Τα περιοριστικά μέτρα περιλάμβαναν την πλήρη απαγόρευση των εισαγωγών ποτάσας ή χλωριούχου καλίου, ενός από τα τρία κύρια χημικά θρεπτικά συστατικά που χρησιμοποιούνται στα εμπορικά λιπάσματα.
Οι οικονομικές κυρώσεις με στόχο τις εξαγωγές ποτάσας της Λευκορωσίας είχαν ήδη επιβληθεί τον Ιούνιο, μετά την αναγκαστική προσγείωση μιας πτήσης της Ryanair στο Μινσκ που οδήγησε στη φυλάκιση του ακτιβιστή της αντιπολίτευσης Ρομάν Προτάσεβιτς και της φίλης του Σοφίας Σαπέγκα, οι οποίοι ταξίδευαν προς τη Λιθουανία.
«Διευρύνουμε σημαντικά τους υφιστάμενους περιορισμούς στις εισαγωγές», δήλωσε αξιωματούχος της ΕΕ την Τετάρτη (2 Μαρτίου).
Τα μέτρα που θεσπίστηκαν τον Ιούνιο εκτιμάται ότι απέκλειαν από το εμπόριο της ΕΕ περίπου το 20% της ποτάσας που εξορύσσεται στη Λευκορωσία. «Τώρα καλύπτει το 100% του συνόλου του χλωριούχου καλίου, το οποίο υπόκειται στους περιορισμούς εισαγωγής», δήλωσε ο αξιωματούχος της ΕΕ.
Η πηγή εξήγησε επίσης ότι η ιδέα ήταν να υπάρξει μια σταδιακή προσέγγιση τον Ιούνιο, καθώς η ένωση προτιμά να αφήνει ένα ορισμένο περιθώριο για να μπορεί να αντιδράσει εάν η κατάσταση επιδεινωθεί.
«Υπήρξε πολιτική απόφαση εκείνη τη στιγμή να στοχεύσουμε μόνο σε ορισμένους τύπους ποτάσας. Τώρα η κατάσταση μας οδηγεί στο να απαγορεύσουμε όλους τους τύπους», πρόσθεσε ο αξιωματούχος της ΕΕ.
Οι παραγωγοί πρέπει να δρουν γρήγορα
Μέσα σε τρεις μήνες θα επιτρέψει στους παραγωγούς λιπασμάτων της Ευρώπης να εκτελέσουν τις υφιστάμενες συμβάσεις που έχουν υπογραφεί πριν από την επιβολή της απαγόρευσης.
«Μετά από αυτό, δεν θα είναι δυνατόν να συνεχιστεί το εμπόριο», δήλωσε ο αξιωματούχος της ΕΕ. Πρόσθεσε μάλιστα ότι αυτή η περίοδος εκκαθάρισης είναι απαραίτητη μόνο για να κλείσουν οι υπάρχουσες εκκρεμότητες.
Η απόφαση αυτή σηματοδοτεί μια περαιτέρω αυστηροποίηση των κυρώσεων, καθώς η ΕΕ κανονικά επιτρέπει την πλήρη εκτέλεση των υφιστάμενων συμβάσεων. «Δεδομένης της σοβαρότητας της κατάστασης, προχωρούμε σε μια πολύ αυστηρότερη εξαίρεση, επιτρέποντας την εκτέλεση μόνο για το διάστημα τριών μηνών», δήλωσε ο αξιωματούχος της ΕΕ.
Ο αξιωματούχος προειδοποίησε ότι αν οι φορείς της ΕΕ θέλουν να τερματίσουν τις δραστηριότητές τους, «θα πρέπει να το κάνουν πολύ γρήγορα».
Ο μεγαλύτερος ευρωπαϊκός παραγωγός λιπασμάτων Yara ανακοίνωσε ήδη τον Ιανουάριο ότι θα αρχίσει την εκκαθάριση των προμηθειών από τη Λευκορωσία λόγω των επιπτώσεων των κυρώσεων στην αλυσίδα εφοδιασμού.
Άλλα κύρια συστατικά των λιπασμάτων, όπως το άζωτο και το φωσφορικό άλας, δεν περιλαμβάνονται αυτά καθαυτά στον κατάλογο των κυρώσεων. Ωστόσο, η δέσμη μέτρων του Ιουνίου απαγόρευσε ήδη ορισμένα μείγματα, όπως στα ορυκτά χημικά λιπάσματα που περιέχουν τα τρία λιπαντικά στοιχεία, καθώς και ένα άλλο μείγμα που περιέχει μόνο φώσφορο και κάλιο.
