Σε μια Ευρώπη που επιδιώκει τη διαφάνεια και τη νομιμότητα, η Ελλάδα κατέχει μια αρνητική πρωτιά. Τα επίπεδα της διαφθοράς στην χώρα μας είναι υπερτριπλάσια του μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, γεγονός που μας καθιστά, για ακόμη μια φορά, το μαύρο πρόβατο της Κοινότητας.
Έρευνα που διενήργησε η εταιρεία Public Issue και παρουσιάσθηκε στην ημερίδα που διοργάνωσε η Διεθνής Διαφάνεια Ελλάδος, καταδεικνύει ότι ο μέσος όρος διαφθοράς στην Ελλάδα ανέρχεται στο 27%, όταν στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι 8%. Από αναγωγή στο σύνολο του πληθυσμού, εκτιμάται ότι περίπου 530 χιλιάδες πολίτες δωροδόκησαν το 2007 κάποιο δημόσιο υπάλληλο, ενώ 265 χιλιάδες περίπου πολίτες συναλλάχθηκαν παρανόμως με ιδιωτικό φορέα.
Το μέγεθος της διαφθοράς δεν μπορεί να μη προβληματίζει. Είναι τέτοια η έκταση του φαινομένου που κανένας πολίτης δεν μπορεί να πιστεύει ότι δεν θα κληθεί αργά ή γρήγορα να δωροδοκήσει. Ο πολίτης δεν «λαδώνει» μόνο για να γίνει γρήγορα η δουλειά του (γρηγορόσημο), πληρώνει και για να κάνει ο δωρολήπτης τα στραβά μάτια, ήτοι για να εξαιρεθεί των κανονισμών και των νόμων.
Όπως ετόνισε ο Πρωθυπουργός, για την εξυγίανση του δημοσίου βίου απαιτείται συνταγματική αναθεώρηση, μεταρρύθμιση στη διοικητική δομή της χώρας, ολοκλήρωση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και υιοθέτηση ισχυρών μηχανισμών και διαδικασιών διαφάνειας σε όλο τον δημόσιο τομέα. Είναι όμως αυτά αρκετά για να υπάρξει περιορισμός της διαφθοράς ; Μάλλον όχι.
Η προσφυγή στον χρηματισμό υπαγορεύεται από το ίδιο το σύστημα, το οποίο δημιουργήθηκε από την κομματικοποίηση της δημόσιας διοικήσεως. Η πηγή της διαφθοράς δεν είναι μόνον η απληστία. Είναι η ανέχεια, ο φθόνος, η αλαζονεία και η έλλειψη παιδείας. Σε ένα σύστημα αξιών, στην κορυφή του οποίου βρίσκεται το χρήμα και όλα τα άλλα ακολουθούν, είναι λογικό να κυριαρχεί η διαφθορά.
Οι ευθύνες των κυβερνήσεων της Μεταπολιτεύσεως στον τομέα της διαφθοράς είναι τεράστιες. Η μεγέθυνση του δημοσίου τομέα και η πολυδιάσπαση των αρμοδιοτήτων ενθάρρυναν τη διαφθορά και δημιούργησαν τις απαραίτητες συνθήκες για την εξάπλωσή της. Την ίδια στιγμή, η εμπλοκή πολιτικών προσώπων, η μη στηλίτευση των κακώς κειμένων και η προκλητική ατιμωρησία, δημιούργησαν αρνητικά παραδείγματα, τα οποία διαχύθηκαν στο σύνολο της κοινωνίας και έπληξαν βασικές αξίες.
Η έρευνα της Public Issue κατέδειξε πως το μεγαλύτερο πεδίο διαφθοράς εντοπίζεται στα Νοσοκομεία (34%), στις Πολεοδομίες (15%) και στις Εφορίες (14%). Κανένας δεν εκπλήσσεται από τα στοιχεία αυτά. Οι περισσότεροι έχουν συμβιβασθεί με το γεγονός ότι για την παροχή καλών υπηρεσιών υγείας πρέπει να πληρώσουν κάτι παραπάνω. Ομοίως, πληρώνουν για την αναγνώριση του αυθαιρέτου τους, αλλά και για να τα βρούν με τον Έφορο, στην διακριτική ευχέρεια του οποίου βρίσκεται το μέλλον της επιχειρήσεως τους.
