Το μεγαλύτερο μέρος της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας της χημικής βιομηχανίας (478 GWh ή 45% του συνόλου) κάλυπτε το 2020 η ηλεκτρική ενέργεια. Η χημική βιομηχανία καταναλώνει επίσης σημαντικές ποσότητες φυσικού αερίου (416 GWh το 2020 ή 39% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας) και προϊόντων πετρελαίου (174 GWh ή 16% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας). Η κατανάλωση προϊόντων πετρελαίου περίπου κατά το ήμισυ (51%) αφορά σε υγραέριο για βιομηχανική χρήση (LPG). Συνεπώς η τρέχουσα ενεργειακή κρίση, με την κατακόρυφη άνοδο των τιμών του φυσικού αερίου, της ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά και των πετρελαιοειδών επηρεάζει (και) τη χημική βιομηχανία σημαντικά. Επίσης το 2020 η κατανάλωση φυσικού αερίου από τη βιομηχανία χημικών και πετροχημικών για μη ενεργειακές χρήσεις έφτασε τις 4.361 GWh, ήταν δηλαδή τετραπλάσια σε ποσότητα σε σύγκριση με τις ενεργειακές χρήσεις.
Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία (Μάιος 2022) σχετικής μελέτης του ΙΟΒΕ για τις επιπτώσεις του υψηλού ενεργειακού κόστους στη χημική βιομηχανία και τις προτάσεις αντιμετώπισής του, η επιβάρυνση κυμαίνεται μεταξύ 73,6% σε σύγκριση με το 2021 και 450% σε σύγκριση με το 2020. Οι επιμέρους τομείς με μεγάλη άμεση συμμετοχή του κόστους ενέργειας στο συνολικό κόστος εισροών, όπως οι τομείς παραγωγής λοιπών ανόργανων χημικών, βιομηχανικών αερίων, χρωστικών υλών, πετροχημικών και συνθετικών ινών, εκτιμάται ότι έχουν τη μεγαλύτερη επίπτωση επίσης στην ανταγωνιστικότητα και την κερδοφορία τους. Σύμφωνα με τη μελέτη, εμμέσως αλλά σημαντικά επηρεάζονται και οι τομείς παραγωγής λιπασμάτων, πλαστικών, φυτοπροστατευτικών προϊόντων, χρωμάτων, βοηθητικών χημικών για τη βιομηχανία και καταναλωτικών χημικών, λόγω των αυξήσεων στο κόστος προμήθειας χημικών πρώτων υλών, οι οποίες συνδέονται στενά με το υψηλό ενεργειακό κόστος.
Φαινόμενο ντόμινο
Συνολικά για τη χημική βιομηχανία εκτιμάται ότι η αύξηση του κόστους ενέργειας, χωρίς να συνυπολογίζεται η επίπτωσή του στο κόστος των πρώτων υλών, προκαλεί αύξηση των τιμών κατά 5,6% αν οι τιμές δεν επιδοτούνταν και κατά 2,5% στην περίπτωση της επιδότησης των τιμών. Ανάλογα με τον βαθμό στον οποίο θα επηρεαστεί η ζήτηση, εκτιμάται ότι χωρίς την επιδότηση των τιμών ενέργειας η συνολική παραγωγή χημικών προϊόντων το 2022 θα είναι χαμηλότερη κατά 1,7% έως 5,6% συγκριτικά με το προηγούμενο έτος. Στην περίπτωση μη εφαρμογής των επιδοτήσεων, και ανάλογα με την αντίδραση της ζήτησης, η επίπτωση στο ΑΕΠ μπορεί να κυμανθεί από 42 εκατ. ευρώ έως 140 εκατ. ευρώ, ενώ η επίπτωση στην απασχόληση κυμαίνεται από 702 έως 2.339 θέσεις εργασίας. Με την παροχή επιδότησης στις τιμές ενέργειας οι επιπτώσεις στο ΑΕΠ μετριάζονται στα 19 εκατ. ευρώ έως 63 εκατ. ευρώ και στις 316 έως 1.054 θέσεις εργασίας.
Υπάρχει όμως και το δυσμενές σενάριο σύμφωνα με το οποίο ανάλογα με τον βαθμό στον οποίο θα επηρεαστεί η ζήτηση, εκτιμάται ότι χωρίς την επιδότηση των τιμών ενέργειας η συνολική παραγωγή χημικών προϊόντων το 2022 θα είναι χαμηλότερη κατά -3,4% έως -11,2% συγκριτικά με το προηγούμενο έτος. Η επίπτωση στο ΑΕΠ μπορεί να κυμανθεί από 83 εκατ. ευρώ έως 278 εκατ. ευρώ, ενώ η επίπτωση στην απασχόληση κυμαίνεται από 1.397 έως 4.658 θέσεις εργασίας. Με την παροχή επιδότησης στις τιμές ενέργειας οι επιπτώσεις μετριάζονται στα 42 εκατ. ευρώ έως 138 εκατ. ευρώ και στις 694 έως 2.315 θέσεις εργασίας, χωρίς όμως να συνεκτιμάται το υψηλότερο δημοσιονομικό κόστος από τις αυξημένες επιδοτήσεις των τιμών ενέργειας. Εάν υπολογιστούν οι συνέπειες και στους συναφείς κλάδους η επίπτωση στο ΑΕΠ μπορεί να κυμανθεί από 125 εκατ. ευρώ έως 351 εκατ. ευρώ, ενώ η επίπτωση στην απασχόληση κυμαίνεται από 2.102 έως 5.882 θέσεις εργασίας.
Επιπλέον, στο ακόμη πιο δυσμενές σενάριο οι επιπτώσεις εκτιμάται ότι θα είναι μεγαλύτερες, κυμαινόμενες από 169,4 εκατ. ευρώ έως 465,5 εκατ. ευρώ και από 2.838 έως 7.799 θέσεις εργασίας.
Ανοικτός παραμένει ο κύκλος των ανατιμήσεων
Η αύξηση των τιμών των χημικών προϊόντων εξαιτίας της αύξησης της δαπάνης για ενέργεια έχει επίπτωση στη ζήτηση και τελικά στο επίπεδο της παραγωγής της εγχώριας χημικής βιομηχανίας. Αξίζει να επισημανθεί ότι η εξέλιξη των τιμών το 2021 διαφοροποιείται μεταξύ των επιμέρους κατηγοριών χημικών, με τις εντονότερες αυξήσεις να καταγράφονται στις κατηγορίες των βασικών χημικών (+10,1%) και των ειδικών χημικών που κατευθύνονται σε άλλες βιομηχανικές δραστηριότητες (+8,5%). Όπως λένε οι αναλυτές του ΙΟΒΕ, ο κύκλος της ανόδου των τιμών των χημικών προϊόντων δεν έχει ολοκληρωθεί. Η ακαθάριστη προστιθέμενη αξία (ΑΠΑ) της βιομηχανίας των χημικών εκτιμάται σε 811 εκατ. ευρώ το 2021, αντιπροσωπεύοντας το 6,6% της ΑΠΑ της μεταποίησης και τις 12.300 θέσεις εργασίας, οι οποίες αντιστοιχούν στο 3,6% της συνολικής απασχόλησης στη μεταποίηση. Η εξωστρέφεια της χημικής βιομηχανίας ενισχύθηκε μετά το 2010, με τον δείκτη εξωστρέφειας του κλάδου (αξία εξαγωγών προς κύκλος εργασιών χημικών) να διαμορφώνεται σε 69,2% το 2021 από 55,5% το 2010.
(από την εφημερίδα "ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ")