Και οι πόροι του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, μαζί με τα κονδύλια από το ΕΣΠΑ 2021-2027, δίνουν στη χώρα την ευκαιρία να στηρίξει τον «πράσινο» μετασχηματισμό των παραγωγικών κλάδων της οικονομίας.
Όλα τα παραπάνω διαμορφώνουν ένα νέο πλαίσιο, που, όπως επισημαίνει ο κ. Σκρέκας, δρομολογεί μία σειρά από παρεμβάσεις μέσα στον επόμενο χρόνο:
«Μέσα στους επόμενους δώδεκα μήνες, δρομολογούμε στοχευμένες παρεμβάσεις για τον ενεργειακό μετασχηματισμό με μεγαλύτερη διείσδυση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, την προστασία του περιβάλλοντος, την αειφόρο χρήση των πόρων, την κυκλική οικονομία, τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και την ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή. Μεταρρυθμίσεις εμβληματικές που θα οδηγήσουν σε μια δίκαιη και βιώσιμη ανάπτυξη και θα συμβάλουν καθοριστικά στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής των συμπολιτών μας σήμερα και στην οικοδόμηση ενός καλύτερου μέλλοντος για την επόμενη γενιά».
«Green Deal» με 12 «πυλώνες»
Σύμφωνα με τον ίδιο, το ελληνικό «Green Deal» στηρίζεται σε 12 «πυλώνες», που θεμελιώνονται στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Σε αυτούς περιλαμβάνεται ο νέος κύκλος του «Εξοικονομώ – Αυτονομώ» για τις κατοικίες, στον οποίο εκτιμάται ότι θα αξιοποιηθούν 3 δισ. ευρώ σε βάθος πενταετίας.
Μάλιστα, την τεχνική υποστήριξη του πληροφοριακού συστήματος θα αναλάβει το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος (ΤΕΕ) προκειμένου να μην επαναληφθούν τα ευτράπελα με την κατάρρευση της πλατφόρμας. Ακόμη, στο επίκεντρο των δράσεων του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) βρίσκονται το σχέδιο απολιγνιτοποίησης, η μεγάλη διείσδυση των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή, οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις των νησιών, η ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης και των καθαρών καυσίμων, όπως επίσης στρατηγικές αστικές αναπλάσεις και η ολοκλήρωση του πολεοδομικού και χωροταξικού σχεδιασμού της χώρας.
«Το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0″ θα σηματοδοτήσει τη μετάβαση της χώρας σε ένα νέο και κοινωνικά δίκαιο αναπτυξιακό μοντέλο, με περιβαλλοντικό πρόσημο. Το ποσοστό των πόρων που θα διοχετευθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης στον πράσινο μετασχηματισμό της οικονομίας προσεγγίζει το 38%» επισημαίνει ο υπουργός.
Ταμείο Ανάκαμψης και ΕΣΠΑ δίνουν στη χώρα την ευκαιρία να στηρίξει τον «πράσινο» μετασχηματισμό των παραγωγικών κλάδων της οικονομίας
Προγράμματα αναβάθμισης
Στόχος της κυβέρνησης, ο οποίος αποτυπώνεται και στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), είναι η ενεργειακή αναβάθμιση 600.000 δημόσιων και ιδιωτικών κτιρίων έως το 2030, με χρηματοδότηση από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, του ΕΣΠΑ και ιδιωτικά κεφάλαια. Το ΥΠΕΝ δρομολογεί το προσεχές διάστημα τον νέο κύκλο «Εξοικονομώ – Αυτονομώ» για την ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών, για την οποία εκτιμάται ότι θα αξιοποιηθούν 3 δισ. ευρώ σε βάθος πενταετίας.
Για εξοικονόμηση ενέργειας στις επιχειρήσεις θα διατεθούν τα επόμενα έτη πόροι ύψους 1 δισ. ευρώ, μαζί με τη μόχλευση, με τους μισούς εξ αυτών να προορίζονται για τις τουριστικές επιχειρήσεις. Σε ό,τι αφορά τα δημόσια κτίρια, προετοιμάζεται το πρόγραμμα «Ηλέκτρα» συνολικού ύψους 600 εκατ. ευρώ.
