Με 800 εκατ. ευρώ θα επιβαρυνθεί φέτος ο προϋπολογισμός των νοικοκυριών από την άνοδο των τιμών του πετρελαίου. Ηδη, το 2007 επιβαρύνθηκαν με 1,1 δισ. ευρώ, ανεβάζοντας το συνολικό κόστος της ανόδου των τιμών του πετρελαίου στα 2 δισ. ευρώ, περίπου, την τελευταία διετία.
Η αβεβαιότητα για την αμερικανική οικονομία και ο φόβος του πληθωρισμού στρέφει τα επενδυτικά κεφάλαια προς το καταφύγιο της αγοράς εμπορευμάτων, εκτοξεύοντας τις τιμές. Η άνοδος των τιμών του πετρελαίου πάνω από τα 110 δολάρια το βαρέλι έχει ήδη αυξήσει τις λιανικές τιμές ενέργειας στην Ελλάδα κατά 20% το τελευταίο δωδεκάμηνο, σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ). Σε ειδική μελέτη ο ΟΟΣΑ υπολόγισε πόσο επηρεάζει την ανάπτυξη, τον πληθωρισμό και τη ζήτηση η άνοδος των τιμών του πετρελαίου σε Ευρώπη, ΗΠΑ και Ιαπωνία.
Σύμφωνα με τους υπολογισμούς αυτούς, η άνοδος των τιμών του πετρελαίου κατά 10% επιβαρύνουν τον πληθωρισμό στην Ευρωζώνη κατά 0,14 ποσοστιαίες μονάδες. Ειδικά για την Ελλάδα, η Τράπεζα της Ελλάδος έχει υπολογίσει ότι η επιβάρυνση είναι μεγαλύτερη, λόγω της αυξημένης ενεργειακής εξάρτησης της χώρας μας. Ετσι, μια άνοδος κατά 10% του αργού πετρελαίου σε ευρώ «πριμοδοτεί» τον πληθωρισμό στην Ελλάδα με 0,19 ποσοστιαίες μονάδες.
Αυτό σημαίνει ότι ο πληθωρισμός στην Ελλάδα ενισχύθηκε το 2007 κατά 0,65 μονάδες. Αντίστοιχη ήταν η απομείωση της αγοραστικής δύναμης του Ελληνα καταναλωτή, αφού αυξήθηκε αναλογικά το κόστος. Καθώς ο μέσος ακαθάριστος μισθός διαμορφώθηκε το 2007 σε 26.900 ευρώ, η απομείωση του εισοδήματος λόγω πληθωρισμού υπολογίζεται σε περίπου 170 ευρώ. Αυτό το ποσό για το σύνολο των ελληνικών νοικοκυριών αντιστοιχεί σε περίπου 600 εκατ. ευρώ.
Συνολικά δηλαδή το 2007 οι απώλειες από πληθωρισμό και εισόδημα εκτιμάται ότι ξεπέρασαν το 1,1 δισ. ευρώ.
Η άνοδος των τιμών του πετρελαίου επηρεάζει αρνητικά τον ρυθμό ανάπτυξης και, κατά συνέπεια, το κατά κεφαλήν εισόδημα. Επομένως, προκύπτει επιπλέον επιβάρυνση σχεδόν 700 εκατ. ευρώ. Ταυτόχρονα, η μείωση του ρυθμού ανάπτυξης έχει επίπτωση στην απασχόληση που επηρεάζει με τη σειρά της άμεσα το διαθέσιμο εισόδημα.
Εφόσον επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) για τις τιμές του πετρελαίου το 2008, τότε η επιβάρυνση των ελληνικών νοικοκυριών φέτος θα είναι λίγο μικρότερη. Η ΕΚΤ προβλέπει ότι η μέση τιμή του πετρελαίου φέτος θα διαμορφωθεί στα 90,6 δολάρια ανά βαρέλι, δηλαδή θα αυξηθεί πάνω από 13% σε σχέση με τα αντίστοιχα μέσα επίπεδα του 2007. Την ίδια στιγμή το ευρώ προβλέπεται να ενισχυθεί έναντι του δολαρίου κατά περίπου 3%.
Συνεπώς αναμένεται να επιβαρυνθεί ο πληθωρισμός το 2008 κατά 0,4 της μονάδας και ο ρυθμός ανάπτυξης, επίσης, κατά 0,4 της μονάδας. Τα ποσοστά αυτά αντιστοιχούν σε συνολική επιβάρυνση περίπου 800 εκατ. ευρώ.
O πληθωρισμός
Ηδη, ο πληθωρισμός τον Φεβρουάριο αυξήθηκε στα υψηλότερα επίπεδα από τον Ιανουάριο του 2002 και διαμορφώθηκε στο 4,4%. Τα πράγματα φαίνεται να γίνονται ακόμα πιο δύσκολα, αφού η ΕΚΤ προβλέπει ότι μαζί με την ανατίμηση του πετρελαίου θα αυξηθούν οι τιμές των τροφίμων και των μη ενεργειακών εμπορευμάτων φέτος κατά 13%.
Η επιβάρυνση του πληθωρισμού από το ράλι στις διεθνείς τιμές των καυσίμων δεν είναι εμφανής μόνο στην Ελλάδα. Στην Ευρωζώνη ο πληθωρισμός διαμορφώθηκε στο 3,2%, όταν ο στόχος από την ΕΚΤ ήταν στο 2%!
