούλιο υπό την προεδρία της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θα παράσχει πολιτική καθοδήγηση στην ειδική ομάδα για τη διασφάλιση της συνεκτικής και αποτελεσματικής εφαρμογής του μηχανισμού.
Με βάση υπολογισμούς, η Ελλάδα θα λάβει από το Ταμείο Ανάκαμψης περίπου 19,5 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και 12,5 δισ. ευρώ σε δάνεια.
Το 70% των δεσμεύσεων των επιχορηγήσεων που παρέχονται από το Ταμείο Ανάκαμψης θα αφορά το 2021-2022, σύμφωνα με τα κριτήρια της πρότασης της Κομισιόν. Το υπόλοιπο 30% θα δεσμευτεί πλήρως έως το τέλος του 2023. Το κριτήριο κατανομής για το εν λόγω ποσοστό θα είναι η απώλεια του πραγματικού ΑΕΠ για το 2020 σε ίση αναλογία με τη σωρευτική απώλεια του ΑΕΠ την περίοδο 2020-2021. Ο υπολογισμός θα γίνει μέχρι τις 30 Ιουνίου 2022.
Το «πράσινο φως»
Νέο σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση της έναρξης της λειτουργίας του Ταμείου Ανάκαμψης θεωρείται η νομοθετική γνωμοδότηση που ενέκρινε η ολομέλεια της Ευρωβουλής, η οποία θα επιτρέψει στην Ε.Ε. να δανειστεί στις αγορές τα 750 δισ. ευρώ (390 δισ. ευρώ επιχορηγήσεις και 360 δισ. δάνεια).
Το «πράσινο φως» της Ευρωβουλής ήταν απαραίτητο, γιατί η γνωμοδότηση θα αποτελέσει τη νομική βάση για τη λήψη δανείων από τις χρηματοπιστωτικές αγορές, με τα οποία θα χρηματοδοτηθεί το Ταμείο Ανάκαμψης (Next Generation EU).
Η επόμενη πράξη είναι η έγκριση από το Συμβούλιο της Ε.Ε. της απόφασης με ομοφωνία, ενώ στη συνέχεια θα κυρωθεί από τα εθνικά Κοινοβούλια όλων των κρατών-μελών.
Ωστόσο, για να μπορέσει η Κομισιόν να βγει στις αγορές θα πρέπει προηγουμένως να επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ του Συμβουλίου και της Ευρωβουλής σε σχέση με το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) της περιόδου 2021-2027, το οποίο θα χρησιμοποιηθεί και ως εγγύηση στις αγορές για τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης.
Για τον λόγο αυτό χθες η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ζήτησε από τα δύο θεσμικά όργανα να επιταχύνουν τις διαπραγματεύσεις ώστε να υπάρξει συμφωνία το συντομότερο δυνατόν, προκειμένου ο μηχανισμός του Ταμείου Ανάκαμψης να τεθεί σε λειτουργία από την 1η Ιανουαρίου 2021.
Στις νέες πηγές εσόδων εμμένει η Ευρωβουλή
Στη γνωμοδότησή του το Κοινοβούλιο επιμένει στην άποψή του ότι είναι απαραίτητο να προβλεφθούν νέες πηγές εσόδων για τον προϋπολογισμό της Ε.Ε., οι οποίες να καλύπτουν τουλάχιστον τις δαπάνες που σχετίζονται με την αποπληρωμή των δανείων του Ταμείου Ανάκαμψης, που θα ξεκινήσει το 2027 και θα ολοκληρωθεί το 2058.
Στο πλαίσιο αυτό ζητά να καταρτιστεί ένα νομικά δεσμευτικό χρονοδιάγραμμα, βάσει του οποίου θα προχωρήσει η θεσμοθέτηση των νέων αυτών ιδίων πόρων. Τονίζει επίσης ότι η ανάκαμψη πρέπει να χρηματοδοτηθεί με βιώσιμο τρόπο. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί, για παράδειγμα, με την επιβολή φόρου σε πολυεθνικές εταιρείες και σε όσους επιδίδονται σε ρυπογόνες διασυνοριακές δραστηριότητες, ώστε να μην κληθεί τελικά να πληρώσει το τίμημα η επόμενη γενιά.
Υπενθυμίζεται ότι η απόφαση των Ευρωπαίων ηγετών της 21ης Ιουλίου ναι μεν προβλέπει την εισαγωγή νέων ιδίων πόρων, αλλά αρκετά αόριστα, αφού το χρονοδιάγραμμα που συμφωνήθηκε είναι ενδεικτικό και όχι δεσμευτικό.
Οι νέοι πόροι θα προέλθουν από φόρους στα πλαστικά πιθανότατα το επόμενο έτος, ενώ θα ακολουθήσουν προτάσεις για επιβολή φόρου στα εξωτερικά σύνορα και σε συγκεκριμένα προϊόντα προερχόμενα από τρίτες χώρες που δεν καταβάλλουν τις ανάλογες προσπάθειες με εκείνες της Ευρώπης στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Συζητείται επίσης η επιβολή φόρου στις μεγάλες πολυεθνικές του διαδικτύου, ενώ θα προχωρήσει και η αναθεώρηση του συστήματος εμπορίας ρύπων, το οποίο θα περιλαμβάνει και τη ναυτιλία με τις αερομεταφορές.
Σύμφωνα με την πρόεδρο της Κομισιόν, η καθοδήγηση που δημοσιοποιήθηκε χθες θα βοηθήσει τα κράτη-μέλη να διασφαλίσουν ότι το ποσό των 672 δισ. ευρώ του μηχανισμού επενδύεται τόσο για την άμεση οικονομική ανάκαμψη της Ευρώπης όσο και για τη μακροπρόθεσμη βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη.
*(Από τη Ναυτεμπορική)