«Μάλιστα, στο επόμενο πρόγραμμα, ετοιμάζουμε μια μεγάλη τομή, δεδομένου ότι συζητάμε με το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος (ΤΕΕ) που είναι ο καθ’ ύλην αρμόδιος φορέας για έργα μηχανικού να αναλάβει ρόλο τεχνικού συμβούλου. Δηλαδή, να αναλάβει την τεχνική υποστήριξη του πληροφοριακού συστήματος στο επόμενο πρόγραμμα και σε συνεργασία με το ΥΠΕΝ θα διαμορφώσει τους οδηγούς των προγραμμάτων για τις κατοικίες και τις επιχειρήσεις» σημειώνει ο υπουργός.
Η απεξάρτηση από τον λιγνίτη
Η ελληνική κυβέρνηση επισπεύδει την απεξάρτηση του ενεργειακού μείγματος της χώρας από τον λιγνίτη. Το πρώτο βήμα έγινε τον Δεκέμβριο του 2019, με την κατάρτιση και κύρωση του ΕΣΕΚ, που έθεσε την Ελλάδα και επισήμως σε τροχιά απολιγνιτοποίησης. «Πρωτοστατούμε στον ενεργειακό μετασχηματισμό στην Ευρώπη – η Ελλάδα θα ολοκληρώσει την απολιγνιτοποίηση της παραγωγικής της βάσης νωρίτερα από οποιοδήποτε άλλο κράτος-μέλος της ΕΕ -, ο οποίος αποσκοπεί σε μια δίκαιη και ευημερούσα κοινωνία που διαθέτει μια οικονομία σύγχρονη, ανταγωνιστική και αποδοτική, με μηδενικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050. Η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα που διαθέτει Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης, στην κατάρτιση του οποίου ελήφθησαν υπόψη τόσο η ευρωπαϊκή όσο και η διεθνής εμπειρία» τονίζει ο κ. Σκρέκας.
Αναφορικά με τις πηγές χρηματοδότησης, το ύψος των επενδυτικών πόρων, που προέρχονται από τον νέο Μηχανισμό Δίκαιης Μετάβασης, καθώς και από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αναμένεται να υπερβεί, με τη μόχλευση, τα 5 δισ. ευρώ σε βάθος δεκαετίας.
Επέκταση του δικτύου φυσικού αερίου
Για τις επεκτάσεις των δικτύων φυσικού αερίου που σχεδιάζονται έχουν δρομολογηθεί επενδύσεις περίπου ενός δισ. ευρώ για την περαιτέρω ανάπτυξη του συστήματος του ΔΕΣΦΑ όσο και των θυγατρικών της ΔΕΠΑ (ΔΕΔΑ, ΕΔΑ Αττικής, ΕΔΑ ΘΕΣΣ).
Επίσης, προχωρεί η διασύνδεση του εθνικού συστήματος φυσικού αερίου με γειτονικές χώρες για την ενεργειακή θωράκιση της χώρας, προκειμένου να ενισχυθεί ακόμη περισσότερο ο ρόλος της Ελλάδας ως πύλης εισόδου φυσικού αερίου για την ευρωπαϊκή αγορά και ως διαμετακομιστικός κόμβος. Στο πλαίσιο αυτό, τον περασμένο Φεβρουάριο κυρώθηκε η διακρατική συμφωνία για τον διασυνδετήριο ελληνοβουλγαρικό αγωγό IGB, ενώ συνεχίζονται οι πρωτοβουλίες για τη στήριξη του αγωγού East Med, ο οποίος σχεδιάζεται να μεταφέρει αέριο από τα κοιτάσματα του Ισραήλ στην Ευρώπη, μέσω της Ελλάδας.
Στήριξη της ηλεκτροκίνησης με εθνικό δίκτυο φόρτισης
Ενα στα τρία οχήματα να είναι ηλεκτρικό έως το 2030 είναι ο βασικός στόχος βάσει του ΕΣΕΚ αναφορικά με την ηλεκτροκίνηση. Το ενδιαφέρον των καταναλωτών είναι μεγάλο. Από την ψήφιση του νομοσχεδίου για την ηλεκτροκίνηση, τον περασμένο Ιούλιο, ταξινομήθηκαν 2.131 νέα ηλεκτρικά οχήματα, όταν το διάστημα 2015-2019 είχαν κυκλοφορήσει μόλις 1.141. Οσον αφορά το πρόγραμμα «Κινούμαι Ηλεκτρικά», οι αιτήσεις που έχουν υποβληθεί για την επιδότηση ηλεκτρικών οχημάτων έχουν φτάσει συνολικά τις 11.550, δημιουργώντας ταυτόχρονα στην αγορά έναν κύκλο εργασιών ύψους άνω των 50 εκατ. ευρώ.
Εχει ήδη δρομολογηθεί η χωροθέτηση από τους μεγάλους δήμους της χώρας περίπου 10.000 δημόσιων σταθμών φόρτισης Επόμενο βήμα θα είναι η ανάπτυξη ενός εθνικού δικτύου φόρτισης. Εχει ήδη δρομολογηθεί η χωροθέτηση από τους μεγάλους δήμους της χώρας περίπου 10.000 δημόσιων σταθμών φόρτισης. «Για την υλοποίηση του συγκεκριμένου έργου, μάλιστα, έχουμε προτείνει να χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης επενδύσεις άνω των 200 εκατ. ευρώ» αναφέρει ο υπουργός.
Επιχορήγηση δήμων για μέσα μεταφοράς
Οσον αφορά τη στήριξη των δήμων, ο κ. Σκρέκας, αναφέρει ότι με προϋπολογισμό 30 εκατ. ευρώ από το ΕΣΠΑ 2014-2020 θα επιχορηγηθούν δήμοι (πλην των μητροπολιτικών) για την ανάπτυξη δημόσια προσβάσιμων υποδομών, την προώθηση περιβαλλοντικά φιλικών μέσων μεταφοράς ώστε να περιοριστεί η χρήση ΙΧ και να μειωθεί η ρύπανση. Η συγκεκριμένη δράση προβλέπει, μεταξύ άλλων, τη δημιουργία δικτύων κοινόχρηστων ποδηλάτων και φορτιστών ηλεκτρικών αυτοκινήτων, ανάπτυξη πλατφόρμας απομακρυσμένης διαχείρισης συσκευών για τη φόρτιση ηλεκτρικών ΙΧ και τη μίσθωση ποδηλάτων και σύνδεσή της με άλλες υπηρεσίες (έξυπνη στάθμευση με ασύρματους αισθητήρες, πληροφοριακά συστήματα ΚΤΕΛ, ΟΑΣΑ, ΟΑΣΘ κ.τ.λ.).
Για εξοικονόμηση ενέργειας στις επιχειρήσεις θα διατεθούν τα επόμενα έτη πόροι ύψους 1 δισ. ευρώ μαζί με τη μόχλευση
Συνεργασία για την ενεργειακή φτώχεια
Για τη στήριξη των οικονομικά ευάλωτων νοικοκυριών, το ΥΠΕΝ δρομολογεί τη λήψη επιπρόσθετων μέτρων. Με πρόσφατη Κοινή Υπουργική Απόφαση επεκτάθηκε η ρύθμιση που αφορά την επανασύνδεση ρεύματος για ευάλωτα νοικοκυριά, τα οποία έχουν αποσυνδεθεί από το δίκτυο λόγω ληξιπρόθεσμων οφειλών.
Στο επόμενο «Εξοικονομώ – Αυτονομώ» θα ληφθεί ειδική μέριμνα για πολίτες χαμηλού εισοδήματος, τις πολυμελείς οικογένειες, καθώς και για εκείνες που κάποιο μέλος τους είναι ΑμεΑ. Στόχος είναι η μείωση του αποτυπώματος των ενεργειακά φτωχών νοικοκυριών κατά 50% έως το 2025 και κατά 75% έως το 2030.
Μάλιστα, σύμφωνα με τα όσα αναφέρει ο κ. Σκρέκας, έως τα τέλη του καλοκαιριού θα ανακοινωθεί μια συνεργασία με τους δήμους, που θα έχει ως στόχο να δημιουργηθεί ένα μόνιμο ενεργειακό δίχτυ προστασίας για τα ευάλωτα νοικοκυριά, που θα βασίζεται στην αξιοποίηση της ενέργειας από τις ΑΠΕ.
