Θα Μείνουμε από Φυσικό Αέριο;

Τον περασμένο Νοέμβριο συμπληρώθηκαν έντεκα χρόνια από την είσοδο του Φυσικού Αερίου στο ενεργειακό σύστημα της χώρας (Οκτώβριος του 1996) και από τότε που άρχισε η ροή του αερίου από την Ρωσική εταιρεία GAZPROM, που είναι ο κύριος προμηθευτής μας. Τέσσερα χρόνια αργότερα τον Απρίλιο του 2000 ξεκίνησε να λειτουργεί το terminal του Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (LNG) στην βραχονησίδα Ρεβυθούσα, ανοικτά των Μεγάρων, όπου παραδίδονται σε τακτικά διαστήματα (μέχρι πρότινος) ποσότητες LNG προερχόμενες από τον δεύτερο βασικό προμηθευτή της χώρας, την Αλγερινή Εταιρεία Sonatrach.

Έκτοτε η κατανάλωση φυσικού αερίου αυξάνεται σταθερά με τον ηλεκτρισμό και την βιομηχανία να ευθύνονται για τον κύριο όγκο των καταναλώσεων και τον οικιακό /εμπορικό τομέα ν’ ακολουθεί (βλέπε πίνακα). Το περασμένο έτος η χώρα κατανάλωσε συνολικά 3,5 BCM’s (Δισεκατομμύρια Κυβικά Μέτρα) ενώ για το 2008 ζήτηση αναμένεται να ξεπεράσει τα 4,4 BCM’s. Η απότομη και συνεχής αύξηση της κατανάλωσης αερίου ως γνωστό οφείλεται στην στροφή της ηλεκτροπαραγωγής και της βιομηχανίας προς ένα καύσιμο που είναι φιλικό προς το περιβάλλον και πιο καθαρό σε σύγκριση με άλλα, όπως ο λιγνίτης και το βιομηχανικό (βαρύ) πετρέλαιο, ενώ είναι και οριακά πιο φθηνό.

 Για να ενισχύσει τις εισαγωγές της αλλά και να διαφοροποιήσει τις πηγές προμήθειάς της, αλλά και για λόγους ασφαλείας, η ΔΕΠΑ από τις αρχές της τρέχουσας δεκαετίας, έθεσε ως στόχο την δημιουργία μιας τρίτης πύλης φυσικού αερίου στη χώρα. Έτσι προχώρησε σε διαπραγματεύσεις με την Τουρκία, μία χώρα που διαθέτει το εκτενέστερο δίκτυο αγωγών αερίου στη περιοχή και που έχει πολύ υψηλές καταναλώσεις αερίου (πάνω από 35 BCM’s ετησίως). Βάσει συμφωνίας με την Τουρκική BOTAS, προχώρησε η συμβολαιοποίηση σε πρώτο στάδιο εισαγωγών 0,75 BCM’s τον χρόνο, και έτσι κατασκευάστηκε ο Ελληνο-Τουρκικός αγωγός αερίου ο οποίος εγκαινιάστηκε τον περασμένο Νοέμβριο και έκτοτε ξεκίνησε η ροή αερίου από την Τουρκία. Όπως προβλέπει η συμφωνία ΔΕΠΑ – BOTAS η προέλευση του αερίου που προμηθεύεται η πρώτη, μέσω swaps, είναι το Αζερμπαϊτζάν, απ’ όπου εδώ και 1½ χρόνο η Τουρκία εισάγει μικρές ποσότητες αερίου μέσω του South Caucasus Pipeline (SCP).

 Όπως έχουμε κατ’ επανάληψη τονίσει από αυτήν την στήλη η σημασία του Ελληνο-Τουρκικού αγωγού φυσικού αερίου, συνολικού μήκους 300 χλμ. (90 χλμ. επί Ελληνικού εδάφους και 210 χλμ. Τουρκικού) δεν έγκειται στο πρώτο στάδιο λειτουργίας του και στις περιορισμένες ποσότητες που έχουν ήδη συμβολαιοποιηθεί, αλλά στην μακροχρόνια προοπτική του. Αφού αυτός αποτελεί ουσιαστικά το πρώτο σκέλος ενός πολύ μεγαλυτέρου αγωγού που θα μεταφέρει φυσικό αέριο εξ’ ανατολής (Ρωσία, Κασπία, Ιράν) προς την Δύση και θα διέρχεται μέσω Τουρκίας, Ελλάδας και Αλβανίας και θα καταλήγει τελικά υποθαλασσίως στην Ιταλία.

 Έτσι επ’ουδενί λόγο σε αυτό το αρχικό στάδιο λειτουργίας του GTI μπορεί να θεωρηθεί ότι αυτός λύνει το πρόβλημα της ασφάλειας προμήθειας της Ελληνικής αγοράς αερίου. Για αυτό και οι πρόσφατες ανωμαλίες στην ροή αερίου μέσω του αγωγού αυτού προς το τοπικό δίκτυο της Θράκης δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι δημιούργησαν σοβαρό πρόβλημα στη λειτουργία του εθνικού δικτύου, το οποίο εδώ και μερικούς μήνες το διαχειρίζεται πλέον η ΔΕΣΦΑ. Ως γνωστό εδώ και μία εβδομάδα έχει σταματήσει η ροή αερίου από την Τουρκία προς Ελλάδα γιατί, όπως επικαλείται η BOTAS, η ίδια αντιμετωπίζει προβλήματα με παραδώσεις αερίου από το Ιράν, το οποίο μαζί με τη Ρωσία αποτελούν τους βασικούς προμηθευτές της.