Αναντίρρητα, μέρος του προβλήματος της διαφθοράς προκύπτει από τον διογκωμένο δημόσιο τομέα, τις χαμηλές αποδοχές των δημοσίων υπαλλήλων, αλλά και τις υπερεξουσίες που κάποιοι δημόσιοι λειτουργοί απολαμβάνουν. Η παράνομη συναλλαγή κρύβεται εύκολα στο κυκεώνα της γραφειοκρατίας και στο δαιδαλώδες των μηχανισμών. Όταν δε ο υπάλληλος είναι κακοπληρωμένος είναι πιο ευάλωτος στον χρηματισμό.
Γιατί ο Ιρλανδός ιατρός είναι λιγότερο επιρρεπής στο φακελάκι, από ό,τι ο Έλληνας ιατρός; Στην Ελλάδα οι ειδικευόμενοι ιατροί του ΕΣΥ λαμβάνουν περί τα 850 ευρώ τον μήνα. Σε ηλικία άνω των 35 οι επιμελητές Β' παίρνουν 1.080 ευρώ, οι επιμελητές Α' περίπου 1.300 ευρώ και οι διευθυντές 1.512 ευρώ. Στην Ιρλανδία ο νέος ιατρός λαμβάνει πρώτο μισθό 2.893 ευρώ. Ο ιατρός με 10ετή εμπειρία αμείβεται με ελάχιστο μισθό 3.300 ευρώ, ενώ ο ιατρός με 35 χρόνια υπηρεσίας λαμβάνει περίπου 4.500 ευρώ μηνιαίως.
Από μια αντίστοιχη σύγκριση μπορεί να δικαιολογηθεί και η υπεροχή του εκπαιδευτικού συστήματος της Ιρλανδίας έναντι της Ελλάδος. Στην χώρα μας το μισθολόγιο δασκάλων και καθηγητών εξασφαλίζει στον νέο διοριζόμενο καθαρές αποδοχές 984 ευρώ. Στην Ιρλανδία οι μηνιαίες αποδοχές του νέου δασκάλου είναι 2.585 ευρώ, ήτοι οι τριπλάσιες από αυτές του Έλληνα συναδέλφου του.
Ο περιορισμός της διαφθοράς απαιτεί περιορισμό του Κράτους. Στην Ελλάδα οι υπάλληλοι στο Δημόσιο και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα ανέρχονται σε 500 χιλιάδες περίπου και αντιστοιχούν στο 11% του συνόλου των απασχολουμένων. Στην Τσεχία και στην Ουγγαρία, δηλαδή σε χώρες με πληθυσμό αντίστοιχο με αυτόν της Ελλάδος, οι δημόσιοι υπάλληλοι δεν ξεπερνούν το 7,5% του συνόλου των απασχολουμένων. Στην δε Ιρλανδία δεν υπερβαίνουν ούτε και το 5%.
Η διαφθορά δεν έχει αντίκτυπο μόνον στην οικονομία. Κυρίως πλήττει τις κοινωνικές δομές και συμβάλλει στην αποσάθρωση των αξιών. Όσο η κατάσταση αυτή διαιωνίζεται, τόσο συχνότερα θα ανακύπτουν σκάνδαλα και θα αποκαλύπτονται συμπεριφορές που θα προκαλούν την κοινωνία, θα απαξιώνουν την πολιτική και θα θίγουν τις δημοκρατικές μας ευαισθησίες. Και δυστυχώς, η Ελλάδα και οι Έλληνες θα παραμένουμε οι πλέον διεφθαρμένοι στην Ευρώπη.