Διασυνδέσεις, υπεράκτια αιολικά και «πράσινα» νησιά
Εως το καλοκαίρι, το ΥΠΕΝ αναμένεται ότι θα έχει ολοκληρώσει το απαραίτητο θεσμικό πλαίσιο όσον αφορά την προώθηση επενδύσεων σε υπεράκτια αιολικά πάρκα, Επιπλέον, ολοκληρώνεται και η χάραξη εθνικής στρατηγικής για το υδρογόνο, με την ειδική επιτροπή που έχει συγκροτηθεί να διαμορφώνει ήδη προτάσεις για τη διαμόρφωση αδειοδοτικού και ρυθμιστικού πλαισίου.
Το θεσμικό πλαίσιο για την προώθηση επενδύσεων σε υπεράκτια αιολικά πάρκα αναμένεται ότι θα έχει ολοκληρωθεί έως το καλοκαίριΟι υφιστάμενοι αγωγοί φυσικού αερίου θα τροποποιηθούν για τη μεταφορά και υδρογόνου στο μέλλον. Ακόμη, στο πλαίσιο της ενίσχυσης των εναλλακτικών καυσίμων, εξετάζεται και η ανάπτυξη της αγοράς βιομεθανίου (ή ανανεώσιμου φυσικού αερίου) τόσο για έγχυσή του στο δίκτυο του φυσικού αερίου όσο και για τη χρήση του ως καυσίμου μεταφορών.
Διασυνδέσεις
Σχετικά με την ηλεκτρική διασύνδεση των νησιών με το ηπειρωτικό σύστημα, με την ολοκλήρωση των έργων θα παύσει η λειτουργία των ρυπογόνων πετρελαϊκών μονάδων παραγωγής ρεύματος και θα περιοριστούν σταδιακά οι χρεώσεις ΥΚΩ (Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας) στα τιμολόγια ρεύματος. Ακόμη, προωθούνται και οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις με άλλες χώρες. Στις αρχές Μαρτίου υπεγράφη Μνημόνιο Κατανόησης με την Κύπρο και το Ισραήλ για την ηλεκτρική διασύνδεση των τριών κρατών. Αντίστοιχο Μνημόνιο αναμένεται να υπογραφεί με την Αίγυπτο.
Για την ανάπτυξη υποδομών αποθήκευσης ενέργειας, στο Ταμείο Ανάκαμψης έχουν δεσμευθεί 450 εκατ. ευρώ για τη χρηματοδότηση υποδομών αντλησιοταμίευσης και συσσωρευτές, που είναι απαραίτητες για τη στήριξη του ενεργειακού συστήματος, όσο αυξάνεται η διείσδυση των ΑΠΕ.
Καθαρή ενέργεια
Τα ελληνικά νησιά μπορούν να ακολουθήσουν τον δρόμο της καθαρής ενέργειας. Το καταδεικνύει ήδη το παραδείγματα της Τήλου, όπως και το ενδιαφέρον κορυφαίων ευρωπαϊκών επιχειρήσεων που θα επιχειρήσουν να «πρασινίσουν» την Αστυπάλαια και τη Χάλκη. Σύμφωνα με τον κ. Σκρέκα, στο ΥΠΕΝ πρόκειται να συσταθεί ειδική επιτροπή για την αξιολόγηση των σχεδίων που θα κατατεθούν για την αξιοποίηση των διαθέσιμων ευρωπαϊκών πόρων, ύψους περίπου 800 εκατ. ευρώ, για την απανθρακοποίηση των νησιών. «Σχεδιάζουμε η Ελλάδα να γίνει παράδειγμα προς μίμηση και τα νησιά μας να αποτελέσουν εστίες καινοτομίας, με την προσέλκυση εμβληματικών επενδύσεων που θα επιταχύνουν τη μετάβαση σε ένα νέο, βιώσιμο παραγωγικό μοντέλο χαμηλών εκπομπών ρύπων» τονίζει.