Την περασμένη εβδομάδα υπεγράφη στην Ζυρίχη μία εξόχως ενδιαφέρουσα συμφωνία μεταξύ δύο πολύ γνωστών Ευρωπαϊκών ενεργειακών εταιρειών, της Ελβετικής EGL και της Νορβηγικής StatoilHydro, που αφορούσε στην δημιουργία ενός νέου αγωγού αερίου που θα μεταφέρει φυσικό αέριο από την Ελλάδα προς την Ιταλία, αξιοποιώντας τον ήδη υπάρχοντα Ελληνο-Τουρκικό αγωγό αερίου. Παρά το γεγονός ότι η κατασκευή ενός τέτοιου αγωγού, θα έχει σοβαρές και πολύ θετικές επιπτώσεις για την Ελλάδα η σημαντική αυτή είδηση αγνοήθηκε επιδεικτικά από τις περισσότερες εφημερίδες και τα ΜΜΕ.
Όπως ανέφερε το κοινό Δελτίο Τύπου που εξέδωσε η κοινοπραξία που θα κατασκευάσει τον αγωγό, γνωστό ως TAP (από το Transadriatic Pipeline) αυτός θα έχει συνολικό μήκος 520χλμ. και θα μεταφέρει αέριο μέσω της Ελλάδας, της Αλβανίας και της Αδριατικής στην νότια Ιταλία, στην περιοχή της Πούλιας, και από εκεί στην Δυτική Ευρώπη. Το υποθαλάσσιο τμήμα του αγωγού θα έχει μήκος 115χλμ. Στο χερσαίο τμήμα του ο TAP θα συνδεθεί με το υπάρχον σύστημα φυσικού αερίου στην Ελλάδα, το οποίο στα ανατολικά συνδέεται με αυτό της Τουρκίας.
Η μεταφορική ικανότητα του TAP θα είναι περίπου 10,0 δις. κυβικά μέτρα τον χρόνο με δυνατότητα ν’ αυξηθεί στα 20 δις. κυβικά μέτρα. Ο TAP εκτιμάται ότι θα κατασκευασθεί και θα λειτουργήσει το ενωρίτερο το 2011.
Η EGL, η οποία ξεκίνησε το έργο, υπολογίζει ότι θα απαιτηθούν 1,5 δις. ευρώ για να κατασκευασθεί ο εν λόγω αγωγός. Το τελικό κόστος θα εξαρτηθεί από πολλούς παράγοντες κατά την περίοδο κατασκευής του, όπως οι διεθνείς τιμές χάλυβα και το κόστος των διαφόρων υλικών που σχετίζονται με το έργο.
Το ενδιαφέρον στην είδηση του TAP είναι ότι αυτός σε αντίθεση με τους δύο άλλους αγωγούς που προωθούνται αυτήν την περίοδο, δηλαδή αυτού της κοινοπραξίας ΔΕΠΑ-Edison και του Ρωσικού South Stream, έχει την αφετηρία του στο κέντρο της Βόρειας Ελλάδος, στη Θεσσαλονίκη. Εκεί θα δένει, όπως λέγεται στην ορολογία των αγωγών, με την επέκταση του Ελληνο-Τουρκικού αγωγού, ο οποίος θα ενώσει την Κομοτηνή με την Θεσσαλονίκη. Ο TAP όπως τον έχουν συλλάβει οι Ελβετοί της EGL, οι οποίοι και ξεκίνησαν το project, αποτελεί την απόληξη ενός Ευρωασιατικού διαδρόμου που θα μεταφέρει φυσικό αέριο από την κεντρική Ασία (Ρωσία, Κασπία, Ιράν) στην απαιτητική και γρήγορα αναπτυσσόμενη αγορά της Ιταλίας.
Ένα ακόμη ενδιαφέρον στοιχείο του TAP είναι ότι οι εταιρείες που τον προωθούν έχουν εξασφαλισμένες τις απαραίτητες ροές στα δύο άκρα του. Στη πλευρά της ζήτησης η EGL έχει ήδη δρομολογήσει την κατασκευή δικών της σταθμών παραγωγής ηλεκτρισμού με καύσιμο φυσικό αέριο ενώ μέσω των εμπορικών της διασυνδέσεων έχει έτοιμους πελάτες στο βιομηχανικό τομέα, όπως επίσης στην πλευρά της προμήθειας μετά την συμμετοχή της StatoilHydro υπάρχει ασφαλή πρόσβαση στα αποθέματα αερίου στην Κασπία (βλέπε πεδίο Shah Deniz το οποίο το διαχειρίζεται η StatoilHydro) ενώ η EGL έχει υπογράψει μακροπρόθεσμα συμφωνία με την κρατική Ιρανική εταιρεία αερίου για προμήθεια 5,5 δις. κυβικά μέτρα το χρόνο.
Βέβαια κομβικό σημείο στην όλη υπόθεση της ανάπτυξης του Ευρωασιατικού διαδρόμου αερίου είναι η Τουρκία, και όχι η Ελλάδα, αφού μέσω των εδαφών της και μέσω του εκτενούς συστήματος αγωγών που διαθέτει θα περάσει σε πρώτη φάση το αέριο που θα προέλθει από το Ιράν και το Αζερμπαϊτζάν ενώ, ας μην ξεχνάμε, διαθέτει και την προνομιακή απευθείας σύνδεση με το δίκτυο της Gazrpom μέσω του Blue Stream. (Γιατί ας μην έχουμε αυταπάτες ότι το Ρωσικό αέριο θα χρησιμοποιηθεί εν μέρει για να γεμίσει ο αγωγός κατά την κρίσιμη πρώτη περίοδο λειτουργίας του).
Για αυτό οι ρυθμίσεις που θα επιτύχει η κοινοπραξία του TAP με την BOTAS και την Τουρκική κυβέρνηση έχουν τεράστια σημασία και ασφαλώς θ’ αποτελέσουν πρόκριμα για τις μετέπειτα εμπορικές συμφωνίες που θα υπογράφουν από άλλα επιχειρηματικά σχήματα που θέλουν και αυτά ν’ αξιοποιήσουν την διαδρομή μέσω Τουρκίας (π.χ. αγωγός Nabucco, TGI, κλπ). Ως γνωστό η Τουρκία επιθυμεί ν’ αναδειχθεί ως εμπορικός κόμβος κι ως μεταπωλητής αερίου και όχι απλώς μία χώρα διέλευσης (transit). Αυτή η θέση της Τουρκίας επηρεάζει φυσικά, προς τα άνω το κόστος μεταφοράς του αερίου και καθιστά τα οικονομικά του έργου ακόμα πιο σύνθετα, με κίνδυνο το κόστος μεταφοράς να αποβεί τελικά ασύμφορο.
Τούτων λεχθέντων, η θέση της Ελλάδος δεν είναι αμελητέα στο όλο εγχείρημα υλοποίησης του Ευρωασιατικού διαδρόμου αερίου είτε από τον TAP είτε από άλλους αγωγούς. Αυτό που προέχει είναι όπως υπάρξει μία σωστή αξιολόγηση των προτάσεων που κατατίθενται πλέον με γρήγορους ρυθμούς ώστε να αποφασισθεί που πρέπει να δοθεί προτεραιότητα χωρίς απαραίτητα να αποκλεισθούν τα άλλα σχήματα. Με τρία επίδοξα σχέδια σε εξέλιξη (TAP, South Stream, ΔΕΠΑ-Edison) η Ελλάδα είναι σήμερα στο επίκεντρο του διεθνούς ενδιαφέροντος και μπορεί, εάν το χειρισθεί σωστά, να διαπραγματευθεί με επιτυχία με κάθε έναν από τους εταίρους αποσπώντας ουσιαστικά οικονομικά και διπλωματικά οφέλη. Όμως αυτό το «παράθυρο ευκαιρίας» δεν θα είναι ανοικτό για πολύ διάστημα ακόμα.