Οι μεγάλοι οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης – Moody’s, Standard & Poor’s και Fitch – ενδεχομένως να μην έχασαν χρήματα από την πιστωτική κρίση, αλλά πήραν το μερίδιό τους σε … βιτριόλι και κατηγορίες. Οι ψόγοι εναντίον τους είναι ότι, στην καλύτερη περίπτωση, είναι χαζοί που υποτίμησαν τους κινδύνους των δομημένων χρηματοοικονομικών παραγώγων, και στη χειρότερη ότι με κυνικό τρόπο υπερχρέωσαν τα ομόλογα για να αυξήσουν τα κέρδη τους. Κι όμως, εάν οι ιθύνοντες στις ρυθμιστικές αρχές σκοπεύουν να παρέμβουν, θα πρέπει να γίνει με πλήρη επίγνωση για το τι πήγε άσχημα με τις αξιολογήσεις τους και για ποιον λόγο.
Και οι τρεις οίκοι υποχρεώθηκαν να υποβαθμίσουν σωρεία ομολόγων που είχαν ως εχέγγυο στεγαστικά δάνεια της αγοράς subrime, όταν οι ρυθμοί χρεοστασίων αυξήθηκαν κατακόρυφα. Στα χρεόγραφα που υποβαθμίστηκαν συμπεριελήφθησαν και ορισμένα που είχαν αξιολογηθεί με τον «βαθμό» ΑΑΑ, ο οποίος αντιστοιχεί στον ασφαλέστερο δυνατό βαθμό αξιοπιστίας, και ουσιαστικά καλύπτει χρεόγραφα με πολύ χαμηλή πιθανότητα χρεοστασίου.
Οι υποβαθμίσεις δεν σημαίνουν από μόνες τους πως οι αρχικές αξιολογήσεις ήταν λανθασμένες: ένα τριπλό Α είναι πιθανότητα και δεν αποτελεί εγγύηση πως ένα ομόλογο θα διατηρήσει αμετάβλητη την αξία του. Είναι επίσης άσκοπο να ισχυριστεί κανείς πως οι οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης έσφαλαν – το ερώτημα είναι εάν χρησιμοποίησαν υπευθύνως τα στοιχεία που είχαν στη διάθεσή τους το 2006 ή στις αρχές του 2007.
Εκεί όμως που σαφώς έσφαλαν, είναι πως χρησιμοποίησαν το ίδιο τριπλό Α με το οποίο αξιολογούνται οι πλέον αξιόπιστες κυβερνήσεις και τράπεζες. Οι αξιολογήσεις ήταν ενδεχομένως λάθος, αλλά αναμφίβολα ήταν και παραπλανητικές.
Οι ρυθμιστικές αρχές θα θέλουν να κατανοήσουν πώς παρουσιάζονται οι αξιολογήσεις, αλλά δεν θα ήθελαν να αναμειχθούν στη διαδικασία.
Η σοβαρότερη κατηγορία εναντίον των οίκων πιστοληπτικής αξιολόγησης είναι πως η κρίση τους διαστρεβλώθηκε εξαιτίας σύγκρουσης συμφερόντων: Οι οίκοι πληρώνονται από τις εταιρείες έκδοσης ομολόγων, που αναζητούν υψηλότερες αξιολογήσεις, ενώ οι επενδυτές αναζητούν «βαθμολογίες» που ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Οι ρυθμιστικές αρχές θα πρέπει να εξετάσουν εάν υπάρχουν αποδείξεις πως αυτή η σύγκρουση συμφερόντων επηρέασε τους οίκους όταν αξιολογούσαν τα ομόλογα που στηρίζονται στην αγορά στεγαστικών δανείων subprime.
Εάν όντως υπάρχουν τέτοιες αποδείξεις, τότε ήρθε η ώρα να αναζητηθούν δύσκολες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στον κλάδο. Η καλύτερη λύση θα ήταν οι εκδότριες ομολόγων να πληρώνουν ανεξάρτητο οργανισμό, ο οποίος με την σειρά του θα αναθέτει την αξιολόγηση των ομολόγων σε κάποιον οίκο, ούτως ώστε να πάψει να υπάρχει κίνητρο για την υψηλή αποτίμηση των χρεογράφων.
Αλλά όπως κάθε αξιολόγηση, οποιαδήποτε ρύθμιση ή αλλαγή θα πρέπει να βασίζεται σε αποδείξεις.
(Από Financial Times Editorial, Ημερησία, 13/12/08)