Αντίθετα η ΔΕΠΑ αντιμετωπίζει σήμερα ένα απείρως πιο σοβαρό πρόβλημα το οποίο έχει να κάνει με τον ανεφοδιασμό του terminal LNG στη Ρεβυθούσα, όπου, σύμφωνα με απόλυτα εξακριβωμένες πληροφορίες, η στάθμη τις τελευταίες ημέρες στις δύο δεξαμενές έχει φθάσει τα τεχνικά ελάχιστα. Αυτό σημαίνει ότι εάν δεν υπάρξει ανεφοδιασμός με νέο φορτίο LNG μέσα στις επόμενες 2-3 ημέρες, στα τέλη της εβδομάδας θα σταματήσει η τροφοδοσία του συστήματος από το νότιο άκρο, που είναι η Ρεβυθούσα, και η μόνη πηγή θα είναι το εκ’ Ρωσίας προερχόμενο αέριο. Όμως, και εδώ παρατηρούνται προβλήματα ομαλής ροής καθ’ότι η GAZPROM, λόγω χειμερινών αιχμών, εντός της Ρωσίας, φαίνεται ότι προχωρεί σε περιορισμό των εξαγωγών προς πελάτες της στην Ευρώπη στα ελάχιστα επίπεδα που προβλέπονται από τις διακρατικές συμφωνίες. Με άλλα λόγια η GAZPROM δεν πρόκειται να σπεύσει ν’ αναπληρώσει τα κενά που δημιουργούνται στην Ελληνική αγορά από την έλλειψη LNG και από την διακοπή τροφοδοσίας από την Τουρκία.

Τούτων λεχθέντων, καθίσταται εμφανές ότι το εθνικό σύστημα μεταφοράς αερίου πρόκειται σύντομα ν’ αντιμετωπίσει σοβαρό πρόβλημα επάρκειας. «Είναι ορατά πλέον τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ΔΕΠΑ στην εξασφάλιση ικανών ποσοτήτων αερίου», τονίζουν καλά ενημερωμένοι κύκλοι της αγοράς. «Γι αυτό οι εταιρείες ετοιμάζονται ν’ αντιμετωπίσουν μειωμένες παραδώσεις και ήδη αναζητούν εναλλακτικούς τρόπους για την κάλυψη των ενεργειακών τους αναγκών».

Πως όμως εφθάσαμε στο έσχατο αυτό σημείο αξιοπιστίας του δικτύου της ΔΕΠΑ; Οι περισσότεροι παράγοντες που γνωρίζουν την λειτουργία του, συμφωνούν ότι το πρόβλημα άρχισε να γίνεται ορατό από τις αρχές του 2007 όταν απέτυχε ο διαγωνισμός που προκήρυξε τότε η ΔΕΠΑ για την εξεύρεση κατάλληλου πλοίου για την μεταφορά LNG από την Αλγερία στις εγκαταστάσεις της ΔΕΠΑ στη Ρεβυθούσα μετά την λήξη της 10ετούς σύμβασης με την πλοιοκτήτρια εταιρεία του πλοίου LNG «Gas Century», μεταφορικής ικανότητας 28,000 τόνων. Η διοίκηση της ΔΕΠΑ είχε αποφασίσει ότι ήθελε άλλον τύπο σκάφος και οπωσδήποτε σύμβαση με άλλον οίκο.

 Ο πρώτος διεθνής διαγωνισμός που πραγματοποιήθηκε από την ΔΕΠΑ τον Νοέμβριο του 2006 για την εξεύρεση νέου σκάφους για μακροχρόνια μίσθωση απέτυχε παταγωδώς μετά από καταγγελία της πλοιοκτήτριας εταιρείας του «Gas Century», στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για παράβαση κανόνων του Ευρωπαϊκού Δικαίου. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απεδέχθη πλήρως την καταγγελία της ανωτέρω εταιρείας και ζήτησε από τη ΔΕΠΑ την ακύρωση του διαγωνισμού. Ένας δεύτερος διαγωνισμός που πραγματοποίησε η ΔΕΠΑ τον Απρίλιο του 2007, απέτυχε και αυτός αφού η μόνη εταιρεία που προσήλθε παρουσίασε ένα πλοίο, μεγαλύτερης μεν μεταφορικής ικανότητας αλλά παλαιάς ναυπηγήσεως και τεχνολογίας, το οποίο  δεν πληρούσε  στοιχειωδώς τους κανονισμούς ασφαλείας και δεν ανταποκρίνετο στις περιβαλλοντικές υποχρεώσεις.

Κατόπιν τούτων η ΔΕΠΑ προσπάθησε, και προσπαθεί ακόμη, να πείσει την Sonatrach, ν’ αλλάξει τους όρους της σύμβασης (από FOB σε CIF) έτσι ώστε την ευθύνη μεταφοράς να την αναλάβουν οι Αλγερινοί. Όπως σχολιάζουν ναυτιλιακοί κύκλοι του Πειραιά που γνωρίζουν το θέμα και δραστηριοποιούνται στην άκρως εξειδικευμένη αγορά LNG, αυτή είναι μια λύση απελπισίας αφού και το κόστος ανεβαίνει υπέρμετρα και αφήνει την ΔΕΠΑ έρμαιο της εμπορικής πολιτικής της Sonartrach.

                                       Πωλήσεις Αερίου ΔΕΠΑ 2003-2007 (σε εκ.Nm³⁾