Το σκάκι είναι ένας άριστος τρόπος να ακονίζεις το μυαλό και να προετοιμάζεσαι για το μέλλον. Ως γνωστόν ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν είναι ένας δεινός σκακιστής. Όταν μάλιστα κάποιος ασχολείται με την διεθνή πολιτική και ιδιαίτερα την γεωπολιτική όπως ο Πούτιν η σκακιστική εμπειρία και γνώση μπορεί να φανούν πολλαπλά χρήσιμες.
Έτσι οι δύο ξεχωριστές και σχεδόν ταυτόχρονες κινήσεις του Πούτιν στη βαλκανική τις τελευταίες 10 ημέρες μόνο ως δύο αναπάντεχες, αποφασιστικές και τελειωτικές κινήσεις μιας παρατεταμένης παρτίδας σκακιού μπορούν να χαρακτηρισθούν. Η υπογραφή την προπερασμένη εβδομάδα με τη Βουλγαρική κυβέρνηση στη Σόφια της συμφωνίας για την διέλευση του αγωγού φυσικού αερίου South Stream μέσω Βουλγαρίας και η εξαγορά, που ανακοινώθηκε τη περασμένη εβδομάδα στη Μόσχα, της Σερβικής εταιρείας πετρελαιοειδών NIS, με την παράλληλη συμφωνία για διέλευση του South Stream μέσω Σερβικών εδαφών, εκλείδωσαν την Ρωσική παρουσία στη Βαλκανική και εξασφάλισαν την προμήθεια Ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου προς τις απαιτητικές αγορές της Ευρώπης για τις επόμενες δεκαετίες.
Ως γνωστό ο αγωγός φυσικού αερίου South Stream, τον οποίο η Ρώσικη Gazprom πρόκειται να κατασκευάσει σε συνεργασία με την Ιταλική ENI, θα μεταφέρει απευθείας μεγάλες ποσότητες Ρωσικού φυσικού αερίου υποθαλασσίως μέσω της Μαύρης Θάλασσας προς την Βουλγαρία, και από εκεί προς την Κεντρική Ευρώπη. Ας μην ξεχνάμε βέβαια ότι η Τουρκία τροφοδοτείται ήδη μ’ έναν άλλο υποθαλάσσιο αγωγό αερίου, τον Blue Stream (χωρητικότητας 16 BCM) που λειτουργεί από το 2001 μεταφέροντας Ρωσικό αέριο, επιπλέον αυτόν που λαμβάνει δια ξηράς μέσω Βουλγαρίας. Από τα 36 BCM’S που καταναλώνει ετησίως η Τουρκία τα 20 BCM’S προέρχονται από τη Ρωσία. Ήτο αναμενόμενο ότι για πολύ πρακτικούς λόγους αλλά και από πλευράς γεωπολιτικών ισορροπιών η Ρωσία να μην επιθυμεί ν’ αυξήσει περαιτέρω τις ενεργειακές ροές της μέσω Τουρκίας. Εάν μάλιστα αυτή η απόφαση συνδυαστεί με την καίρια εμπλοκή της Ρωσίας στην κατασκευή του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη, ο οποίος παρακάμπτει τα Δαρδανέλια, τότε το Ρωσικό σχέδιο ενεργειακής περιθωριοποίησης της Τουρκίας καθίσταται εμφανές.
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό του South Stream, αυτός ο αγωγός θα διακλαδώνεται επί Βουλγαρικού εδάφους με την μία διαδρομή να πηγαίνει βόρεια, μέσω Σερβίας προς την Σλοβενία και Αυστρία για να τροφοδοτήσει απευθείας τις αγορές της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης, ενώ η άλλη διαδρομή, ο λεγόμενος νότιος άξονας, θα οδεύει προς την Ιταλία, μέσω Ελλάδας και Αλβανίας. Η δρομολόγηση της κατασκευής του South Stream ολοκληρώνει το Ρωσικό στρατηγικό σχέδιο για απευθείας τροφοδοσία με αέριο της Ευρώπης, και παράκαμψη «ενοχλητικών» κρατών όπως η Ουκρανία, η Λευκορωσία και τις τρεις μικρές βαλτικές χώρες οι οποίες ως γνωστό αντιδρούν έντονα στα Ρωσικά ενεργειακά σχέδια έχοντας περιέλθει υπό άμεση Αμερικανική επιρροή. Να υπενθυμίσουμε ότι ήδη κατασκευάζεται από την Gazprom και κοινοπραξία Γερμανικών εταιρειών ο αγωγός Nord Stream που παρακάμπτει τις χώρες αυτές με υποθαλάσσια διαδρομή μέσω της Βαλτικής Θάλασσας για να μεταφέρει Ρωσικό αέριο απευθείας στη Γερμανία.
Θα, πρέπει επίσης να σημειώσουμε την αναβάθμιση του ρόλου της Αυστρίας στην όλη υπόθεση αφού η Αυστριακή εταιρεία πετρελαίου και αερίου OMV συμφώνησε στη δημιουργία ενός κοινού με την Gazprom κόμβου – τέρμιναλ στο Baumgarten για την αποθήκευση, εμπορία και μεταπώληση φυσικού αερίου προς την Ευρωπαϊκή αγορά.
Οι επιπτώσεις για την Ελλάδα από την Ρώσικη κάθοδο στη Βαλκανική είναι σημαντικές και μπορούν ν’ αποβούν επ’ ωφελεία της οικονομίας μας αλλά και της εξωτερικής μας πολιτικής αρκεί να γίνουν οι σωστές κινήσεις. Όπως λ.χ. η διασφάλιση της διέλευσης του South Stream μέσω Ελλάδος, κάτι που δεν είναι εγγυημένο σήμερα αφού αυτός είναι ευθέως ανταγωνιστικός του Τουρκο-Ελληνο-Ιταλικού αγωγού τον οποίο προωθεί συστηματικά η κυβέρνηση. Όμως αυτός ο αγωγός, αργά ή γρήγορα θα δημιουργήσει πρόβλημα στο South Stream αφού ουσιαστικά θα στοχεύει προς την ίδια πελατεία στην Ιταλία. Μία άλλη κίνηση θα ήτο η ανάπτυξη των δραστηριοτήτων των μεγάλων Ελληνικών ενεργειακών εταιρειών όπως η ΔΕΗ και τα ΕΛΠΕ στα Δυτικά Βαλκάνια. Τώρα που τα ΕΛΠΕ δεν έχουν πια βλέψεις για την εξαγορά της NIS μπορούν να επικεντρωθούν στη περαιτέρω ανάπτυξη των εμπορικών δραστηριοτήτων τους σε Σερβία, Αλβανία, Μαυροβούνιο ενώ δεν πρέπει ν’ αποκλειστεί η συμμετοχή τους στην κατασκευή των νέων terminals LNG που τώρα προγραμματίζονται στην Ανατολική πλευρά της Αδριατικής. Η περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον και για την ΔΕΗ η οποία λόγω των νέων περιβαλλοντικών δεσμεύσεων της Ε.Ε. θα δυσκολευτεί αρκετά στην κατασκευή νέων λιγνιτικών ή ανθρακικών σταθμών στην Ελλάδα.