Ο Ahmad Norouzi, διευθύνων σύμβουλος της Click, δήλωσε ότι χρειάστηκε λίγος χρόνος για να αποδεχτεί ότι το πελατολόγιο των πολυεθνικών εταιρειών της εταιρείας έφυγε οριστικά, αλλά ότι σύντομα βρήκαν εγχώριους αντικαταστάτες. Η παγίδα: τα ετήσια έσοδα μειώθηκαν από περίπου 2,3 εκατομμύρια δολάρια πριν από το νέο χτύπημα των κυρώσεων το 2018, σε 285.000 δολάρια σήμερα.
Η Ρωσία είναι μέλος της G20 με οικονομία περίπου επτά φορές μεγαλύτερη από εκείνη του Ιράν. Ακόμα κι έτσι, ως ένα πλούσιο σε ενέργεια έθνος περίπου 84 εκατομμυρίων ανθρώπων, το Ιράν εξακολουθεί να προσφέρει στη Ρωσία την πλησιέστερη μελέτη περίπτωσης για το τι μπορεί να μας περιμένει βάσει των κυρώσεων που επιβλήθηκαν μετά την εισβολή της Μόσχας στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου.
Η Τεχεράνη υπόκειται σε οικονομικές απαγορεύσεις και κυρώσεις από την κρίση ομηρίας των ΗΠΑ το 1979, αλλά μόνο μετά την αποκάλυψη ενός παράνομου προγράμματος πυρηνικών καυσίμων αυτές έγιναν ακραίες. Δύο φορές, το 2012 και το 2018, οι κυρώσεις σχεδόν την απέκοψαν από την παγκόσμια οικονομία, κοστίζοντας περίπου 5% και 3,5% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος αντίστοιχα στα δύο χρόνια που ακολούθησαν.
Το κύριο μάθημα, που απορροφήθηκε με προθυμία από τους Ρώσους αξιωματούχους, είναι ότι τόσο η χώρα όσο και το καθεστώς της επιβίωσαν χωρίς να χρειαστεί να συνθηκολογήσουν στην εξωτερική πολιτική. Οι εμπειρίες του Ιράν μπορεί να κρύβουν περισσότερους δείκτες για τη Ρωσία, από τεχνικές λαθρεμπορίου βιομηχανικής κλίμακας μέχρι την εκμετάλλευση των κενών των κυρώσεων.
Τον Απρίλιο, η Ρωσία φιλοξένησε ένα ασυνήθιστα μεγάλο ιρανικό εμπορικό φόρουμ. Στα τέλη του περασμένου μήνα, ο αναπληρωτής πρωθυπουργός Ενέργειας Αλεξάντερ Νόβακ πήγε στην Τεχεράνη για να συνομιλήσει με τους ομολόγους του, μεταξύ άλλων, για τους τρόπους συναλλαγών σε τοπικά νομίσματα, αποφεύγοντας την έκθεση στο δολάριο ΗΠΑ.
Ένας κορυφαίος Ρώσος αξιωματούχος από τον κρατικό τομέα που είπε ότι οι συνάδελφοί του κάνουν όλο και περισσότερους παραλληλισμούς με την εμπειρία του Ιράν ως μεγάλου παραγωγού πετρελαίου υπό κυρώσεις. Στην αρχή η ζωή θα είναι δύσκολη, σύμφωνα με τον αξιωματούχο, ο οποίος ζήτησε να μην κατονομαστεί λόγω της ευαισθησίας του θέματος. Στη συνέχεια όμως η οικονομία θα αρχίσει να αναπτύσσεται, όπως συνέβη τη δεκαετία του 1990 μετά την κατάρρευση της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Οι κυρώσεις, πρόσθεσε ο αξιωματούχος, δεν είναι τόσο τρομακτικές.
Αν η εμπειρία του Ιράν αποτελεί οδηγό, μάλλον θα έπρεπε να είναι. Είναι αλήθεια ότι η οικονομία προσαρμόστηκε και η ζωή συνεχίστηκε. Αλλά το κόστος για το βιοτικό επίπεδο και το αναπτυξιακό δυναμικό του έθνους ήταν υψηλό.
