το Ιράν ουδέποτε αποχώρησε από την διεθνή πετρελαϊκή σκηνή. Όμως οι εξαγωγές πετρελαίου μετά τις Αμερικανικές κυρώσεις του 2018 μειώθηκαν στο ελάχιστο. Έτσι από 2,4 εκατ. βαρ./ημέρα αργού που εξήγαγε πριν το εμπάργκο, το 2019 οι εξαγωγές μειώθηκανστα 300.000 βαρέλια την ημέρα για να αυξηθούν σταδιακά στα 600.000 στις αρχές του 2021 κυρίως λόγω υψηλότερων εισαγωγών από την Κίνα.
Ως γνωστό τον Μαίου του 2018 η κυβέρνηση Donald Trump απέσυρε τις ΗΠΑ από την συμφωνία περιορισμού του Ιρανικού πυρηνικού προγράμματος, γνωστή ως JCPOA, που έπειτα από εκτενείς διαπραγματεύσεις είχε συναφθεί τον Αύγουστο του 2015 μεταξύ των πέντε πυρηνικών δυνάμεων (ΗΠΑ, Ην. Βασίλειο, Γαλλία, Ρωσία, Κίνα και της Γερμανίας) και του Ιράν. Στόχος της συμφωνίας JCPOA ήταν να σταματήσει ουσιαστικά την ανάπτυξη του πυρηνικού οπλοστασίου της η Τεχεράνη και να τεθεί το πυρηνικό της πρόγραμμα υπό τον έλεγχο των Ηνωμένων Εθνών, μέσω του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας, (IAEΑ).
Πράγμα που επετεύχθη με αντάλλαγμα την άρση των κυρώσεων που είχαν επιβάλλει τα ΗΕ το 2012 και είχαν οδηγήσει πάλι σε ραγδαία μείωση των εξαγωγών αργού και είχαν τερματίσει την δραστηριοποίηση ξένων εταιρειών που συνέβαλαν στην έρευνα και ανάπτυξη των κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου. Σοβαρή απώλεια για το Ιράν εκείνη την περίοδο υπήρξε η διακοπή του έργου κατασκευής μονάδας liquefaction στην περιοχή Assaluya για παραγωγή υγροποιημένου φ. αερίου στερώντας την δυνατότητα για εξαγωγές LNG.
Την απόσυρση των ΗΠΑ από την συμφωνία JCPOA ακολούθησαν εκτενείς κυρώσεις κατά του Ιράν με βασικό στόχο τον τερματισμό εξαγωγών πετρελαίου. Έτσι μέσα σε διάστημα 6 μηνών όλες οι Δυτικές χώρες αλλά και παραδοσιακοί εισαγωγείς ιρανικού αργού στην άπω Ανατολή σταμάτησαν κάθε συναλλαγή με την Τεχεράνη οδηγώντας για μια ακόμα φορά την οικονομία της χώρας στα τάρταρα αφού επλήγησαν καίρια οι εξαγωγές, με άμεσο αντίκτυπο την προσφυγή σε εξωτερικό δανεισμό και την εκτόξευση του τιμαρίθμου από το 7% που είχε μειωθεί την περίοδο 2016/2018 στο 40% και την ραγδαία υποτίμηση του Ριάλ που εκτιμάται στα -90% κατά τα τελευταία 3 χρόνια. Παρά το εκτενές πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων και πολλών κινήτρων που προσέφερε η αποχωρούσα κυβέρνηση Ρουχανί για την προώθηση της εγχώριας παραγωγής, σε μια προσπάθεια απεξάρτησης της οικονομίας από το πετρέλαιο, αυτή εξακολουθεί να εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τους υδρογονάνθρακες λόγω της μεγάλης συμμετοχής τους στις εξαγωγές.
Η εκλογή την περασμένη Παρασκευή του υπερσυντηρητικού Εμπραχίμ Ραισί ως νέου προέδρου του Ιράν (εδώ) δεν αναμένεται να αλλάξει άρδην την ακολουθούμενη οικονομική πολιτική ή να επηρεάσει καθοριστικά τις εξωτερικές σχέσεις. Σύμφωνα με εκτιμήσεις έγκυρων παρατηρητών ενδεχομένως να υπάρξει μια καθυστέρηση στην σύναψη μιας νέας συμφωνίας για πριν ορισμό του πυρηνικού προγράμματος που θα αντικαταστήσει την JCPOA. Και αυτό γιατί ΗΠΑ, Βρετανία και Γαλλία επιθυμούν να συμπεριλάβουν στην ίδια συμφωνία άρθρα που να προβλέπουν το έλεγχο του βαλλιστικού προγράμματος της Τεχεράνης, κάτι που όμως αναμένεται να δυσκολέψει τις διαπραγματεύσεις.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις παραγόντων της διεθνούς πετρελαϊκής αγοράς με την ολοκλήρωση της νέας συμφωνίας προβλέπεται ότι η ιρανική παραγωγή αργού θα αυξηθεί κατά 0.75-1,0 εκατ. βαρ/ημέρα και θα φθάσει τα 3,15-3,4 εκατ. βαρ/ημέρα, από το σημερινό επίπεδο των 2,3 -2,4 εκατ. βαρ/ημέρα. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα οι εξαγωγές του Ιράν να ανακάμψουν σταδιακά στο 1,0 εκατ. βαρ/ημέρα μέχρι τα τέλη του 2021 και δυνατότητα για περαιτέρω αύξηση το 2022 καθώς ο στόχος της κρατικής εταιρείας πετρελαίου τους Ιράν, της NIOC, είναι όπως η συνολική παραγωγή φθάσει τα 4,0 εκατ. βαρ/ημέρα.
Πάντως μέχρι στιγμής η προοπτική μιας δυναμικής επιστροφής του Ιράν στην διεθνή αγορά πετρελαίου δεν έχει επηρεάσει το εν εξελίξει ράλι τιμών, με το Brent να κινείται σταθερά άνω των $72 το βαρέλι τις τελευταίες 2 εβδομάδες. Δύο είναι οι βασικοί λόγοι. Πρώτον οι αναμενόμενες νέες ποσότητες ιρανικού αργού που θα προστεθούν στη διεθνή αγορά θεωρούνται μάλλον οριακές, και δεύτερον υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα αυτή την στιγμή για το πότε ακριβώς θα ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Ιράν και των πυρηνικών δυνάμεων λόγω των νέων παραμέτρων που εισάγονται συνέπεια της αλλαγής του πολιτικού σκηνικού στην Τεχεράνη.