Το «ροκάνισμα» του εισοδήματος δεν σταματά εδώ. Η MorgaStanley επισημαίνει ότι η ανατίμηση του ευρώ έναντι του δολαρίου επηρεάζει σημαντικά την ανάπτυξη της Ευρωζώνης. Εχει υπολογιστεί ότι αύξηση κατά 10% της σταθμισμένης ισοτιμίας του ευρώ οδηγεί σε επιβράδυνση κατά 0,2-0,3% στον ρυθμό ανάπτυξης ένα χρόνο μετά την ανατίμηση. Αυτό ισχύει και για την Ελλάδα. Επομένως, αναμένεται φέτος να δεχθούμε και τις συνέπειες της επιβράδυνσης από την ανατίμηση του ευρώ κατά το 2007.
Σε ό,τι αφορά στις επιπτώσεις από τις τιμές του πετρελαίου, ο ΟΟΣΑ έχει υπολογίσει ότι κάθε αύξηση των τιμών του μαύρου χρυσού κατά 10% επιβαρύνει τον πληθωρισμό στην Ευρωζώνη κατά 0,14 μονάδες, στις ΗΠΑ κατά 0,23 μονάδες και στην Ιαπωνία κατά 0,08 μονάδες.
Αντίστοιχα, η αύξηση κατά 15 δολάρια της τιμής του πετρελαίου, ο ρυθμός ανάπτυξης μειώνεται στις ΗΠΑ κατά 0,50 μονάδες, στην Ιαπωνία γύρω κατά 0,6 μονάδες και στην Ευρώπη γύρω στις 0,40 μονάδες. Σημειώνεται ότι οι επιπτώσεις (επιβάρυνση) κυμαίνονται σε ένα εύρος, το οποίο επηρεάζεται από την κίνηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας και τα επιτόκια.
Οι Ελληνες καταναλωτές τα μεγαλύτερα θύματα
Διπλάσια πληρώνουν οι Ελληνες καταναλωτές την άνοδο των τιμών στο πετρέλαιο. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ, τον Ιανουάριο η αύξηση σε ετήσια βάση των λιανικών τιμών ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Ενωση ήταν 9,7% και στην Ευρωζώνη 10,6%.
Στην Ελλάδα η αντίστοιχη αύξηση ήταν 20,3%, γεγονός που δείχνει τον μεγάλο δείκτη ενεργειακής εξάρτησης της χώρας μας, αλλά και τις αγκυλώσεις της εγχώριας αγοράς που ευνοεί φαινόμενα καρτέλ και κερδοσκοπίας. Ετσι, οι Ελληνες καταναλωτές πλήρωσαν τη μεγαλύτερη ανατίμηση στην ενέργεια μετά τους Νορβηγούς (20,8%).
Η αντίστοιχη επιβάρυνση στις χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ ήταν 13,7%, στις ΗΠΑ 19,6% και στη Βρετανία 5,8%.
Στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες απορροφήθηκε μεγαλύτερο μέρος της ανατίμησης των διεθνών τιμών πετρελαίου σε μέσα επίπεδα από την ενίσχυση της ισοτιμίας του ευρώ έναντι του δολαρίου. Στην Ελλάδα «πέρασε» σχεδόν όλη η ανατίμηση του πετρελαίου (σε δολάρια) στον τελικό καταναλωτή, ο οποίος πληρώνει σε ευρώ.
Συγκεκριμένα, στην Ευρωπαϊκή Ενωση των 25, η λιανική τιμή της βενζίνης το τελευταίο έτος σημείωσε αύξηση κατά 15%, αφού από 1,054 ευρώ το λίτρο στις αρχές του 2007 αυξήθηκε σε 1,212 ευρώ το λίτρο στο τέλος του 2007. Στην Ελλάδα, η αντίστοιχη αύξηση ήταν 21,6% (από 0,913 ευρώ το λίτρο σε 1,110 ευρώ το λίτρο).
Αξίζει να σημειωθεί ότι η αύξηση των τιμών του αργού πετρελαίου σε ευρώ σε μέσα ετήσια επίπεδα το 2007 ήταν μικρή (σχεδόν 3%). Δηλαδή η μέση τιμή του πετρελαίου σε ευρώ διαμορφώθηκε στο τέλος του 2007 κοντά στα 54 ευρώ ανά βαρέλι, έναντι σχεδον 52 δολαρίων στις αρχές του προηγούμενου έτους. Ομως, η μεταβολή μεταξύ αρχής και τέλους έτους, η τιμή του πετρελαίου το 2007 αυξήθηκε κατά 41,2% σε δολάρια και κατά 27,74% σε ευρώ. Το ευρώ ενισχύθηκε έναντι του δολαρίου κατά 10,54% (αρχή - τέλους έτους).
Με τα δολάρια στο χέρι
Η πτώση της ισοτιμίας του δολαρίου -κυρίως έναντι του ευρώ- πυροδότησε τις τιμές του πετρελαίου. Γιατί; Οπως εξηγούν οι τρέιντερ στις αγορές εμπορευμάτων, οι επενδυτές «βγαίνουν» από το δολάριο που πέφτει και που προσφέρει μικρό επιτόκιο και «μπαίνουν» στο πετρέλαιο που αποτιμάται, επίσης, σε δολάρια. Ετσι, έχουν στα χέρια τους πάλι δολάρια.
Μάλιστα, όσοι επενδυτές αγοράζουν πετρέλαιο με ευρώ, αγοράζουν περισσότερα δολάρια (περισσότερο πετρέλαιο) λόγω της ανατίμησης του ευρωπαϊκού νομίσματος. Εχοντας στα χέρια τους δολάρια με τη μορφή πετρελαίου, προσδοκούν μεγαλύτερα κέρδη όταν ανατιμηθεί πάλι το αμερικανικό νόμισμα, προς το τρίτο τρίμηνο του έτους.
(Από την εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 15/03/2008)