Επίσης, η Ελλάδα διασφαλίζει το δικαίωμα εφαρμογής χαμηλών συντελεστών ΦΠΑ στα νησιά, ενώ μπορεί να χρησιμοποιήσει τη μείωση των συντελεστών ΦΠΑ ως «όπλο» για την αντιμετώπιση έκτακτων κρίσεων όπως η πανδημία, μια ανθρωπιστική κρίση ή μια φυσική καταστροφή.
Οι συγκεκριμένες δυνατότητες στην άσκηση της φορολογικής πολιτικής είναι το αποτέλεσμα των αλλαγών που συμφωνήθηκαν στο πλαίσιο του χθεσινού Συμβουλίου των υπουργών Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αλλαγή στο καθεστώς του ΦΠΑ και ειδικότερα στο λεγόμενο «παράρτημα ΙΙΙ», το οποίο περιέχει όλα τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που επιτρέπεται από την Ε.Ε. να κατατάσσονται στον μηδενικό, στον υπερχαμηλό ή στον χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ.
Προθεσμία έως 31/12/2024
Οι αλλαγές στη φορολογία του ΦΠΑ θα πρέπει να νομοθετηθούν από τα κράτη-μέλη έως τις 31 Δεκεμβρίου 2024 και να τεθούν σε εφαρμογή έως την 1η Ιανουαρίου 2025.Να σημειωθεί ότι η συμφωνία που επιτεύχθηκε χθες είναι το αποτέλεσμα συμβιβασμού και επιτυχούς διαπραγμάτευσης σε επίπεδο Ε.Ε. ύστερα από δυόμισι έτη, καθώς οι συζητήσεις κρατούν ήδη από το 2018.
Το Συμβούλιο Υπουργών Οικονομικών «επικαιροποίησε» προσαρμόζοντας στα σημερινά δεδομένα τον κατάλογο των προϊόντων και των υπηρεσιών στα οποία επιτρέπεται να εφαρμοστεί ο υπερ-μειωμένος, ο μειωμένος ή και ο μηδενικός συντελεστής ΦΠΑ (στην Ελλάδα ο υπερμειωμένος συντελεστής είναι 6% και ο μειωμένος 13%). Με την επικαιροποίηση, λαμβάνεται υπόψη η «ψηφιακή μεταμόρφωση» των ευρωπαϊκών οικονομιών, το συμφέρον του τελικού καταναλωτή και το γενικό συμφέρον, αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση.
Βέβαια, προκειμένου να αποφευχθεί το «ξεχείλωμα» του καταλόγου με τους μειωμένους συντελεστές ΦΠΑ, το Συμβούλιο αποφάσισε να βάλει περιορισμούς στον αριθμό των προϊόντων και των υπηρεσιών στα οποία θα μπορούν να εφαρμοστούν οι μειωμένοι συντελεστές.
Στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης αποφασίστηκε και κάτι ακόμη: προκειμένου να διασφαλιστεί ότι όλες οι χώρες-μέλη αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο, οι υπάρχουσες εξαιρέσεις που μπορούν να εφαρμοστούν σε συγκεκριμένες χώρες θα επιτρέπεται στο εξής να εφαρμόζονται και σε όλες τις υπόλοιπες χώρες, αρκεί να τηρούνται οι βασικές αρχές.
Βασική αλλαγή συνιστά η «ρήτρα κρίσεων». Πρακτικά, οι χώρες-μέλη μπορούν να μειώνουν τον ΦΠΑ σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όπως είναι η πανδημία, οι ανθρωπιστικές κρίσεις και οι εθνικές καταστροφές. Επίσης η μεταρρύθμιση λαμβάνει και «πράσινο» χαρακτήρα, καθώς θα επιτρέπεται η εφαρμογή μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ ή και πλήρεις εξαιρέσεις στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως και σε άλλα αγαθά με θετικό αντίκτυπο στην αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου αλλά και στη μείωση των ρύπων. Μειωμένοι συντελεστές ΦΠΑ θα επιτρέπεται να εφαρμόζονται επίσης στα ηλιακά πάνελ, στα ηλεκτρικά ποδήλατα, αλλά και σε οτιδήποτε σχετίζεται με υπηρεσίες ανακύκλωσης.
Σύμφωνα με την προωθούμενη Οδηγία, τα κράτη-μέλη μπορούν να εφαρμόζουν κατ’ ανώτατο όριο δύο μειωμένους συντελεστές και ειδικότερα:
* Οι μειωμένοι συντελεστές ορίζονται ως ποσοστό της βάσης επιβολής του φόρου, το οποίο δεν μπορεί να είναι κατώτερο του 5% και εφαρμόζεται μόνο στις παραδόσεις αγαθών και στις παροχές υπηρεσιών που απαριθμούνται στο παράρτημα ΙΙΙ.