Αναμένεται αύξηση των τιμών
Παρόλο που η Γερμανία είναι ο τέταρτος μεγαλύτερος παραγωγός ποτάσας στον κόσμο, η Ευρωπαϊκή Ένωση παρουσιάζει μεγάλες ελλείψεις σε ποτάσα, με μερίδιο μόνο 6% της παγκόσμιας παραγωγής αυτής της πρώτης ύλης.
Το 2020, οι εισαγωγές ποτάσας στην ΕΕ ανήλθαν σε 2,4 εκατ. τόνους, με το μερίδιο της εισαγόμενης ποτάσας να αντιστοιχεί στο 85% της συνολικής κατανάλωσης της ΕΕ, σύμφωνα με στοιχεία της ένωσης FertilizersEurope της ΕΕ.
Κατά μέσο όρο για την περίοδο 2018-2020, το μερίδιο προέλευσης από τη Λευκορωσία στις εισαγωγές ποτάσας στην ΕΕ ήταν 27%.
Σε επικοινωνία με τη EURACTIV, η ένωση αγροτών της ΕΕ COPA-COGECA δήλωσε ότι είναι δύσκολο να έχουμε ακριβείς πληροφορίες σε αυτό το στάδιο σχετικά με τον πιθανό αντίκτυπο της απαγόρευσης στις τιμές λόγω της διάρθρωσης της αγοράς.
«Αναμένουμε όμως αυξήσεις τιμών και αναταραχές», δήλωσε εκπρόσωπος της COPA-COGECA, προσθέτοντας ότι υπάρχουν κάποιες μεσοπρόθεσμες λύσεις, αλλά βραχυπρόθεσμα η κατάσταση είναι τεταμένη.
Λαμβάνοντας υπόψη την παγκόσμια αγορά, εκτιμάται ότι η παγκόσμια ετήσια παραγωγή ποτάσας θα φθάσει τους 43 εκατ. τόνους το 2020, με τον Καναδά να αποτελεί κυρίαρχο παραγωγό με 14 εκατ. τόνους.
Η αντικατάσταση των 1,7 τόνων εισαγωγών από τη Ρωσία/Λευκορωσία με εισαγωγές καναδικής προέλευσης, για παράδειγμα, θα ήταν χρονοβόρα και δαπανηρή, σύμφωνα με τους αγρότες της ΕΕ.
Ορισμένες ιδιωτικές εταιρείες πραγματοποιούν επί του παρόντος δοκιμαστικές γεωτρήσεις στην Ανατολική Γερμανία για την αναζήτηση νέων ορυχείων ποτάσας. Ορισμένες από τις γεωτρήσεις φέρονται να είναι ελπιδοφόρες.
Κρατικές ενισχύσεις για λιπάσματα
Αν και η συγκεκριμένη αξιολόγηση της έκτασης των επιπτώσεών της βρίσκεται σε εξέλιξη, η απαγόρευση της ποτάσας έρχεται να προστεθεί στην ήδη υπάρχουσα ανησυχία σχετικά με την αύξηση των τιμών των εισαγωγών.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμενόταν να παρουσιάσει την Τετάρτη (2 Μαρτίου) μια ανακοίνωση σχετικά με τις τιμές της ενέργειας, η οποία θα αντιμετώπιζε και την αύξηση των τιμών των λιπασμάτων.
«Είδαμε μια δραστική αλλαγή της κατάστασης, μεταξύ άλλων και στον τομέα των λιπασμάτων. Δεν υπάρχουν εισαγωγές και δεν υπάρχουν δυνατότητες εισαγωγών», δήλωσε ο επίτροπος Γεωργίας της ΕΕ Γιάνους Βοϊτσεχόφσκι μετά από συνάντηση με τους υπουργούς Γεωργίας της ΕΕ-27 την Τετάρτη.
«Πρόκειται για μια πολύ νέα κατάσταση, γι’ αυτό και αποφασίσαμε ότι η ανακοίνωση θα βγει μόλις στις 8 Μαρτίου», πρόσθεσε.
Η ανακοίνωση που διέρρευσε και περιήλθε στην κατοχή της EURACTIV προβλέπει το ενδεχόμενο χαλάρωσης των αυστηρών κανόνων της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις για τη χρήση λιγότερο συμβατικών λιπασμάτων που επηρεάζονται τώρα από τις αυξημένες τιμές του φυσικού αερίου.
euractiv.gr