Σίγουρα το άρθρο θα εξέπεμπε ένα πανηγυρικό μήνυμα αισιοδοξίας, όπως ακριβώς ήταν πριν από 20 χρόνια και μια από τις ανακοινώσεις της Κομισιόν για τα οφέλη του ευρώ. To πιο σημαντικό σημείο εκείνης της ανακοίνωσης που μας γέμιζε αισιοδοξία, ήταν ότι το μέγεθος της ζώνης του ευρώ και η συνετή διαχείριση εξασφαλίζουν, επίσης, οικονομική σταθερότητα, καθιστώντας τη ζώνη του ευρώ πιο ανθεκτική στους εξωτερικούς οικονομικούς κραδασμούς, δηλαδή, στις αιφνίδιες οικονομικές αλλαγές που ενδέχεται να προκύψουν εκτός της ζώνης του ευρώ και που διαταράσσουν τις εθνικές οικονομίες, όπως, η παγκόσμια άνοδος της τιμής του πετρελαίου ή οι αναταράξεις στις παγκόσμιες αγορές συναλλάγματος. Το μέγεθος και η ισχύς της ζώνης του ευρώ τη διευκολύνουν να απορροφά καλύτερα αυτούς τους εξωτερικούς κραδασμούς χωρίς απώλειες θέσεων εργασίας ή μείωση του ρυθμού ανάπτυξης.
Αυτό που αξίζει να προσέξουμε στο άρθρο που κυκλοφόρησε για τον εορτασμό των 20 χρόνων του ευρώ, είναι το σημείο που απλά αναφέρει ότι: «στα δέκα περίπου χρόνια της ύπαρξης του ευρώ, έγινε αντιληπτό στα κράτη μέλη και στα θεσμικά όργανα ότι η αρχιτεκτονική του ευρώ δεν είχε εξαρχής σχεδιαστεί για να αντιμετωπίσει το σοκ που προκάλεσαν η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και η κρίση δημοσίου χρέους που ακολούθησε. Έτσι ξεκίνησε η μεταρρύθμιση του πλαισίου διακυβέρνησης της Ευρωζώνης και δημιουργήθηκε ένας κοινός μηχανισμός στήριξης προς τις χώρες που αντιμετώπιζαν χρηματοοικονομικές δυσκολίες, με την θέσπιση ενός συστήματος ενιαίας εποπτείας για τις ευρωπαϊκές τράπεζες, σε αναγνώριση της ανάγκης να βρεθεί η λύση μέσω ενός ευρύτερου συντονισμού και βαθύτερης ολοκλήρωσης. Αυτές οι πρώτες κρίσεις επέτρεψαν στο ευρώ να ωριμάσει και να ενισχύσει τον διεθνή ρόλο του».
Πίσω λοιπόν από την απλή φράση στο σημερινό άρθρο για τον εορτασμό των 20 χρόνων της ύπαρξης του ευρώ που αναφέρει «ότι η αρχιτεκτονική του ευρώ δεν είχε εξαρχής σχεδιαστεί για να αντιμετωπίσει το σοκ που προκάλεσαν η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και η κρίση δημοσίου χρέους που ακολούθησε», υπάρχει η παρακάτω ανατριχιαστική έκθεση της έρευνας του ΟΟΣΑ Society at a Glance 2014, (https://www.oecd.org/els/societyataglance.htm) που δείχνει τί συνέβη στην Ελλάδα και όχι μόνο, που είναι μια χώρα της Ευρωζώνης και τελικά έγινε το εργαλείο ώστε «το ευρώ να ωριμάσει και να ενισχύσει τον διεθνή ρόλο του», όπως κυνικά αναφέρεται σε αυτό εορταστικό άρθρο. Παραθέτουμε λοιπόν κάποια σημαντικά στοιχεία της έκθεσης.
1.Το 17,9% των Ελλήνων (διπλάσιο ποσοστό σε σχέση με τα προ κρίσης επίπεδα) δεν διαθέτει χρήματα για να εξασφαλίσει τα αναγκαία τρόφιμα.
2. Στοιχείο που εξηγεί την δραματική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η ελληνική κοινωνία είναι η αποκάλυψη ότι τα νοικοκυριά έχασαν από την αρχή της κρίσης μέχρι το 2012, το ένα τρίτο του εισοδήματός τους. Η μέση απώλεια εισοδήματος ανά άτομο στην πενταετία (2007-2012) φθάνει τα 4.400 ευρώ, που είναι η μεγαλύτερη πτώση μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ και τέσσερις φορές μεγαλύτερη από τα μέση πτώση στις χώρες της ευρωζώνης.
3. Την εικόνα του «κοινωνικού κραχ» συμπληρώνει το εύρημα ότι οι οικογένειες χωρίς κανένα εργαζόμενο έχουν σχεδόν διπλασιαστεί, καθώς ο ένας στους πέντε ενήλικους ζει σε νοικοκυριό όπου δεν εργάζεται κανένα μέλος.
4. Αλλοιώνοντας δε την εικόνα της «αλλαγής σελίδας» από την Ελλάδα μετά την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος και την ολοκλήρωση πολλών διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, ο ΟΟΣΑ υπογραμμίζει ότι η ανάκαμψη που θα είναι σταδιακή δεν αναμένεται να βάλει γρήγορα ένα τέλος στην κοινωνική κρίση.
5. Στο πλαίσιο αυτό και επισημαίνοντας ότι το κοινωνικό σύστημα ήταν ανέτοιμο για την αντιμετώπιση της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, καλεί την ελληνική κυβέρνηση να λάβει μέτρα για την στήριξη των ευπαθών κοινωνικών ομάδων, κυρίως των μακροχρόνια ανέργων και των φτωχών νοικοκυριών.
6. Η μείωση των εισοδημάτων αντικατοπτρίζει την «άνευ προηγούμενου κατάρρευση» της αγοράς εργασίας την ώρα που «το ελληνικό σύστημα κοινωνικής προστασίας δεν ήταν καλά προετοιμασμένο για την οικονομική και κοινωνική κρίση». «Μετά από πέντε χρόνια βαθιάς ύφεσης, η Ελλάδα είναι μία από τις δύο χώρες της ΕΕ (η δεύτερη είναι η Ιταλία) που δεν έχουν το θεσμό του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, ενώ η "ενεργητική" στήριξη σε όσους αναζητούν εργασία και όσους εργάζονται με χαμηλό μισθό παραμένει περιορισμένη».
7. Η αγορά εργασίας, τα εισοδήματα και η οικονομική δραστηριότητα παραμένουν πολύ χαμηλότερα των επιπέδων προ κρίσης και η συρρίκνωση των εισοδημάτων έχει «ισχυρά αισθητές» επιπτώσεις: Ένας στους πέντε ενήλικες είναι σε οικογένεια, κανένα μέλος της οποίας δεν εργάζεται -επίπεδα διπλάσια του 2012.
8. Εύρος δεικτών υποδεικνύει την αυξανόμενη δυσκολία των νοικοκυριών να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες» συνεχίζει η έκθεση, λέγοντας πως έχει διπλασιαστεί ο αριθμός όσων δηλώνουν ότι δεν έχουν χρήματα για τρόφιμα. Τα επίπεδα αυτά, επισημαίνεται, είναι υψηλότερα από τα ανάλογα χωρών με πολύ μικρότερο κατά κεφαλή ΑΕΠ όπως η Κίνα ή η Βραζιλία..
9. Η οικονομική ανάκαμψη, ακόμη κι αφού "εγκαθιδρυθεί", δεν αναμένεται να θέσει γρήγορα τέλος στην κοινωνική κρίση και την κρίση στην αγορά εργασίας». Η Ελλάδα, πρέπει να «επενδύσει σε καλύτερα και πιο αποτελεσματικά μέτρα κοινωνικής υποστήριξης» λέγοντας πως πρώτη προτεραιότητα θα πρέπει να είναι η βασική στήριξη στις ομάδες που βρίσκονται στη δυσμενέστερη θέση, προτείνοντας σειρά βελτιώσεων στο υφιστάμενο πλαίσιο , και έπειτα να διαφυλαχθεί η πρόσβαση στην περίθαλψη και να επεκταθεί για τις πιο αδύναμες ομάδες.
Μήπως αυτοί που συνυπέγραψαν το άρθρο για τον εορτασμό των 20 χρόνων του ευρώ, θα έπρεπε να ρίξουν μια ματιά στην ανακοίνωση με την οποία η Κομισιόν πριν 20 χρόνια μας πληροφορούσε, ότι το μέγεθος και η ισχύς της ζώνης του ευρώ τη διευκολύνουν να απορροφά καλύτερα αυτούς τους εξωτερικούς κραδασμούς χωρίς απώλειες θέσεων εργασίας ή μείωση του ρυθμού ανάπτυξης; Και μήπως θα έπρεπε να διαβάσουν την έκθεση του ΟΟΣΑ για το τι συνέβη στην Ελλάδα και στους Έλληνες, επειδή κάποιοι δεν προέβλεψαν ότι η αρχιτεκτονική του ευρώ δεν είχε εξαρχής σχεδιαστεί για να αντιμετωπίσει το σοκ που προκάλεσαν η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και η κρίση δημοσίου χρέους που ακολούθησε; Ότι αυτή η μη πρόβλεψη που μας διαβεβαίωναν ότι δεν υπήρχε, κόστισε περιουσίες και κυρίως την απώλεια ζωών;
Μήπως τελικά θα ήταν καλύτερα να μην είχαν δημοσιοποιήσει και να μην είχαν συνυπογράψει αυτό το άρθρο που υπάρχει σήμερα στα ΜΜΕ για τον εορτασμό των 20 χρόνων του ευρώ, διότι και αυτό μπορεί να αποδειχθεί σε λίγο καιρό μια μπαρούφα όπως ακριβώς και η πληροφόρηση της Κομισιόν πριν από 20 χρόνια;
Σίγουρα η νομισματική ένωση και το ευρώ θα μπορούσε να κάνει την ευρωζώνη μια πολύ σημαντική δύναμη. Αυτό όμως που δεν είχε προβλεφθεί ήταν η ανικανότητα αυτών που ασχολήθηκαν με το ευρώ, τόσο εκτός όσο και εντός Ελλάδος.
* Ο Σάββας Πούλος είναι σύμβουλος ενεργειακής διπλωματίας & ανάπτυξης αγοράς φυσικού αερίου