* Τα κράτη-μέλη μπορούν να εφαρμόζουν τους μειωμένους συντελεστές σε 24 κατ’ ανώτατο όριο σημεία εκ των απαριθμούμενων παραδόσεων αγαθών και παροχών υπηρεσιών.
* Επίσης, εκτός από τους δύο μειωμένους συντελεστές, τα κράτη-μέλη μπορούν να εφαρμόζουν μειωμένο συντελεστή κατώτερο από το ελάχιστο όριο του 5% και απαλλαγή με δικαίωμα έκπτωσης του ΦΠΑ που καταβλήθηκε στο προηγούμενο στάδιο σε επτά κατ’ ανώτατο όριο σημεία εκ των απαριθμούμενων παραδόσεων αγαθών και παροχών υπηρεσιών του παραρτήματος ΙΙΙ.
* Τα κράτη-μέλη οφείλουν να ενημερώνουν την Επιτροπή για κάθε αλλαγή στους συντελεστές του ΦΠΑ.
Τα ειδικά καθεστώτα
Σχετικά με τη δυνατότητα των κρατών να εφαρμόζουν μειωμένους συντελεστές σε ορισμένες περιφέρειές τους, μεταξύ των οποίων είναι και τα νησιά του Αιγαίου, η Οδηγία προβλέπει:
1. Η Αυστρία μπορεί να εφαρμόζει στις κοινότητες Jungholz και Mittelberg (Kleines Walsertal) δεύτερο κανονικό συντελεστή ΦΠΑ, χαμηλότερο από εκείνον που ισχύει στην υπόλοιπη χώρα, αλλά όχι κατώτερο του 15%.
2. Η Ελλάδα μπορεί να εφαρμόζει στους νομούς Λέσβου, Χίου, Σάμου, Δωδεκανήσου, Κυκλάδων και στα νησιά Θάσος, Σαμοθράκη, Σκύρος και αυτά των Βόρειων Σποράδων συντελεστές έως 30% χαμηλότερους από τους αντίστοιχους συντελεστές που εφαρμόζονται στην ηπειρωτική Ελλάδα.
3. Η Πορτογαλία μπορεί να εφαρμόζει στις πράξεις που διενεργούνται στις αυτόνομες περιοχές των Αζορών και της Μαδέρας, καθώς και στις εισαγωγές που πραγματοποιούνται απευθείας στις εν λόγω περιοχές, χαμηλότερους φορολογικούς συντελεστές σε σχέση με αυτούς που εφαρμόζονται στην ηπειρωτική χώρα.
4. Η Πορτογαλία μπορεί να εφαρμόζει στα διόδια των γεφυρών που βρίσκονται στην περιοχή της Λισαβόνας έναν από τους δύο μειωμένους συντελεστές που προβλέπονται στο άρθρο 98, παρ. 1.
Τι σημαίνουν οι αλλαγές για την Ελλάδα
Την εξειδίκευση της «Πολιτικής συμφωνίας των κρατών-μελών στο Συμβούλιο Υπουργών Οικονομικών Ecofin, ως προς την Πρόταση Οδηγίας για τους συντελεστές ΦΠΑ στην Ε.Ε.» αναλύει σε σχετική ανακοίνωσή του το υπουργείο Οικονομικών της Ελλάδας. Στην ανακοίνωση επισημαίνονται τα εξής:
1. Η πρόταση Οδηγίας, όπως υιοθετήθηκε, κατοχυρώνει σε μόνιμη βάση τη δυνατότητα της Ελλάδας για εφαρμογή ειδικών, μειωμένων κατά έως 30% συντελεστών ΦΠΑ στα νησιά του Αιγαίου. Δυνατότητα η οποία είχε απαλειφθεί από την Πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το 2018, η οποία αντιμετώπισε τη σχετική ειδική διάταξη της Οδηγίας για την Ελλάδα (άρθρο 120 Οδηγίας 2006/112/ΕΚ για τα νησιά του Αιγαίου) ως μεταβατική και προς κατάργηση στα πλαίσια του οριστικού καθεστώτος ΦΠΑ. «Συγκεκριμένα, το Υπουργείο Οικονομικών, διά της Γενικής Γραμματέως Φορολογικής Πολιτικής και Δημόσιας Περιουσίας κ. Αθηνάς Καλύβα, που παρευρέθη σε όλες τις τεχνικές συσκέψεις σε επίπεδο Συμβουλίου Ε.Ε. και του Υπουργού Οικονομικών κ. Χρήστου Σταϊκούρα σε επίπεδο Συμβουλίου Ecofin, ανέδειξε το ζήτημα διατήρησης ειδικών συντελεστών σε νησιά του Αιγαίου, συνδέοντας το ελληνικό αίτημα με την τελική της συμφωνία επί του συνόλου των ρυθμίσεων της πρότασης και αναδεικνύοντας ιδιαιτερότητες ελληνικής νησιωτικότητας, αλλά και νομικά επιχειρήματα υπέρ της ελληνικής θέσης», αναφέρει χαρακτηριστικά η ανακοίνωση.
