Το Ακριβό Πετρέλαιο

Το ότι το πετρέλαιο θα έφθανε τα 100 δολάρια το βαρέλι και μάλιστα στις αρχές του έτους ήταν γνωστό και αναμενόμενο, όπως εξάλλου το είχε προαναγγείλει σε σχετική ειδησεογραφία το energia.gr (βλέπε διεθνείς ειδήσεις ‘Για Νέο Ρεκόρ Πηγαίνει το Πετρέλαιο’, στις 28/12/2007). Πέρα από τα οφθαλμοφανή ερωτήματα που τίθενται και έχουν να κάνουν κυρίως με την  περαιτέρω πορεία των τιμών και τους λόγους που ωθούν αυτές προς τα άνω, υπάρχει και ένας βαθύτερος προβληματισμός για το που οδηγείται η όλη κατάσταση σε επίπεδο οικονομίας και γεωπολιτικής.

 Σε ότι αφορά τις τιμές, οι εκτιμήσεις των περισσότερων αναλυτών συγκλίνουν με την άποψη ότι αυτές θα συνεχίσουν την ανοδική πορεία τους και δεν αποκλείεται σύντομα να φθάσουν τα επίπεδα των 120 και 130 δολάρια το βαρέλι πριν υπάρξει κάποια σημαντική διόρθωση. Οι λόγοι που οδηγούν την νέα αυτή κούρσα είναι στην ουσία πολλοί και διάφοροι, όσο αόριστο ή νεφελώδες μπορεί να ακούγεται κάτι τέτοιο. Σύμφωνα με υψηλόβαθμα στελέχη του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΙΕΑ), που εδρεύει στο Παρίσι, «η πρόσφατη άνοδος των τιμών του αργού οφείλεται σε μια ολόκληρη σειρά από λόγους που δρουν συνδυαστικά και αθροιστικά και τις ωθούν  προς τα άνω την δεδομένη χρονική περίοδο.»

 Μεταξύ αυτών των λόγων αναφέρονται  το κύμα ψύχους που σαρώνει το Βόρειο Ημισφαίριο, τα διαρκώς μειούμενα αποθέματα πετρελαιοειδών σε παγκόσμιο επίπεδο (το Β εξάμηνο του 2007 κινήθηκαν αρκετά κάτω του μέσου όρου των τελευταίων πέντε ετών) , την αδυναμία πολλών πετρελαιοπαραγωγών χωρών να αυξήσουν την παραγωγή τους αλλά και τα μηνύματα για μια συνεχιζόμενη γεωπολιτική αστάθεια σαν αποτέλεσμα κλιμακούμενων τρομοκρατικών ενεργειών. Ακόμα μια καθοριστική για πολλούς αναλυτές αιτία για την τελευταία άνοδο της τιμής του μαύρου χρυσού είναι η σταθερή υποχώρηση του δολαρίου, έναντι των βασικών διεθνών νομισμάτων και κυρίως του ευρώ, με αποτέλεσμα οι πετρελαιοπαραγωγές χώρες να επιδιώκουν μια ποιο γρήγορη άνοδο της τιμής του πετρελαίου το οποίο ως γνωστό αποτιμάται σε δολάρια στις διεθνείς αγορές.

 Τα ανωτέρω  συνθέτουν το περιβάλλον μέσα στο οποίο κινούνται οι έμποροι αλλά και οι κερδοσκόποι, οι οποίοι μεταξύ τους διαμορφώνουν τις διεθνείς τιμές.   Την επίδραση των κερδοσκοπικών κεφαλαίων δεν την αρνείται πλέον ούτε ο ΙΕΑ ο οποίος σε χθεσινή ανακοίνωση του κάνει αναφορά στις μαζικές τοποθετήσεις διαφόρων hedgefunds, επ’ευκαιρεία του Νέου Έτους, σε συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης πετρελαίου και άλλων πρώτων υλών.

 Πάντως, σε τί ποσοστό συμβάλλουν στην άνοδο των τιμών οι υποκείμενοι λόγοι, δηλαδή τα fundamentals,και σε τί ποσοστό η κερδοσκοπία, είναι ένα θέμα πάνω στο οποίο διίστανται οι απόψεις ακόμη και μεταξύ των πλέον ειδικών. Έτσι ο Ελληνικής καταγωγής  Dr.LeoDrollas,διευθυντής του CentreofGlobalEnergyStudiesτου Λονδίνου, υποστηρίζει ότι η άνοδος των τιμών τους τελευταίους δύο μήνες οφείλεται κυρίως στις πληθωρικές τοποθετήσεις κερδοσκοπικών κεφαλαίων. Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και ο JulianJessop, προϊστάμενος διεθνής οικονομολόγος της εταιρείας CapitalEconomicsτου Λονδίνου, ο οποίος θεωρεί ότι   οι τιμές κινούνται αυξητικά σε καθαρή αντίθεση με τουςγνωστούς κανόνες προσφοράς-ζήτησης, αφού σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία η παγκόσμια ζήτηση πετρελαίου βαίνει μειούμενη. Από την άλλη πλευρά ο PaulHorsnell, της ΒarclaysCapital του Λονδίνου παρατηρεί ότι οι κερδοσκόποι και γενικά η κίνηση κεφαλαίων επηρεάζονται από την ροή των ειδήσεων και των πληροφοριών που διαθέτουν. Από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού οι θέσεις που εκφράζονται για αυτό το θέμα κλείνουν υπέρ μιας ποιο ορθολογικής τοποθέτησης με επίκεντρο την διαμόρφωση των φυσικών παραμέτρων της αγοράς. Η κα. AmyMyersJaffe, ενεργειακός εμπειρογνώμων στο JamesA. BakerIIIInstituteforPublicPolicyστο Χιούστον του Τέξας, υποστηρίζει ότι σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει αναλύσει το Ινστιτούτο της η πορεία προς τα 100 δολάρια το βαρέλι έχει επηρεασθεί κυρίως από τον φόβο ως προς την εξασφάλιση επαρκών προμηθειών πετρελαίου για τα επόμενα χρόνια.

Παρά το γεγονός ότι οι σημερινές τιμές του πετρελαίου στα 100 δολάρια ίσα που αγγίζουν, σε ισοδύναμες αποπληθωρισμένες τις τιμές ρεκόρ του 1979, και  το ακριβό πετρέλαιο του 2008 δεν έχει ουδεμία σχέση με το αντίστοιχο της περιόδου 1973-1985, (αφού το πετρέλαιοσυμμετέχει σήμερα σε πολύ μικρότερο ποσοστό στο ΑΕΠ  και στην παραγωγική διαδικασία των περισσοτέρων ανεπτυγμένων χωρών) ο συμβολισμός αλλά και το ψυχολογικό φράγμα των 100 δολαρίων το βαρέλι δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητο. Έτσι ο ΙΕΑ τόσο στην χθεσινή του ανακοίνωση όσο και σε σημερινές δηλώσεις εκπροσώπων του προς τον γράφοντα, κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου και επισημαίνουν την ανάγκη για βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης σε όλο το φάσμα της κατανάλωσης. Για μια χώρα όπως είναι η Ελλάδα, επισημαίνουν τα στελέχη του ΙΕΑ, η οποία σε μεγάλο ποσοστό (πολύ μεγαλύτερο από άλλες χώρες) εξαρτάται από την χρήση πετρελαίου για τις μεταφορές της, την βιομηχανία της αλλά και τον οικιακό-εμπορικό της τομέα, η ανάγκη για την εισαγωγή και καθιέρωση τεχνικών εξοικονόμησης και ορθολογικής χρήσης ενέργειας είναι αναγκαία όσο ποτέ άλλοτε.