Η Κίνα - η μεγαλύτερη ελπίδα για την αντικατάσταση των χαμένων αγορών, επενδύσεων και τεχνολογίας - τελικά απογοήτευσε, μη θέλοντας να εμπλακεί πολύ άμεσα με τις δευτερεύουσες κυρώσεις των ΗΠΑ. Ενώ η Κίνα ήταν ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος του Ιράν το 2021, ο όγκος του εμπορίου ήταν μικρότερος από το ήμισυ των 32 δισεκατομμυρίων δολαρίων που καταγράφηκαν το 2018.
Οι προσπάθειες υποκατάστασης των εισαγωγών ήταν μόνο εν μέρει επιτυχείς. Αδυνατώντας να αγοράσει σύγχρονα αεροσκάφη, για παράδειγμα, το Ιράν παρακολουθούσε με φθόνο τη Ρωσία και τη γειτονική Τουρκία να αγοράζουν ή να μισθώνουν στόλους από λαμπερά νέα επιβατικά αεροσκάφη για να αναπτύξουν επιτυχημένους εθνικούς αερομεταφορείς που συνέβαλαν στην επέκταση του εξωτερικού εμπορίου και της επιρροής τους.
Ένα σχέδιο ύψους 40 δισεκατομμυρίων δολαρίων για το Ιράν να αγοράσει τον δικό του στόλο αεροσκαφών της Boeing Co. και της Airbus SE, που ανακοινώθηκε μετά την άρση των κυρώσεων μετά την πυρηνική συμφωνία του 2015 - γνωστή ως Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης - πέθανε μαζί του. Ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ αποσύρθηκε από το JCPOA και επέβαλε εκ νέου κυρώσεις το 2018.
Ο αντίκτυπος στην παραγωγή και τις εξαγωγές πετρελαίου ήταν, μέχρι το τέλος του 2019, ακραίος και άρχισε να ανακάμπτει μόλις φέτος, καθώς η προσοχή των ΗΠΑ έχει στραφεί στη Ρωσία.
Το Ιράκ, με το οποίο το Ιράν μοιράζεται ένα τεράστιο κοίτασμα πετρελαίου 38 δισεκατομμυρίων βαρελιών, εξήγαγε ελαφρώς λιγότερο πετρέλαιο από τον μεγαλύτερο γείτονά του το 2010. Μέχρι το τέλος του περασμένου έτους εξήγαγε πάνω από 10 φορές περισσότερο και εξήγαγε σχεδόν διπλάσια ποσότητα πετρελαίου από το κοινό τους κοίτασμα - γνωστό ως Manbooj στο Ιράκ και Azadegan στο Ιράν.
Το πρακτορείο Click του Norouzi, με πελατολόγιο ξένων πολυεθνικών που εγκατέλειψαν μαζικά την ιρανική αγορά το 2019, ήταν ιδιαίτερα εκτεθειμένο. Όσοι από αυτούς κατάφερε να κρατήσει ο Norouzi, συμπεριλαμβανομένης μιας εταιρείας τροφίμων, αγωνίζονται να εισάγουν τις πρώτες ύλες που χρειάζονται για την παραγωγή των προϊόντων τους.
"Έτσι, η ψηφιακή καμπάνια που είχαμε σχεδιάσει γι' αυτούς έχει ανασταλεί προς το παρόν", δήλωσε ο Norouzi.
Η μεγάλη εξάρτηση από την Κίνα αύξησε επίσης το κόστος για το Ιράν λόγω της έλλειψης δυνατότητας αγοράς αγαθών από αλλού, σύμφωνα με τον Μαχμούντ Καγκανί, πρώην γενικό διευθυντή για το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο της Κασπίας στην Εθνική Ιρανική Εταιρεία Πετρελαίου. Οι κυρώσεις δημιούργησαν συμφέροντα για τη συνέχισή τους, καθώς ισχυροί ιρανικοί ολιγάρχες εξαργύρωσαν τα κέρδη που θα αποκομίσουν από το λαθρεμπόριο και τη μονοπώληση των εισαγωγών, πρόσθεσε.
"Το Ιράν έχει μεγάλο ορυκτό πλούτο, χρυσό, χαλκό, σίδηρο, και κανείς δεν ξέρει ποιος τα εξάγει αυτά ή ποιος βγάζει τα χρήματα από αυτά", δήλωσε ο Khaghani. "Έχουμε μια σκοτεινή οικονομία και δεν την αφήνουν να γίνει διαφανής".
Στο πλαίσιο των κυρώσεων, η Κίνα ήταν το κλειδί για να διατηρηθούν ζωντανές οι εξαγωγές πετρελαίου του Ιράν, λέει ο Homayoun Falakshahi, ανώτερος αναλυτής που επικεντρώνεται στο ιρανικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο στην εταιρεία δεδομένων και αναλύσεων εμπορευμάτων Kpler. Αυτό είναι ένα μάθημα που η Ρωσία έχει ήδη αντλήσει για τον εαυτό της, αυξάνοντας τις πωλήσεις πετρελαίου στην Κίνα από την έναρξη του πολέμου, λέει.
Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένοι τομείς όπου η εμπειρία του Ιράν μπορεί να διδάξει ένα ή δύο πράγματα.
Πρώτον, η Ρωσία έχει ενσωματωθεί πολύ περισσότερο στην παγκόσμια οικονομία, πράγμα που σημαίνει ότι έχει να χάσει περισσότερα από την αποσύνδεση από ό,τι το Ιράν. Οι καταναλωτές θα χάσουν την εύκολη πρόσβαση στα πάντα, από τα ιταλικά κοστούμια μέχρι τα γερμανικά αυτοκίνητα. Ήδη, η σημαντική αυτοκινητοβιομηχανία της χώρας έχει καταρρεύσει, καθώς οι αλυσίδες εφοδιασμού για ξένα εξαρτήματα έχουν πνιγεί. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπει ότι η οικονομία της Ρωσίας θα συρρικνωθεί κατά 8,5% φέτος.
Ένα δεύτερο έγκειται στο πολύπλοκο δίκτυο που έχει αναπτύξει το Ιράν για να αποφεύγει τις κυρώσεις.
Το Ιράν αποθηκεύει πετρέλαιο σε δεξαμενόπλοια που απενεργοποιούν τους αναμεταδότες τους για να εξαφανιστούν σε κρίσιμες στιγμές, συχνά φτάνοντας στα ύδατα της Μαλαισίας, σύμφωνα με τον Falakshahi. Εκεί ξεπλένουν το προϊόν μεταφέροντάς το σε άλλα πλοία που μπορούν να περάσουν ανοιχτά με ατμό από το στενό της Μάλακα για να παραδώσουν το μεταμφιεσμένο πετρέλαιο στις ασιατικές αγορές.
Εξίσου σημαντική είναι και η τεχνογνωσία που έχει αναπτύξει το Ιράν στην εκ περιτροπής διακοπή της λειτουργίας των πετρελαιοπηγών, οι οποίες, αν κλείσουν για περισσότερο από μερικούς μήνες, μπορεί να υποστούν μόνιμη βλάβη.
Με μεγάλο μέρος της ρωσικής παραγωγής στη βόρεια περιοχή των Ουραλίων, όπου οι χειμώνες μπορεί να είναι ακραίοι, αυτό είναι ένα πιο οξύ πρόβλημα από ό,τι στις θερμές ερήμους του Ιράν, όπου το αργό παραμένει λιγότερο παχύρρευστο. "Μια τόσο μεγάλη μείωση της παραγωγής δεν έχει γίνει ποτέ στη Ρωσία", λέει ο Falakshahi.
Αυτές οι ψυχρότερες θερμοκρασίες, σε συνδυασμό με την πολύ μεγαλύτερη έκθεση της Ρωσίας στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, είναι πιθανό να δημιουργήσουν κάποιες προκλήσεις για τον πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν που ούτε το Ιράν δεν έχει αντιμετωπίσει.
(από capital.gr)