2. Η πρόταση Οδηγίας για τους συντελεστές ΦΠΑ, όπως υιοθετήθηκε, έχει σαφή περιβαλλοντική χροιά, καθώς είναι προσαρμοσμένη στους ευρωπαϊκούς στόχους της Πράσινης Συμφωνίας, προτείνοντας και συμβάλλοντας παράλληλα στην υιοθέτηση των αναγκαίων συμπληρωματικών παρεμβάσεων για την ομαλή προσαρμογή των ομάδων που πλήττονται (αγρότες).
3. Για την κατάργηση των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ σε συγκεκριμένα γεωργικά είδη θεσπίζεται μεταβατικό καθεστώς μέχρι και το 2030 ώστε να υπάρξει χρόνος προσαρμογής από τους αγρότες. «Το Υπουργείο Οικονομικών εστίασε σταθερά στην ανάγκη στήριξης των μικρών αγροτών επαναφέροντας το πάγιο ελληνικό αίτημα για την παροχή δυνατότητας εφαρμογής μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στα αγροτικά μηχανήματα καθώς και στο βαμβάκι, ως προϋπόθεση συμφωνίας επί της πρότασης, και εισάγοντας ρήτρα διασφάλισης της δυνατότητας εφαρμογής μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στα φυτοφάρμακα - λιπάσματα μέχρι και μετά το 2030. Η Ελλάδα, επαναφέροντας σταθερά την πολιτική της επιφύλαξη προκειμένου για τη στήριξη των μικρών αγροτών, πέτυχε την ομόφωνη συμφωνία όλων των κρατών-μελών για τη στήριξη του κλάδου σε όλα τα κράτη-μέλη, με την παροχή δυνατότητας εφαρμογής μειωμένων συντελεστών σε βαμβάκι, αγροτικά μηχανήματα και λοιπά βασικά αγροτικά είδη, όταν οι δημοσιονομικές συνθήκες το επιτρέψουν», αναφέρει στην ανακοίνωσή του το υπουργείο Οικονομικών.
4. Προωθούνται αλλαγές που αφορούν και στην αγορά ακινήτων. Όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση, «το Υπουργείο Οικονομικών υποστήριξε σταθερά και πέτυχε τη διεύρυνση της εφαρμογής των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ σε συναφή αγαθά και υπηρεσίες, μέσω και της παροχής δυνατότητας αξιοποίησης παρεκκλίσεων που εφαρμόζουν για την εφαρμογή μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ άλλα κράτη-μέλη, συμπεριλαμβανομένης και της αγοράς ακινήτων».
5. «Επιπρόσθετα, κατά τη διάρκεια των συζητήσεων το Υπουργείο Οικονομικών υπέβαλε επιπλέον αιτήματα για παροχή δυνατότητας εφαρμογής μειωμένων συντελεστών σε επιμέρους αγαθά και υπηρεσίες, προκειμένου, εφόσον γίνουν αποδεκτά από τα κράτη-μέλη, να μπορούν να αξιοποιηθούν από τη χώρα μας, με βάση τις κοινωνικές ανάγκες και τους δημοσιονομικούς περιορισμούς», επισημαίνεται στη σχετική ανακοίνωση και γίνεται αναφορά στις τρεις δυνατότητες που δίνει το νέο πλαίσιο:
α) Εφαρμογής μειωμένων συντελεστών σε ηλιακά πάνελ, βρεφικές πάνες, μάσκες χειρουργικές, υπηρεσίες live streaming θεαμάτων.
β) Απαλλαγής ΦΠΑ σε βασικά είδη και υπηρεσίες πρώτης ανάγκης, καθώς και ιατρικό εξοπλισμό και αναπηρικά είδη.
γ) Εφαρμογής απαλλαγής ΦΠΑ σε περιπτώσεις κρίσεων, καταστροφών, πανδημιών.
(από την εφημερίδα "ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ")